IAS là gì? Sự khác biệt giữa chuẩn mực IAS và IFRS

Từ thế kỷ 20, các nền kinh tế hiện đại luôn khuyến khích các giao dịch xuyên biên giới nhằm tạo thuận lợi cho dòng vốn quốc tế được tự do lưu chuyển. Các nhà đầu tư cũng chủ động mở rộng thị trường, tìm kiếm cơ hội đầu tư trên khắp thế giới. Các công ty ngày càng gia tăng xu hướng thực hiện việc huy động vốn, thực hiện các giao dịch, các hoạt động quốc tế và tiến hành mở các công ty con ở nhiều quốc gia.

Trước đây, việc lập báo cáo cho các doanh nghiệp có các hoạt động xuyên biên giới như vậy rất phức tạp do mỗi quốc gia duy trì một bộ chuẩn mực kế toán của riêng. Việc chuyển đổi giữa các chuẩn mực này thường làm tăng thêm chi phí, sự phức tạp và rủi ro trong việc trình bày, diễn giải thông tin và đưa ra các quyết định cho cả các công ty lập báo cáo tài chính và các nhà đầu tư cũng như những người sử dụng các báo cáo tài chính khác.

Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS giải quyết thách thức này bằng cách cung cấp một bộ chuẩn mực kế toán được quốc tế công nhận. Nhờ đó, mọi doanh nghiệp thuộc mọi quốc gia trên toàn thế giới có thể sử dụng một ngôn ngữ kế toán tin cậy và duy nhất. Vậy chuẩn mực kế toán quốc tế IAS và chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế IFRS là gì?

1. IAS là gì?

IAS là tên viết tắt của International Accounting Standards, dịch nghĩa tiếng Việt là các Chuẩn mực Kế toán Quốc tế. 

Đây là các chuẩn mực kế toán quốc tế đầu tiên do Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (International Accounting Standards Committee – “IASC”) ban hành. 

IASC được thành lập vào năm 1973 thông qua một thỏa thuận được thực hiện bởi các cơ quan kế toán chuyên nghiệp từ Úc, Canada, Pháp, Đức, Nhật Bản, Mexico, Hà Lan, Vương quốc Anh và Ireland, và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Các thành viên đến từ các quốc gia khác tiếp tục tham gia vào IASC. Tới năm 1982, các “thành viên” tài trợ của IASC bao gồm tất cả các cơ quan kế toán chuyên nghiệp là thành viên của Liên đoàn Kế toán Quốc tế (IFAC – viết tắt của International Federation of Accountant). Liên đoàn này là tổ chức toàn cầu về nghề kế toán, bao gồm 180 tổ chức thành viên và liên kết tại 135 quốc gia, đại diện cho hơn 3 triệu kế toán viên chuyên nghiệp.

Từ khi thành lập vào năm 1973 cho đến khi tổ chức lại toàn diện vào năm 2000, cơ cấu thiết lập các Chuẩn mực Kế toán Quốc tế được gọi là Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASC).

Các thành phần chính của cấu trúc IASC cũ là:

IASC Board (“Hội đồng IASC”) – Hội đồng IASC có 13 quốc gia thành viên và tối đa 3 tổ chức hoạt động trên cơ sở tình nguyện, bán thời gian. Mỗi thành viên thường được đại diện bởi hai “đại diện” và một “cố vấn kỹ thuật”. Đây là các cá nhân đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau – kế toán, kinh doanh (đặc biệt là các công ty đa quốc gia), phân tích tài chính, đào tạo kế toán và thành viên nhóm thiết lập chuẩn mực kế toán của các quốc gia. Hội đồng cũng có một số quan sát viên, bao gồm đại diện của International Organization of Securities Commissions (“Tổ chức quốc tế về ủy ban chứng khoán”), Financial Accounting Standards Board (Hội đồng Chuẩn mực Kế toán tài chính), FASB và Ủy ban Châu Âu) tham gia tranh luận nhưng không bỏ phiếu.

Các thành phần chính của cấu trúc IASC bao gồm:

>> Có thể bạn quan tâm: So sánh tóm tắt chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) và chuẩn mực kế toán việt nam (VAS)- Một số khác biệt cơ bản

Danh sách các chuẩn mực kế toán đã được ban hành, trong đó 24 chuẩn mực còn đang hiệu lực đến thời điểm hiện tại:

Chuẩn mực	Tên tiếng Anh	Tên tiếng Việt	Hiệu lực
IAS 1	Presentation of Financial Statements	Trình bày Báo cáo tài chính	Có hiệu lực
IAS 2	Inventories	Hàng tồn kho	Có hiệu lực
IAS 3	Consolidated Financial Statements	Báo cáo tài chính hợp nhất	Không còn hiệu lực. Được thay thế bởi IAS 27 và IAS 28
IAS 4	Depreciation Accounting	Kế toán khấu hao tài sản	Không còn hiệu lực.  Đã được rút vào năm 1999
IAS 5	Information to Be Disclosed in Financial Statements	Thông tin được công bố trong báo cáo tài chính	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IAS 1
IAS 6	Accounting Responses to Changing Prices	Xử lý kế toán đối với thay đổi về giá	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IAS 15
IAS 7	Statement of Cash Flows	Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ	Có hiệu lực
IAS 8	Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors	Chính sách kế toán, thay đổi ước tính kế toán, và sai sót	Có hiệu lực
IAS 9	Accounting for Research and Development Activities	Kế toán cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IAS 38
IAS 10	Events After the Reporting Period	Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm	Có hiệu lực
IAS 11	Construction Contracts	Hợp đồng xây dựng	Không còn hiệu lực. Được thay thế bởi IFRS 15
IAS 12	Income Taxes	Thuế thu nhập doanh nghiệp	Có hiệu lực
IAS 13	Presentation of Current Assets and Current Liabilities	Trình bày về Tài sản ngắn hạn và Nợ ngắn hạn	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IAS 1
IAS 14	Segment Reporting	Báo cáo bộ phận	Không còn hiệu lực. Được thay thế bởi IFRS 8
IAS 15	Information Reflecting the Effects of Changing Prices	Thông tin phản ánh ảnh hưởng của việc thay đổi giá	Không còn hiệu lực.  Đã được rút vào năm 2003
IAS 16	Property, Plant and Equipment	Tài sản cố định hữu hình	Có hiệu lực
IAS 17	Leases	Thuê tài sản	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IFRS 16
IAS 18	Revenue	Doanh thu	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IFRS 15
IAS 19	Employee Benefits (1998)	Phúc lợi của người lao động	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IAS 19
IAS 19	Employee Benefits (2011)	Phúc lợi của người lao động	Có hiệu lực
IAS 20	Accounting for Government Grants and Disclosure of Government Assistance	Kế toán cho các khoản ưu đãi tài chính từ chính phủ và trình bày các khoản hỗ trợ của Chính phủ	Có hiệu lực
IAS 21	The Effects of Changes in Foreign Exchange Rates	Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá hối đoái	Có hiệu lực
IAS 22	Business Combinations	Hợp tác kinh doanh	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IFRS 3
IAS 23	Borrowing Costs	Chi phí đi vay	Có hiệu lực
IAS 24	Related Party Disclosures	Trình bày thông tin các bên liên quan	Có hiệu lực
IAS 25	Accounting for Investments	Kế toán cho các khoản đầu tư	Không còn hiệu lực. Được thay thế bởi IAS 39 và IAS 40
IAS 26	Accounting and Reporting by Retirement Benefit Plans	Kế toán và báo cáo về kế hoạch hưu trí	Có hiệu lực
IAS 27	Consolidated and Separate Financial Statements (2003)	Báo cáo tài chính riêng và báo cáo tài chính hợp nhất	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IFRS 10, IFRS 12 và IAS 27
IAS 27	Separate Financial Statements (2011)	Báo cáo tài chính riêng (2011)	Có hiệu lực
IAS 28	Investments in Associates (2003)	Đầu tư vào công ty liên kết	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IAS 28 và IFRS 12
IAS 28	Investments in Associates and Joint Ventures (2011)	Đầu tư vào công ty liên kết và liên doanh	Có hiệu lực
IAS 29	Financial Reporting in Hyperinflationary Economies	Lập BCTC trong nền điều kiện siêu lạm phát	Có hiệu lực
IAS 30	Disclosures in the Financial Statements of Banks and Similar Financial Institutions	Trình bày bổ sung báo cáo tài chính của các ngân hàng và các tổ chức tài chính tương tự	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IFRS 7
IAS 31	Interests In Joint Ventures	Thông tin tài chính về những khoản góp vốn liên doanh	Không còn hiệu lực. Được thay thế bởi IFRS 11 và IFRS 12
IAS 32	Financial Instruments: Presentation	Các công cụ tài chính: cách trình bày	Có hiệu lực
IAS 33	Earnings Per Share	Lãi trên cổ phiếu	Có hiệu lực
IAS 34	Interim Financial Reporting	Lập BCTC giữa niên độ	Có hiệu lực
IAS 35	Discontinuing Operations	Các hoạt động không còn tiếp tục	Không còn hiệu lực. Được thay thế bởi IFRS 5
IAS 36	Impairment of Assets	Tổn thất tài sản	Có hiệu lực
IAS 37	Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets	Dự phòng, nợ và tài sản tiềm tàng	Có hiệu lực
IAS 38	Intangible Assets	Tài sản cố định vô hình	Có hiệu lực
IAS 39	Financial Instruments: Recognition and Measurement	Công cụ tài chính: Ghi nhận và đo lường	Không còn hiệu lực.  Được thay thế bởi IFRS 9
IAS 40	Investment Property	Bất động sản đầu tư	Có hiệu lực
IAS 41	Agriculture	Nông nghiệp	Có hiệu lực

Nguồn: iasplus.com

Hiện tại còn 24 chuẩn mực báo cáo kế toán quốc tế IAS có hiệu lực áp dụng.

2. So sánh chuẩn mực IAS và IFRS

Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IAS) là một bộ quy tắc về báo cáo tài chính đã được thay thế vào năm 2001 bởi Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) – Viết tắt của International Financial Reporting Standards và sau đó đã được hầu hết các thị trường tài chính lớn trên thế giới áp dụng. IFRS được ban hành.

Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) là một tập hợp các chuẩn mực kế toán chi phối cách thức các loại giao dịch và sự kiện cụ thể phải được báo cáo trong báo cáo tài chính. Các mục tiêu của IFRS là: 

• Phát triển một bộ tiêu chuẩn báo cáo tài chính chất lượng cao, dễ hiểu, có thể thực thi và được chấp nhận trên toàn cầu dựa trên các nguyên tắc được quy định rõ ràng, vì lợi ích công cộng. 
• Các tiêu chuẩn yêu cầu thông tin trình bày có chất lượng cao, minh bạch và có thể so sánh được trong báo cáo tài chính và các báo cáo tài chính khác để giúp các nhà đầu tư, những người tham gia khác trên thị trường vốn thế giới và những người sử dụng thông tin tài chính khác đưa ra các quyết định kinh tế.

IFRS được phát triển và được duy trì bởi Uỷ ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB). Mục tiêu của IASB là các tiêu chuẩn được áp dụng trên cơ sở nhất quán trên toàn cầu để cung cấp cho các nhà đầu tư và những người sử dụng báo cáo tài chính khác khả năng so sánh hoạt động tài chính của các công ty niêm yết công khai trên cơ sở tương tự với các công ty quốc tế của họ.

IFRS hiện được sử dụng bởi hơn 100 quốc gia, bao gồm cả Liên minh Châu Âu và hơn 2/3 G20. Hoa Kỳ không tuân theo IFRS. Thay vào đó, Ủy ban Chứng khoán & Giao dịch Hoa Kỳ yêu cầu các công ty đại chúng ở Hoa Kỳ tuân theo các Tiêu chuẩn Kế toán Thường được Chấp nhận (Generally Accepted Accounting Principles – “GAAP”). Trung Quốc và Nhật Bản cũng từ chối áp dụng IFRS.

Hiện tại có 16 chuẩn mực IFRS đang có hiệu lực:

Chuẩn mực	Tên tiếng Anh	Tên tiếng Việt
IFRS 1	First-time Adoption of International Financial Reporting Standards	Lần đầu tiên áp dụng các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế IFRS
IFRS 2	Share-based Payment	Thanh toán trên cơ sở cổ phiếu
IFRS 3	Business Combinations	Hợp nhất kinh doanh
IFRS 5	Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations	Tài sản dài hạn nắm giữ cho mục đích bán và hoạt động không liên tục
IFRS 6	Exploration for and Evaluation of Mineral Assets	Thăm dò và đánh giá tài nguyên khoáng sản
IFRS 7	Financial Instruments: Disclosures	Công cụ tài chính: Trình bày
IFRS 8	Operating Segments	Bộ phận kinh doanh
IFRS 9	Financial Instruments	Công cụ tài chính
IFRS 10	Consolidated Financial Statements	Báo cáo tài chính hợp nhất
IFRS 11	Joint Arrangements	Thỏa thuận liên doanh
IFRS 12	Disclosure of Interests in Other Entities	Thuyết minh về lợi ích trong các đơn vị khác
IFRS 13	Fair Value Measurement	Xác định giá trị hợp lý
IFRS 14	Regulatory Deferral Accounts	Các khoản hoãn lại theo luật định
IFRS 15	Revenue from Contracts with Customers	Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng
IFRS 16	Leases	Thuê tài sản
IFRS 17	Insurance Contracts	Hợp đồng bảo hiểm

Vậy IAS và IFRS giống hay khác nhau như thế nào? 

Về mặt kỹ thuật thì chúng giống nhau. IAS là các chuẩn mực đã được ban hành trước khi IFRS ra đời. Tuy nhiên, không phải tất cả IAS đều lỗi thời. Trên thực tế, đến nay có 16 chuẩn mực IFRS đang được áp dụng và IAS không bị IFRS thay thế mà vẫn đang được sử dụng. IASB không còn phát hành IAS nữa. Bất kỳ tiêu chuẩn nào trong tương lai bây giờ sẽ được gọi là IFRS, và nếu chúng mâu thuẫn với IAS hiện tại, IFRS sẽ được tuân theo. IFRS vẫn được cập nhật thường xuyên để phản ánh kịp thời, đúng bản chất hơn các giao dịch, sự kiện phát sinh.

>> Xem thêm: Các chuẩn mực kế toán quốc tế, danh sách chuẩn mực IAS và IFRS

Các điểm khác nhau cơ bản giữa IFRS và IAS bao gồm:

	IAS	IFRS
Nội dung	Chuẩn mực Kế toán Quốc tế	Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế
Tổ chức ban hành	Do IASC ban hành	Do IASB ban hành (IASC là tiền thân của IASB)
Thời gian công bố	Được công bố từ năm 1973 đến 2001	Được xuất bản từ năm 2001 trở đi
Ưu tiên áp dụng	Các nguyên tắc của IFRS được ưu tiên nếu có mâu thuẫn với các nguyên tắc của IAS

Như vậy, chuẩn mực kế toán quốc tế IAS và chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế IFRS đã cung cấp một bộ chuẩn mực kế toán chất lượng với mục tiêu gia tăng tính minh bạch, tính có thể so sánh cho thông tin giữa các pháp nhân trên toàn cầu. Bộ chuẩn mực chung làm giảm khoảng cách giữa bên cung cấp vốn và bên nhận vốn vì các thông tin đều được quy định cách thức ghi nhận rõ ràng, điều này cho phép các nhà đầu tư và những người tham gia thị trường khác có đầy đủ thông tin tin cậy, rõ ràng; giúp người đọc BCTC đưa ra các quyết định kinh tế sáng suốt về các cơ hội và rủi ro đầu tư, cải thiện việc phân bổ vốn. Bộ chuẩn mực IAS và IFRS còn giúp nâng cao hiệu quả kinh tế khi sử dụng một ngôn ngữ kế toán tin cậy và duy nhất làm giảm chi phí chuyển đổi giữa các báo cáo quốc tế. 

Hiện nay, phần mềm kế toán online MISA AMIS – giải pháp quản trị doanh nghiệp toàn diện đang chuẩn bị kế hoạch cung cấp tính năng chuyển đổi sang IFRS trên phần mềm để đáp ứng nhu cầu trong lộ áp dụng IFRS tại Việt Nam. 

Ngoài ra, phần mềm còn có nhiều ưu điểm vượt trội như:

• Làm việc mọi lúc mọi nơi qua internet: giúp kế toán viên nói riêng và ban lãnh đạo doanh nghiệp nói chung có thể kịp thời đưa ra quyết định về vấn đề tài chính của doanh nghiệp.
• Kết nối ngân hàng điện tử: các quy định hiện nay khiến việc doanh nghiệp phải giao dịch qua ngân hàng ngày càng phổ biến hơn, đồng thời, ngân hàng cũng đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động của doanh nghiệp vì vậy phần mềm online MISA AMIS cho phép kết nối ngân hàng điện tử mang đến lợi ích về thời gian, công sức và tiền của cho doanh nghiệp và cho kế toán.
• Kết nối với Cơ quan Thuế: Việc kê khai và nộp thuế điện tử hiện nay đang là xu thế và phần mềm online MISA AMIS với tiện ích mTax cho phép kế toán có thể kê khai và nộp thuế ngay trên phần mềm.
• Kết nối với hệ thống quản trị bán hàng, nhân sự: Phần mềm online MISA AMIS nằm trong một hệ sinh thái gồm nhiều phần mềm quản lý mang đến giải pháp tổng thể cho quản trị doanh nghiệp.….

Kính mời Quý Doanh nghiệp, Anh/Chị Kế toán doanh nghiệp đăng ký trải nghiệm miễn phí bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS:

>> DÙNG THỬ MIỄN PHÍ – PHẦN MỀM KẾ TOÁN ONLINE MISA AMIS

Tổng hợp: Phạm Ngọc Anh