Phân biệt Hợp đồng dân sự và Hợp đồng thương mại

Hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại là hai trong nhiều loại hợp đồng được doanh nghiệp sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thường nhầm lẫn hai khái niệm hợp đồng này với nhau. Vậy căn cứ nào để phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại? Câu trả lời sẽ có trong bài viết sau đây của MISA AMIS.

I. Khái niệm hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Trước khi đi vào phần so sánh bản chất đặc trưng của mỗi loại hợp đồng: hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại, chúng ta hãy cùng tìm hiểu khái quát về khái niệm của chúng.

1. Thế nào là hợp đồng dân sự?

Thuật ngữ “hợp đồng dân sự” không chỉ được hiểu là quan hệ dân sự phát sinh từ hợp đồng dân sự mà còn là các văn bản chứa đựng các yếu tố và điều khoản của hợp đồng dân sự.

Khái niệm về hợp đồng dân sự cần phải được xem xét ở nhiều phương diện khác nhau. Theo phương diện khách quan thì hợp đồng dân sự là do các quy phạm pháp luật của Nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình dịch chuyển các lợi ích vật chất giữa các chủ thể với nhau.

Còn theo phương diện chủ quan, hợp đồng dân sự là một giao dịch dân sự mà trong đó các bên tự do trao đổi ý chí với nhau nhằm đi đến sự thỏa thuận để cùng nhau làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ dân sự nhất định. Theo phương diện này, hợp đồng dân sự vừa được xem xét ở dạng cụ thể vừa được xem xét ở dạng khái quát.

Nếu định nghĩa dưới dạng cụ thể thì “hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hay chấm dứt các quyền và nghĩa vụ của các bên trong mua bán, thuê, vay, mượn, tặng, cho tài sản, làm một việc hoặc không làm một việc, dịch vụ hoặc các thỏa thuận khác mà trong đó một hoặc các bên nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng” (Điều 1 Pháp lệnh Hợp đồng dân sự năm 1991).

Sự liệt kê cụ thể bao giờ cũng rơi vào tình trạng không đầy đủ và để quy định của pháp luật có thể bao trùm được toàn bộ các hợp đồng dân sự xảy ra trong thực tế, Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015 đã định nghĩa nó ở dạng khái quát hơn:

Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi và chấm dứt các quyền và nghĩa vụ dân sự.

Như vậy, hợp đồng dân sự không chỉ là sự thỏa thuận để một bên chuyển giao tài sản, thực hiện một công việc cho bên kia mà có thể còn là sự thỏa thuận để thay đổi hay chấm dứt các nghĩa vụ đó.

2. Thế nào là hợp đồng thương mại?

Hiện nay, Luật Thương mại chưa có định nghĩa về hợp đồng thương mại, tuy nhiên, dựa theo quy định về “hoạt động thương mại” tại Khoản 1 Điều 3 Luật Thương mại 2005: “Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”, chúng ta có thể hiểu:

Hợp đồng thương mại là sự thỏa thuận giữa các chủ thể kinh doanh (trong đó có ít nhất một bên là thương nhân) về việc xác lập, thay đổi, hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa vụ trong hoạt động thương mại. Đó là các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác do thương nhân thực hiện và được điều chỉnh bởi Luật thương mại 2005.

Lưu ý: Về bản chất, hợp đồng thương mại là một dạng hợp đồng dân sự có đặc thù riêng do mục đích hợp đồng là tìm kiếm lợi nhuận – sinh lợi cho các bên tham gia.

>>> Xem thêm: Hợp đồng thương mại là gì? Đặc điểm pháp lý của hợp đồng thương mại

II. Phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Việc xác định sai loại hợp đồng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích của các bên, dẫn đến những hậu quả, rủi ro pháp lý đáng kể. Vì vậy đòi hỏi Doanh nghiệp cần phân biệt rõ các loại hợp đồng trước khi soạn thảo, ký kết. Sau đây là các tiêu chí để phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại:

Tiêu chí	Hợp đồng dân sự	Hợp đồng thương mại
Pháp luật điều chỉnh	Bộ luật Dân sự	Luật Thương mại, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Bộ luật dân sự.
Khái niệm	Là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.	Là hoạt động giữa các thương nhân nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.
Chủ thể	Cá nhân, tổ chức	Có ít nhất 01 bên là thương nhân.
Mục đích	Tiêu dùng, có thể sinh lợi hoặc không	Lợi nhuận, sinh lợi
Nội dung hợp đồng	Có các điều khoản cơ bản, theo quy định của pháp luật như: đối tượng hợp đồng, số lượng, chất lượng, giá, phương thức thanh toán, thời hạn địa điểm phương thức thực hiện hợp đồng, quyền và nghĩa vụ của các bên, giải quyết tranh chấp,…	Bên cạnh các điều khoản cơ bản, hợp đồng thương mại có một số điều khoản bắt buộc khác như các điều khoản quy định về việc vận chuyển hàng hóa, điều khoản về bảo hiểm…
Cơ quan giải quyết tranh chấp (nếu có)	Tòa án	Tòa án hoặc Trọng tài thương mại
Phạt vi phạm hợp đồng	Không bị giới hạn về mức phạt (Theo Điều 422 Bộ luật Dân sự 2015).	Không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm (Theo Điều 301 Luật Thương mại 2005).

 

Trên đây là các thông tin quan trọng mà Doanh nghiệp cần biết về hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại. Bên cạnh đó, trong nền kinh tế số như hiện nay, phần mềm hỗ trợ ký hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại đang dần trở thành phương thức được nhiều doanh nghiệp lựa chọn thay thế cho hợp đồng giấy truyền thống bởi một số lợi ích đáng kể như: Tiết kiệm được tới 90% thời gian ký kết Tiết kiệm 85% chi phí Đảm bảo giá trị pháp lý theo pháp luật quy định Đảm bảo tiến độ ký kết ngay trong đại dịch Covid 19 ‍ MISA tự hào là đơn vị cung cấp nền tảng hợp đồng điện tử AMIS WeSign tiên phong và uy tín nhất, hỗ trợ đắc lực cho các doanh nghiệp. Nếu muốn tìm hiểu rõ hơn về giải pháp hỗ trợ ký kết hợp đồng điện tử ưu việt này, doanh nghiệp hãy click ngay vào nút dưới đây để đến với bài viết. Ngoài ra, bạn cũng có thể để lại thông tin trong biểu mẫu bên dưới để được tư vấn trực tiếp. Bộ phận tư vấn của MISA sẽ liên hệ trong thời gian sớm nhất.

 

 

Các thông tin trong bài viết được tham khảo từ Luật sư Nguyễn Xuân Nhất. Tôi là luật sư Nguyễn Xuân Nhất. Tôi tốt nghiệp chuyên ngành luật tổng hợp và có hơn 5 năm kinh nghiệm tư vấn cho các doanh nghiệp về lĩnh vực luật dân sự, luật lao động, luật kinh tế.

 

Xem thêm các nội dung liên quan

>>> Hủy bỏ hợp đồng thương mại là gì? Điều kiện hủy bỏ & Hậu quả pháp lý

>>> Hợp đồng chiết khấu thương mại là gì? Có phải đăng ký với Bộ Công thương không?

Lưu ý: Những thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế được ý kiến chuyên gia. Bạn đọc vẫn cần tham khảo chuyên gia để có được ý kiến tư vấn chính xác nhất khi đưa ra quyết định.