Dòng tiền là gì? 3 cách quản lý dòng tiền hiệu quả

Dòng tiền là gì? Dòng tiền là dòng chảy của lượng tiền vào và ra khỏi doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định. Trong bài viết dưới đây, MISA AMIS sẽ giới thiệu chi tiết về các loại dòng tiền của doanh nghiệp và phương pháp quản lý dòng tiền hiệu quả.

1. Dòng tiền là gì?

1.1. Định nghĩa dòng tiền

Dòng tiền là thuật ngữ dùng để chỉ sự di chuyển của tiền và các khoản tương đương tiền một doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định.

Dòng tiền (Cash Flow) cho biết mức độ thanh khoản và khả năng tài chính của doanh nghiệp để duy trì hoạt động, thanh toán các khoản nợ, đầu tư hoặc phân phối lợi nhuận. Tổng quan về dòng tiền trong kỳ của doanh nghiệp sẽ được thể hiện trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

1.2. Một số khái niệm liên quan tới dòng tiền

Bên cạnh khái niệm “dòng tiền là gì”, để ra quyết định chính xác, nhà quản trị hay nhà đầu tư cũng cần nắm rõ các thuật ngữ có liên quan như dòng tiền thuần, dòng tiền đều, dòng tiền chiết khấu…

1.2.1. Dòng tiền thuần là gì? Công thức tính dòng tiền thuần

Dòng tiền thuần là khoản tiền mà doanh nghiệp thu được sau khi trừ đi các chi phí trong doanh nghiệp, bao gồm: dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh, dòng tiền từ hoạt động đầu tư, dòng tiền từ hoạt động tài chính.

Công thức tính dòng tiền thuần của doanh nghiệp:

Trong đó:

• Dòng tiền thuần từ hoạt động đầu tư = Tổng dòng tiền đi vào của hoạt động đầu tư – Tổng dòng tiền đi ra của hoạt động đầu tư
• Dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh = Tổng dòng tiền đi vào của hoạt động kinh doanh – Tổng dòng tiền đi ra của hoạt động kinh doanh
• Dòng tiền thuần từ hoạt động tài chính = Tổng dòng tiền đi vào của hoạt động tài chính – Tổng dòng tiền đi ra của hoạt động tài chính

Xem thêm: Kế hoạch quản lý nợ – Chìa khóa quản trị dòng tiền doanh nghiệp

1.2.2. Dòng tiền sau thuế

Bên cạnh việc hiểu rõ dòng tiền là gì, để ra quyết định thông minh, nhà đầu tư cần nắm rõ cả chỉ số dòng tiền sau thuế. Dòng tiền sau thuế tiếng Anh là Cash Flow After Taxes (CFAT). Dòng tiền sau thuế là cơ sở để đo hiệu quả tài chính xem lợi nhuận bị ảnh hưởng như thế nào từ thuế. Dòng tiền sau thuế được dùng để xác định dòng tiền 1 dự án do doanh nghiệp thực hiện hay xác định dòng tiền của 1 khoản đầu tư.

Thông thường, chỉ số này thường được nhà đầu tư dùng để đánh giá xem doanh nghiệp đó có khả năng trả cổ tức như thế nào. Nếu CFAT càng lớn thì khả năng trả cổ tức của doanh nghiệp càng cao.

Công thức tính dòng tiền sau thuế:

1.2.3. Dòng tiền đều là gì?

Dòng tiền đều là dòng tiền gồm các khoản tiền bằng nhau được phân bổ đều theo thời gian. Có 3 loại dòng tiền đều:

• Dòng tiền đều đầu kỳ, xảy ra vào đầu kỳ
• Dòng tiền đều thông thường, xảy ra vào cuối kỳ
• Dòng tiền đều vĩnh cửu, xảy ra cuối kỳ không bao giờ chấm dứt.

Ví dụ:

B cho thuê nhà với giá là 120 triệu đồng/năm trong vòng 5 năm, thời hạn thanh toán là 31/12 hàng năm. Việc cho thuê nhà tạo ra thu nhập và đây được gọi là dòng tiền đều vì hạn thanh toán vào cuối năm và có thời hạn trong vòng 5 năm. Dòng tiền trong trường hợp này được gọi một cách cụ thể hơn là dòng tiền đều cuối kỳ. Nếu B yêu cầu trả tiền vào đầu năm cụ thể ngày 1/1 thì lúc này, dòng tiền được gọi là dòng tiền đều đầu kỳ.

Sau 5 năm cho thuê nhà, B không tiếp tục cho thuê mà bán nhà lấy vốn để mua cổ phiếu ưu đãi của 1 doanh nghiệp. Hàng năm, số cổ tức mà B nhận được rơi vào khoảng 50 triệu đồng/tháng. Chẳng hạn công ty này tồn tại vĩnh viễn thì đều đặt hàng tháng B đều nhận được số tiền trên, doanh thu từ việc mua cổ phiếu này gọi là dòng tiền vĩnh cửu.

1.2.4. Dòng tiền không đều

Dòng tiền không đều (tiếng anh là Uneven or Mixed cash flows) là loại dòng tiền bao gồm các khoản tiền không bằng nhau trong một thời kỳ nhất định, chúng khó dự đoán hơn và đòi hỏi sự theo dõi sát sao, bám sát các giao dịch phát sinh của doanh nghiệp. Hầu hết doanh thu, chi phí, lợi nhuận của doanh nghiệp, chủ cửa hàng đều thuộc dòng tiền không đều.

1.2.5. Dòng tiền chiết khấu là gì?

Dòng tiền chiết khấu được viết tắt là DCF (Discounted Cash Flow), đây là phương pháp dùng để ước tính giá trị khoản đầu tư dựa vào dòng tiền tương lai. Các nhà quản trị, đầu tư thường phân tích DCF và dựa vào chỉ số này để đưa ra nhận định ban đầu xem trong tương lai doanh nghiệp có thể tạo ra được bao nhiêu tiền.

Chỉ số này tương đối giống với chỉ số NPV – Net Present Value

Công thức dòng tiền chiết khấu DCF được tính như sau:

DCF = (CF/(1+r)^1) + (CF/(1+r)^2) + (CF/(1+r)^3)+… (CF/(1+r)^n)

Trong đó:

• CF là dòng tiền trong kỳ
• r là lãi suất hoặc lãi suất chiết khấu
• n là số kỳ

Dựa vào công thức này doanh nghiệp có thể tính được chỉ số DCF, đồng thời quan đó sẽ biết được:

• Nếu doanh nghiệp trả ít hơn giá trị DCF thì tỷ lệ chiết khấu của bạn sẽ thấp hơn tỷ lệ hoàn vốn.
• Nếu doanh nghiệp trả nhiều hơn giá trị DCF thì tỷ lệ chiết khấu sẽ cao hơn tỷ lệ lợi nhuận.

Người ta thường dùng DCF để định giá một dự án hoặc đầu tư trong một công ty, định giá toàn bộ doanh nghiệp, định giá cổ phiếu trong một công ty, định giá mộ trái phiếu, định giá một tài sản tạo thu nhập, định giá bất cứ thì tác động tới hay tạo ra dòng tiền…

1.2.6. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là một trong các loại báo cáo tài chính của doanh nghiệp, phản ánh thông tin về dòng tiền của doanh nghiệp.

Để hiểu sâu hơn về ý nghĩa của dòng tiền là gì, cần phải tìm hiểu thêm về báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Theo VAS số 24 báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin giúp người sử dụng sẽ đánh giá, nhận được được sự thay đổi trong cơ cấu tài chính, tài sản thuần, khả năng thanh toán, khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền, khả năng doanh nghiệp tạo ra các luồng tiền trong hoạt động.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ loại trừ được các ảnh hưởng của việc sử dụng phương pháp kế toán khác nhau cho cùng hiện tượng, giao dịch nên tăng khả năng đánh giá khách quan khi so sánh giữa các doanh nghiệp hay tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ thường được sử dụng để xem và dự đoán khả năng về thời gian, số lượng cũng như độ tin cậy của luồng tiền trong tương lai; dự đoán kiểm tra các đánh giá trước đây về luồng tiền; kiểm tra tác động của thay đổi giá cả, mối quan hệ giữa khả năng sinh lời với lượng lưu chuyển tiền thuần.

Xem thêm: Hướng dẫn cách đọc báo cáo lưu chuyển tiền tệ

1.3. Phân biệt dòng tiền, doanh thu, lợi nhuận

Ví dụ minh họa:

Dòng tiền: Giả sử một doanh nghiệp bán sản phẩm trị giá 10 triệu đồng, và ngay lập tức nhận được tiền mặt từ khách hàng. Đây là một giao dịch có dòng tiền vào. Ngược lại, nếu công ty bán 10 triệu đồng nhưng cho phép khách hàng thanh toán trong 30 ngày, dòng tiền sẽ không thay đổi ngay lập tức.

Doanh thu: Doanh nghiệp bán hàng trị giá 10 triệu đồng, và ghi nhận doanh thu này trong sổ sách dù chưa nhận được tiền ngay. Doanh thu ở đây là 10 triệu, nhưng doanh nghiệp có thể chưa có tiền vào ngay trong ngày bán hàng.

Lợi nhuận: Nếu doanh thu từ bán hàng là 10 triệu đồng nhưng doanh nghiệp phải chi 6 triệu cho nguyên liệu và chi phí vận hành, thì lợi nhuận (sau chi phí) là 4 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp chưa thanh toán chi phí ngay (chi phí dồn tích), lợi nhuận vẫn được ghi nhận dù dòng tiền chưa ra.

2. Các loại dòng tiền của doanh nghiệp

Dựa trên chuẩn mực VAS 24, có thể thấy dòng tiền trong doanh nghiệp được phát sinh từ các hoạt động chủ yếu sau:

Trong công tác quản lý dòng tiền, thông thường doanh nghiệp nên chú trọng vào dòng tiền từ hoạt động kinh. Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh cho biết khả năng sinh lời từ hoạt động kinh doanh chính.

Trong những giai đoạn theo chiến lược, doanh nghiệp có thể có dòng tiền đầu tư, dòng tiền tài chính chiếm tỷ trọng lớn, lúc này nhà quản trị cần lưu ý tới cả 3 dòng tiền ra vào doanh nghiệp để lên  kế hoạch, kiểm soát và cân đối phù hợp.

3. Ý nghĩa của việc quản lý dòng tiền trong doanh nghiệp

Qua việc hiểu rõ dòng tiền là gì, có thể thấy đối với các doanh nghiệp, quản lý dòng tiền là vấn đề cực kỳ quan trọng. Bởi lẽ, nếu nắm bắt tốt dòng tiền, doanh nghiệp có thể sử dụng vốn một cách hiệu quả, tiết kiệm nhất. Ngoài ra, chủ doanh nghiệp cũng sẽ nắm được tình hình cụ thể để kịp thời huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh… Các vai trò của quản lý dòng tiền điển hình như:

• Vai trò quan trọng nhất của dòng tiền là đảm bảo an toàn tài chính cho doanh nghiệp.  Nếu dòng tiền ròng < 0 hoặc các khoản nợ liên tục đến hạn thanh toán, doanh mà dòng tiền dự trữ không đủ để chi trả, doanh nghiệp sẽ rơi vào rủi ro mất thanh khoản, trường hợp xấu nhất có thể dẫn đến phá sản.
• Khi quản lý chặt dòng tiền, doanh nghiệp có thể nắm rõ được tiền đang dư hay bị âm. Từ đây, chủ doanh nghiệp có thể nhanh chóng có những phương án phù hợp để kịp thời xử lý trước khi các vấn đề nguy hiểm khác xảy ra như không có vốn xoay vòng, doanh nghiệp thiếu vốn, không có tiền trả nợ…
• Huy động vốn nhanh, kịp thời để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh: Doanh nghiệp sẽ tùy thuộc vào từng giai đoạn hoạt động, nhu cầu riêng mà huy động vốn ngắn hạn hay dài hạn để phát triển công việc kinh doanh. Doanh nghiệp sẽ xác định được nhu cầu về vốn nếu quản lý dòng tiền hiệu quả. Từ đó, mỗi doanh nghiệp sẽ có chính sách huy động vốn sao cho phù hợp nhất.
• Quản lý dòng tiền hiệu quả cũng giúp doanh nghiệp có kế hoạch trả tiền vay hiệu quả. Điều này cực kỳ quan trọng trong việc duy trì uy tín với đối tác, nhà cung cấp hay ngân hàng.

Khi quản lý dòng tiền, nếu chỉ sử dụng cách tính toán tính toán thủ công hay file excel thì sẽ mất rất nhiều thời gian, công sức mà chưa chắc đã đảm bảo tính kịp thời. Do đó, doanh nghiệp nên tham khảo các công cụ quản trị tài chính hiện đại.

Nổi bật hiện nay là phần mềm kế toán online MISA AMIS, có thể cung cấp báo cáo dự báo dòng tiền tự động, giúp doanh nghiệp luôn kiểm soát được an toàn tài chính của doanh nghiệp mình.

Dùng ngay miễn phí

4. Mối quan hệ giữa lợi nhuận và dòng tiền là gì?

4.1. Sự khác biệt giữa lợi nhuận và dòng tiền là gì?

Lợi nhuận và dòng tiền là hai chỉ số tài chính quan trọng nhưng khác biệt cơ bản.

Lợi nhuận, như thể hiện trên báo cáo kết quả kinh doanh, bao gồm cả các khoản thu nhập và chi phí không liên quan trực tiếp đến tiền mặt. Ví dụ, khấu hao tài sản cố định, dự phòng phải trả, hay doanh thu chưa thu được đều được tính vào lợi nhuận nhưng không phản ánh dòng tiền thực tế chảy vào doanh nghiệp.

Ngược lại, dòng tiền, phản ánh trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ, chỉ tập trung vào các giao dịch tiền mặt thực sự: tiền thu được từ bán hàng, chi trả cho hàng hóa dịch vụ, đầu tư, và tài trợ.

Do đó, lợi nhuận có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố kế toán và chính sách thuế, trong khi dòng tiền cho thấy khả năng thanh toán và sức khỏe tài chính thực sự của doanh nghiệp. Sự chênh lệch giữa lợi nhuận ròng và dòng tiền ròng thường bắt nguồn từ các khoản mục phi tiền mặt như biến động hàng tồn kho, phải thu, và phải trả.

4.2. Ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế đến lợi nhuận và dòng tiền

Chu kỳ kinh tế ảnh hưởng đáng kể đến cả lợi nhuận và dòng tiền. Trong giai đoạn suy thoái, nhu cầu giảm, cạnh tranh tăng, giá cả biến động, dẫn đến giảm lợi nhuận thậm chí thua lỗ. Dòng tiền cũng bị ảnh hưởng tiêu cực do doanh số bán hàng giảm và khó thu hồi nợ.

Giai đoạn phục hồi, nhu cầu tăng trở lại, doanh nghiệp bắt đầu có lãi và dòng tiền cải thiện nhờ doanh thu tăng và thu hồi nợ thuận lợi hơn.

Giai đoạn tăng trưởng kinh tế thường mang lại lợi nhuận cao nhất và dòng tiền mạnh mẽ. Tuy nhiên, ngay cả trong giai đoạn tăng trưởng, những biến động bất ngờ như đại dịch COVID-19 có thể ảnh hưởng đến cả hai chỉ số. Việc quản lý dòng tiền hiệu quả là then chốt để doanh nghiệp vượt qua những giai đoạn khó khăn và tận dụng cơ hội trong mọi giai đoạn kinh tế.

4.3. Các phương pháp đảm bảo sự ổn định giữa lợi nhuận và dòng tiền

Để đảm bảo sự ổn định giữa lợi nhuận và dòng tiền, doanh nghiệp cần thực hiện một số giải pháp tối ưu hóa:

• Kế toán chính xác và hiệu quả: Xây dựng hệ thống kế toán chặt chẽ, chính xác, và kịp thời để giảm thiểu sai sót và đảm bảo tính minh bạch của thông tin tài chính. Cải thiện quy trình thu nợ để rút ngắn thời gian giữa ghi nhận doanh thu và thu tiền mặt.

• Quản lý chi phí hiệu quả: Xác định và kiểm soát chặt chẽ các chi phí không cần thiết, tối ưu hóa quy trình sản xuất và kinh doanh để tăng hiệu quả và giảm chi phí hoạt động.

• Duy trì dự trữ tiền mặt: Giữ một lượng tiền mặt dự trữ để đối phó với các rủi ro và biến động bất ngờ của thị trường, đảm bảo khả năng thanh toán và hoạt động kinh doanh ổn định.

• Tăng doanh thu bán hàng: Tăng doanh thu thông qua các chiến lược marketing phù hợp, nhưng cần đi kèm với quản lý chi phí và công nợ chặt chẽ. Việc giảm giá để tăng doanh thu cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh tình trạng chi phí tăng nhanh hơn doanh thu, dẫn đến giảm lợi nhuận. Quản lý công nợ phải thu hiệu quả cũng là yếu tố quyết định trong việc đảm bảo dòng tiền ổn định khi doanh thu tăng.

5. Cách quản lý dòng tiền hiệu quả

5.1. Lập kế hoạch quản lý dòng tiền (dự báo dòng tiền)

Theo tháng, năm, quý, doanh nghiệp cần đưa ra được dự báo dòng tiền phù hợp đồng thời hạn chế các rủi ro có thể xảy ra. Doanh nghiệp cũng có thể quản lý được dòng tiền hiện tại nếu như dòng tiền được kiểm soát 1 cách chặt chẽ, có bài bản. Nhờ vậy, doanh nghiệp dễ dàng cắt giảm được các khoản chi phí không cần thiết ở mức tối đa.

Bước 1: Dự báo dòng tiền vào

Khi doanh nghiệp muốn dòng tiền dương thì tiền ra phải bé hơn tiền vào. Doanh nghiệp hoàn toàn có thể dự báo và cải thiện dòng tiền vào này bằng cách:

• Yêu cầu khách thanh toán sớm nhất có thể. Có thể yêu cầu thanh toán lúc giao hàng hay thúc đẩy bằng các chính sách giảm giá.
• Theo dõi sát sao khoản phải thu để có những biện pháp xử lý kịp thời, tránh để khách hàng trả nợ chậm.

Bước 2: Dự báo dòng tiền ra

Quản lý doanh nghiệp cần kiểm soát được việc chi tiêu và tránh vượt mức đề ra. Nếu phát hiện nhanh, doanh nghiệp có thể đưa ra các biện pháp xử lý kịp thời. Một số biện pháp để quản lý dòng tiền ra hiệu quả như:

• Không nên thanh toán sớm mà tận dụng các khoản nợ trong khả năng có thể. Nên chú trọng vào quan hệ với đối tác bởi lẽ việc có gia hạn được khoản nợ hay không phụ thuộc quan trọng vào mối quan hệ.
• Linh hoạt trong các điều khoản thanh toán hơn là tập trung vào giá thấp.

Bươc 3: Tính dòng tiền ròng

Trừ tổng tiền ra khỏi tổng tiền vào. Dòng tiền ròng dương cho thấy tình hình tài chính ổn định, còn âm thì thâm hụt.

Bước 4: Xác định số dư cuối kỳ và hành động

Tính số dư cuối kỳ dựa trên số dư đầu kỳ, dòng tiền vào, ra, và ròng. Số dư dương cho phép đầu tư, mở rộng, hoặc trả cổ tức; số dư âm cần xem xét tối ưu hóa chi tiêu hoặc tìm nguồn vốn.

5.2. Theo dõi dòng tiền

Sau khi dự báo, theo dõi dòng tiền là rất quan trọng để so sánh với kế hoạch, phát hiện rủi ro và điều chỉnh chiến lược kịp thời. Công cụ quản lý thông minh hỗ trợ tự động hóa quá trình này.

5.3. Cải thiện dòng tiền

Cải thiện dòng tiền tập trung vào tối ưu hóa dòng tiền vào và ra. Để tăng dòng tiền vào, có thể áp dụng chính sách thanh toán trước và quy trình thu hồi nợ hiệu quả. Để giảm dòng tiền ra, có thể đàm phán với nhà cung cấp để kéo dài thời gian thanh toán và cắt giảm chi phí không cần thiết. Với số dư dương, doanh nghiệp có thể đầu tư, trả cổ tức, hoặc mở rộng thị trường. Với số dư âm, cần xem xét vay nợ, huy động vốn, hoặc tối ưu hóa chi tiêu. Tất cả các hành động đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng để phù hợp với chiến lược tài chính bền vững của doanh nghiệp.

6. Một số câu hỏi thường gặp về dòng tiền

Câu 1: Dòng tiền trong kế toán là gì?

Dòng tiền trong kế toán là sự chuyển động của tiền mặt và các khoản tương đương tiền vào và ra khỏi doanh nghiệp trong một khoảng thời gian cụ thể. Dòng tiền này được phân loại thành ba loại chính: dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, từ hoạt động đầu tư và từ hoạt động tài chính. Dòng tiền giúp doanh nghiệp theo dõi và kiểm soát các hoạt động tài chính, đảm bảo khả năng thanh toán các nghĩa vụ ngắn hạn và phát triển bền vững.

Câu 2: Tại sao khấu hao lại là dòng tiền vào?

Khấu hao là khoản chi phí không phải chi tiền mà chỉ là việc phân bổ giá trị của tài sản cố định trong suốt thời gian sử dụng. Khấu hao làm giảm lợi nhuận trước thuế, do đó làm giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. Việc giảm thuế này giúp doanh nghiệp giữ lại được nhiều tiền mặt hơn so với trường hợp không có khấu hao. Khoản tiền mặt được giữ lại thêm này chính là lý do khấu hao được coi là “dòng tiền vào”.

Câu 3: Dòng tiền âm có phải là dấu hiệu xấu không?

Dòng tiền âm không nhất thiết là dấu hiệu xấu. Nó có thể xảy ra trong những giai đoạn doanh nghiệp đầu tư vào các dự án phát triển hoặc mua sắm tài sản lớn. Tuy nhiên, nếu dòng tiền âm kéo dài và doanh nghiệp không có chiến lược tài chính phù hợp, nó có thể dẫn đến vấn đề thanh khoản và khả năng thanh toán nợ. Do đó, quản lý dòng tiền hợp lý và duy trì dự phòng tài chính là rất quan trọng để tránh rủi ro này.

Để quản lý được dòng tiền hiệu quả, mang lại lợi ích tối đa cho doanh nghiệp, kế toán cần theo dõi mọi giao dịch, tình trạng thanh toán, hạn thanh toán. Tuy nhiên, việc trông chờ vào cách làm thủ công sẽ khiến kế toán mất thời gian, công sức mà số liệu còn không kịp thời.

Do đó, doanh nghiệp nên ưu tiên sử dụng các phần mềm kế toán có hỗ trợ theo dõi dòng tiền. Chẳng hạn như phần mềm kế toán online MISA AMIS cung cấp rất nhiều tính năng thông minh như:

• Tự động tính toán dòng tiền hiện tại và dự báo dòng tiền tương lai, giúp DN luôn nắm được tình hình thu-chi để sớm có kế hoạch cân đối.
• Theo dõi tuổi nợ, hạn nợ chi tiết đến từng khách hàng để kịp thời thu hồi các khoản nợ.
• Cảnh báo tự động về các khoản nợ sắp đến hạn để DN chuẩn bị tài chính.

Tham khảo ngay bản demo miễn phí 15 ngày phần mềm kế toán online MISA AMIS để quản lý công tác tài chính – kế toán hiệu quả hơn.