Tối ưu hóa quy trình sản xuất là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, tình trạng lãng phí trong sản xuất vẫn là bài toán nhức nhối, ước tính có thể “ngốn” tới 20-30% chi phí sản xuất và làm giảm năng suất đáng kể. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích 7 lãng phí trong sản xuất thường gặp, từ đó đưa ra các giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp nhận diện và loại bỏ những yếu tố gây thất thoát, hướng tới một hệ thống sản xuất tinh gọn và hiệu quả hơn.
|
TẢI MIỄN PHÍ MISA BUSINESS INNOVATION SỐ 08: TƯ DUY ĐÚNG TRONG QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP – ĐÚNG NGƯỜI, ĐÚNG VIỆC, ĐÚNG PHƯƠNG PHÁP |
1. Hiểu lãng phí trong sản xuất là gì?
Lãng phí trong sản xuất là việc sử dụng các nguồn lực (nguyên vật liệu, thời gian, nhân lực, năng lượng, không gian) nhiều hơn mức cần thiết để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ mà khách hàng sẵn sàng trả tiền.
Các loại lãng phí phổ biến trong sản xuất:
- Lãng phí dư thừa sản xuất
- Lãng phí chờ đợi
- Lãng phí vận chuyển
- Lãng phí xử lý quá mức
- Lãng phí tồn kho
- Lãng phí chuyển động
- Lãng phí lỗi sản phẩm
Tải miễn phí trọn bộ: 100+ MẪU QUY TRÌNH VẬN HÀNH DOANH NGHIỆP toàn diện
2. Nhận diện 7 loại lãng phí trong sản xuất và giải pháp khắc phục
Trong sản xuất, việc nhận diện và loại bỏ 7 loại lãng phí phổ biến là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tối ưu hiệu quả vận hành, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm. Mỗi loại lãng phí đều có đặc điểm riêng và cần giải pháp phù hợp để khắc phục.
2.1. Lãng phí dư thừa sản xuất
Đây là dạng lãng phí phổ biến nhất và nghiêm trọng nhất. Khi sản xuất vượt quá nhu cầu thực tế, doanh nghiệp sẽ phải tích trữ hàng tồn kho, gây ra chi phí lưu kho, hao hụt, lỗi thời, và làm tăng vốn lưu động bị đóng băng.
Dư thừa sản xuất còn làm mất đi sự linh hoạt trong chuỗi cung ứng, khiến doanh nghiệp khó thích nghi nhanh với biến động thị trường.
Ví dụ thực tế: Sản xuất hàng nghìn sản phẩm trong khi khách hàng chỉ đặt vài trăm, hoặc làm xong trước nhiều ngày so với thời điểm giao hàng.
Giải pháp:
-
Áp dụng phương pháp Just-in-Time (JIT): chỉ sản xuất đúng số lượng, đúng thời điểm theo đơn hàng hoặc dự báo chính xác.
-
Sử dụng hệ thống Kanban để kéo nguyên vật liệu và sản phẩm theo nhu cầu thực tế.
-
Tối ưu hóa quy trình lập kế hoạch sản xuất, tăng cường giao tiếp với bộ phận kinh doanh, marketing để nắm chính xác nhu cầu khách hàng.
-
Tăng tính linh hoạt và khả năng phản ứng nhanh của dây chuyền sản xuất.
2.2. Lãng phí chờ đợi
Chờ đợi là khoảng thời gian nhân viên hoặc máy móc bị đứng yên không tạo ra giá trị do các bước trước đó chưa hoàn thành hoặc do thiếu nguyên vật liệu, dụng cụ. Thời gian chờ làm kéo dài chu kỳ sản xuất, giảm năng suất và tăng chi phí nhân công.
Ví dụ thực tế: Công nhân phải đứng chờ máy móc sửa chữa hoặc đợi nguyên liệu từ kho chuyển tới. Máy móc dừng hoạt động vì phải chờ xử lý bước trước.
Giải pháp:
-
Phân tích kỹ các điểm nghẽn trong dây chuyền sản xuất để đồng bộ công đoạn.
-
Đào tạo nhân viên đa năng để có thể hỗ trợ các bước khác khi có sự cố.
-
Ứng dụng công nghệ tự động hóa để giảm thời gian chờ, ví dụ robot lắp ráp nhanh, hệ thống vận chuyển tự động.
-
Thiết lập quy trình chuẩn, chuẩn bị nguyên vật liệu đầy đủ trước khi bắt đầu công đoạn tiếp theo.
Tham khảo: Top 10 phần mềm quản lý sản xuất ERP tốt nhất cho doanh nghiệp
2.3. Lãng phí vận chuyển
Vận chuyển không cần thiết làm tăng chi phí, làm chậm tiến độ và tăng nguy cơ hư hỏng, thất thoát sản phẩm. Đây là lãng phí không tạo ra giá trị mà còn làm phát sinh chi phí về lao động, thiết bị và thời gian.
Ví dụ thực tế: Vật liệu phải đi qua nhiều bộ phận, nhà kho cách xa khu sản xuất, hoặc sản phẩm phải di chuyển nhiều lần giữa các khu vực trong nhà máy.
Giải pháp:
-
Thiết kế lại mặt bằng sản xuất sao cho tối ưu khoảng cách giữa các công đoạn sản xuất.
-
Áp dụng phương pháp “U-shaped production lines” giúp giảm vận chuyển bằng cách sắp xếp các công đoạn gần nhau.
-
Sử dụng thiết bị vận chuyển tự động như băng tải, xe tự hành AGV để giảm thời gian và nhân lực vận chuyển.
-
Lập kế hoạch luân chuyển vật liệu hợp lý, tránh chuyển đi chuyển lại nhiều lần.
2.4. Lãng phí xử lý quá mức
Xảy ra khi sản phẩm bị xử lý hoặc kiểm tra vượt quá yêu cầu thực tế của khách hàng, gây tốn nguyên liệu, thời gian và công sức mà không làm tăng giá trị sản phẩm. Lãng phí này cũng có thể do sử dụng thiết bị hoặc công nghệ không phù hợp hoặc dư thừa.
Ví dụ thực tế: Sử dụng máy móc hoặc quy trình kiểm tra quá kỹ, hoặc làm thêm các bước hoàn thiện không cần thiết.
Giải pháp:
-
Chuẩn hóa quy trình sản xuất và kiểm soát chất lượng dựa trên yêu cầu thực tế.
-
Tối giản quy trình, loại bỏ các bước dư thừa không tạo ra giá trị.
-
Đào tạo nhân viên thực hiện đúng quy trình, tránh thao tác thừa.
-
Lựa chọn công nghệ phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả.
2.5. Lãng phí tồn kho
Tồn kho quá mức không chỉ gây chi phí lưu kho, quản lý mà còn làm tăng rủi ro hàng hóa bị hỏng, lỗi thời, mất mát hoặc cũ kỹ. Tồn kho dư thừa cũng làm vốn lưu động bị đóng băng, giảm khả năng đầu tư cho hoạt động khác.
Ví dụ thực tế: Nguyên liệu nằm trong kho nhiều tháng không sử dụng, thành phẩm tồn kho lâu ngày không xuất bán.
Giải pháp:
-
Áp dụng hệ thống quản lý tồn kho Just-in-Time và Kanban.
-
Tối ưu hóa dự báo nhu cầu và lập kế hoạch sản xuất chính xác.
-
Quản lý kho theo nguyên tắc FIFO (First In First Out) để tránh hàng tồn lâu.
-
Ứng dụng công nghệ phần mềm quản lý kho thông minh (ERP, WMS).
2.6. Lãng phí chuyển động
Là các chuyển động không cần thiết của con người hoặc máy móc trong quá trình làm việc, ví dụ như di chuyển quá nhiều, tìm kiếm dụng cụ, thay đổi tư thế không hợp lý, làm giảm năng suất và tăng nguy cơ tai nạn, mệt mỏi.
Ví dụ thực tế: Công nhân phải đi nhiều lần để lấy dụng cụ, đứng lên ngồi xuống quá nhiều, thao tác cầm nắm không hiệu quả.
Giải pháp:
-
Thiết kế không gian làm việc theo nguyên tắc 5S (Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc, Sẵn sàng).
-
Đặt dụng cụ, vật tư, thiết bị gần nơi làm việc.
-
Đào tạo kỹ năng làm việc khoa học, tránh chuyển động thừa.
-
Ứng dụng công nghệ hỗ trợ như bàn làm việc nâng hạ, dụng cụ tự động.
2.7. Lãng phí do sản phẩm lỗi
Lỗi sản phẩm gây ra tổn thất lớn về nguyên liệu, nhân công, thời gian sửa chữa hoặc loại bỏ, đồng thời ảnh hưởng uy tín thương hiệu và sự hài lòng khách hàng.
Ví dụ thực tế: Sản phẩm bị lỗi kích thước, sai màu, hư hỏng khi giao hàng.
Giải pháp:
-
Áp dụng các kỹ thuật kiểm soát chất lượng toàn diện (TQM), kiểm soát tại nguồn (Poka-Yoke).
-
Đào tạo nâng cao tay nghề và ý thức chất lượng của công nhân.
-
Thiết lập hệ thống báo cáo, phân tích nguyên nhân lỗi (Root Cause Analysis).
-
Liên tục cải tiến quy trình sản xuất dựa trên dữ liệu thực tế.
MISA AMIS tặng bạn: BỘ BIỂU MẪU THEO DÕI KHO HÀNG & QUẢN LÝ KHO
3. Làm thế nào để hạn chế được các loại lãng phí trong sản xuất?
Để hạn chế các loại lãng phí trong sản xuất một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống quản lý và quy trình vận hành khoa học, tập trung vào việc tối ưu hóa nguồn lực và quy trình.
Trước tiên, việc áp dụng phương pháp Lean Manufacturing là nền tảng quan trọng. Lean giúp doanh nghiệp tập trung tạo ra giá trị thực sự cho khách hàng bằng cách loại bỏ những công đoạn không cần thiết, đồng thời liên tục cải tiến quy trình sản xuất thông qua việc khuyến khích sự tham gia và sáng kiến từ nhân viên.
Việc tổ chức quản lý và bố trí mặt bằng cũng đóng vai trò then chốt trong việc hạn chế lãng phí. Thiết kế dây chuyền sản xuất hợp lý giúp giảm thiểu khoảng cách vận chuyển và các chuyển động thừa của công nhân và máy móc.
Đào tạo và nâng cao kỹ năng cho nhân viên là một bước không thể thiếu trong quá trình giảm thiểu lãng phí. Nhân viên được đào tạo đa năng có thể đảm nhận nhiều công đoạn khác nhau, giảm thiểu thời gian chờ đợi và tăng tính linh hoạt trong sản xuất.
Ứng dụng tự động hóa và công nghệ hiện đại cũng góp phần lớn trong việc hạn chế các lãng phí. Máy móc tự động giúp giảm thời gian chờ đợi, chuyển động thừa và sai sót do con người.
Cuối cùng, tăng cường kiểm soát chất lượng ngay từ đầu vào nguyên liệu đến từng công đoạn trong quá trình sản xuất sẽ giúp giảm thiểu lỗi sản phẩm. Việc áp dụng các công cụ kiểm soát thống kê như SPC hỗ trợ phát hiện sớm biến động trong quy trình, từ đó kịp thời xử lý và cải tiến.
Đọc thêm: Phần mềm quản lý doanh nghiệp tốt nhất năm 2025
4. Bí quyết thành công của nhà máy Takeda trong việc loại bỏ lãng phí
Một case study điển hình về nhà máy đã có những thay đổi giúp loại bỏ lãng phí trong sản xuất là nhà máy Takeda, một công ty dược phẩm lớn. Takeda đã áp dụng nguyên tắc Lean Manufacturing để tối ưu hóa quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn GMP (Good Manufacturing Practice). Họ tập trung vào việc loại bỏ các lãng phí trong quy trình sản xuất, bao gồm giảm thời gian chuyển đổi sản phẩm, giảm tồn kho WIP (Work In Progress), và cải thiện hiệu suất làm việc tổng thể.
Các giải pháp cụ thể Takeda thực hiện gồm:
- Áp dụng nguyên tắc Lean để loại bỏ các bước không cần thiết trong quy trình sản xuất.
- Tối ưu hóa bố trí nhà máy nhằm nâng cao hiệu quả làm việc và giảm thời gian di chuyển.
- Cải tiến quy trình vệ sinh để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
- Đào tạo nhân viên về Lean Six Sigma để nâng cao năng lực và kỹ năng làm việc hiệu quả.
Kết quả đạt được rất ấn tượng với:
- Giảm 45% thời gian chuyển đổi sản phẩm.
- Giảm 30% tồn kho WIP.
- Tăng 35% hiệu quả thiết bị tổng thể (OEE).
- Tiết kiệm được 3.2 triệu USD mỗi năm.
Case study này cho thấy việc áp dụng Lean Manufacturing không chỉ giúp loại bỏ lãng phí mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm và tiết kiệm chi phí vận hành đáng kể cho nhà máy.
Ngoài ra, các nhà máy khác như Novo Nordisk và GSK Vaccines cũng đã áp dụng các công nghệ tự động hóa, hệ thống MES (Manufacturing Execution System) và số hóa quy trình để giảm lỗi, tăng năng suất và giảm chi phí vận hành. Những cải tiến này đều hướng tới việc loại bỏ các loại lãng phí phổ biến trong sản xuất như lãng phí do thao tác, chờ đợi, tồn kho, vận chuyển không cần thiết, và lỗi sản phẩm.
5. Giải pháp hạn chế lãng phí trong sản xuất với MISA AMIS
MISA AMIS là nền tảng quản trị doanh nghiệp hợp nhất được ứng dụng để tối ưu hóa hoạt động sản xuất, nâng cao năng suất và giảm thiểu chi phí.
Với MISA AMIS, doanh nghiệp có thể quản trị mọi hoạt động trong doanh nghiệp sản xuất từ Tài chính – Kế toán, Marketing – Bán hàng cho đến Nhân sự, Văn phòng số 4.0.
- Quản trị Tài chính – Kế toán
Phân hệ giúp doanh nghiệp quản lý đầy đủ doanh thu, chi phí, lợi nhuận và liên kết chặt chẽ với các bộ phận Bán hàng, Nhân sự, Điều hành để giảm thủ công và tối ưu công việc. Bao gồm quản lý mua nguyên vật liệu, công nợ, tồn kho theo mã quy cách, tính giá thành, và theo dõi tiến độ đơn hàng.
- Quản lý Bán hàng
AMIS CRM tập trung quản lý khách hàng, quy trình bán hàng chuyên nghiệp và giám sát đội ngũ sale. Kết nối dữ liệu với AMIS Kế toán giúp chăm sóc khách hàng hiệu quả, quản lý chính sách giá, khuyến mại, hợp đồng, tình trạng giao hàng và dự báo doanh số.
- Quản trị Nhân sự
AMIS HRM quản lý toàn diện nhân sự từ tuyển dụng lao động phổ thông, chấm công, phân ca, đến tính lương theo ca, doanh số hay sản phẩm. Giải pháp đặc biệt phù hợp cho doanh nghiệp sản xuất với nghiệp vụ phức tạp.
Đọc thêm: Top 10+ phần mềm quản lý nhân sự HRM hàng đầu cho doanh nghiệp
- Văn phòng số
Bộ công cụ hỗ trợ quản lý công việc, quy trình, ký duyệt online, giao tiếp nội bộ và lưu trữ dữ liệu.
-
-
Quản lý tiến độ sản xuất, giao hàng và công việc theo bộ phận.
-
Thiết lập quy trình mua hàng, tuyển dụng, phê duyệt lương, chính sách giá và đánh giá chất lượng.
-
Ký tài liệu số và quản lý tài sản thiết bị sản xuất.
-
Lưu trữ tài liệu, quy định và ghi chép nội bộ.
-
Quản trị sản xuất trên một nền tảng duy nhất. Dùng thử và khám phá sức mạnh của phần mềm MISA AMIS được phát triển bởi MISA JSC với 30 năm kinh nghiệm tại đây:
6. Kết luận
Nhận diện và loại bỏ 7 loại lãng phí trong sản xuất không chỉ là mục tiêu mà còn là hành trình liên tục của mọi doanh nghiệp. Để quản lý hiệu quả các nguồn lực và dữ liệu sản xuất, đồng thời hỗ trợ đưa ra quyết định chính xác, hãy khám phá giải pháp MISA AMIS. Với MISA AMIS, bạn có thể dễ dàng quản lý toàn diện các hoạt động từ kế toán, nhân sự đến bán hàng, giúp doanh nghiệp vận hành trơn tru và hiệu quả hơn.
0904 885 833
https://amis.misa.vn/
