Cho thuê tài chính là gì? Những quy định về cho thuê tài chính?

Thuê tài chính là gì? Thuê tài chính là một hoạt động cấp tín dụng trung hoặc dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài chính giữa bên cho thuê tài chính và bên thuê tài chính. Hãy cùng MISA tìm hiểu rõ về thuê tài chính và những ưu nhược điểm của hình thức cho thuê này trong bài viết này nhé!

1. Cho thuê tài chính là gì? 

Cho thuê tài chính là gì? Theo Khoản 7, Điều 3, Nghị định số 09/VBHN-NHNN về hoạt động của công ty tài chính và công ty cho thuê tài chính, cho thuê tài chính được định nghĩa như sau:

“Cho thuê tài chính là hoạt động cấp tín dụng trung hạn, dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài chính giữa bên cho với bên thuê”. 

• Bên cho thuê tài chính cam kết mua tài sản cho thuê tài chính theo yêu cầu của bên thuê và nắm giữ quyền sở hữu tài sản đó trong suốt thời hạn cho thuê. 
• Bên thuê tài chính sử dụng tài sản thuê tài chính và thanh toán tiền thuê theo quy định trong hợp đồng.”

Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 06 cũng nêu rõ thuê tài chính là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê.

Tài sản cho thuê tài chính (sau đây gọi tắt là tài sản cho thuê) là máy móc, thiết bị hoặc tài sản khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn cụ thể các loại tài sản cho thuê trong từng thời kỳ. (Theo khoản 8, điều 3, nghị định số 39/2014/NĐ-CP).

Như vậy, bên cho thuê tài chính sẽ sử dụng nguồn vốn sẵn có của mình để mua các tài sản theo nhu cầu của bên muốn thuê. 

>>> Xem thêm: Tài sản cho thuê tài chính là gì và cách hạch toán

2. Đặc điểm của cho thuê tài chính?

Ngoài việc tìm hiểu thuê tài chính là gì, người làm kế toán cũng nên nắm được đặc điểm của thuê tài chính. Thuê tài sản được phân loại là thuê tài chính nếu nội dung hợp đồng thuê tài sản thể hiện việc chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền quyền sở hữu tài sản. Ngay tại thời điểm bắt đầu thuê, bên cho thuê và bên thuê phải xác định thuê tài sản là thuê tài chính hay thuê hoạt động.

Căn cứ vào bản chất các điều khoản ghi trong hợp đồng để xác định tài sản nào là thuê tài chính. Ví dụ các trường hợp thường dẫn đến hợp đồng thuê tài chính là:

• Hết thời hạn thuê, bên cho thuê sẽ chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên đi thuê
• Tại thời điểm bắt đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chọn mua lại tài sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê.
• Thời hạn thuê tài sản chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản cho dù không có sự chuyển giao quyền sở hữu;
• Tại thời điểm bắt đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn giá trị hợp lý của tài sản thuê;
• Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ có bên thuê có khả năng sử dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào.

Hợp đồng thuê tài sản cũng được coi là hợp đồng thuê tài chính nếu hợp đồng thoả mãn ít nhất một trong ba (3) trường hợp sau:

1. Nếu bên thuê huỷ hợp đồng và đền bù tổn thất phát sinh liên quan đến việc huỷ hợp đồng cho bên cho thuê;
2. Thu nhập hoặc tổn thất do sự thay đổi giá trị hợp lý của giá trị còn lại của tài sản thuê gắn với bên thuê;
3. Bên thuê có khả năng tiếp tục thuê lại tài sản sau khi hết hạn hợp đồng thuê với tiền thuê thấp hơn giá thuê thị trường.

Hiện nay, các phần mềm kế toán đã thiết kế tính năng riêng để theo dõi các tài sản và hợp đồng thuê tài chính một cách tiện lợi hơn. Chẳng hạn như phần mềm kế toán MISA AMIS. Phần mềm có những tính năng hỗ trợ kế toán trong nghiệp vụ cho thuê tài chính:

• Tự động nhận tài sản cố định thuê tài chính một cách nhanh chóng, chính xác
• Tự động tính khấu hao tài sản cố định thuê tài chính hàng tháng
• Doanh nghiệp không cần mất nhiều thời gian ghi nhận các chứng từ liên quan đến tài sản và ghi sổ kế toán tăng TSCĐ thuê tài chính như trước đây.

3. Phân biệt tài sản thuê tài chính và thuê hoạt động

Thuê tài chính và thuê hoạt động là hai hình thức phổ biến của loại hình thuê tài sản. Quyền sử dụng tài sản được thỏa thuận giữa bên cho thuê và bên thuê trong một khoảng thời gian nhất định, để được nhận tiền cho thuê một hoặc nhiều lần.

Có thể thấy tài sản thuê tài chính và thuê hoạt động đều có đặc điểm chung:

• Thuê tài chính và thuê hoạt động đều là thuê tài sản
• Là một khoản chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để thuê tài sản nhằm phục vụ cho việc sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, hai hình thức thuê này cũng có nhiều điểm khác biệt:

Như vậy, điểm khác biệt chính giữa hoạt động cho thuê tài chính và cho thuê hoạt động là phương pháp hạch toán kế toán cùng với các điều kiện khác như thời gian thuê, rủi ro và lợi ích, tính chất hợp đồng … 

>>> Xem thêm: So sánh Thuê tài sản theo VAS 06 và IFRS 16 

4. Hình thức cho thuê tài chính thường dùng ở Việt Nam

Hiện nay trên thị trường có nhiều hình thức thuê tài chính khác nhau để phù hợp với từng doanh nghiệp. Dưới đây là các hình thức thuê tài chính thường gặp:

4.1. Hình thức cho thuê tài chính trong nước

Tại hình thức này, bên cho thuê tài chính sẽ mua tài sản từ nhà cung cấp trong nước và cho bên thuê tài chính thuê lại theo hợp đồng thuê.

Thuê tài chính trong nước còn là phương thức cấp tín dụng trung và dài hạn cho dự án đầu tư mua sắm máy móc thiết bị, dây chuyền sản xuất, phương tiện vận chuyển của doanh nghiệp.

Khi thuê tài chính, bên thuê sẽ đề nghị và thương lượng trực tiếp các loại tài sản cần sử dụng. Bên thuê tài chính sẽ có nhiệm vụ chọn lựa loại thiết bị, nhà cung cấp hoặc nhà sản xuất. Ngoài ra, bên đi thuê cũng có thể thương lượng trực tiếp về giá mua, chế độ bảo hành và các dịch vụ hậu mãi cần thiết với nhà cung cấp.

4.2. Hình thức cho thuê tài chính nhập khẩu

Cho thuê tài chính nhập khẩu bên cho thuê tài chính sẽ mua tài sản từ nhà cung cấp nước ngoài và cho bên thuê tài chính thuê lại theo hợp đồng thuê.

Một số công ty cho thuê tài chính như công ty cho thuê tài chính Chailease có cả hình thức mở tín dụng thư để nhập khẩu tài sản thuê cho khách hàng nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể thực hiện nghiệp vụ này.

4.3. Hình thức mua và cho thuê lại

Trong trường hợp này, bên thuê sẽ đồng thời là nhà cung cấp tài sản cho thuê.

Hình thức này diễn ra khi bên thuê đang gặp khó khăn về tài chính, họ bán đi tài sản đang sử dụng nhưng lại thuê lại để tiếp tục sử dụng phục vụ cho hoạt động của mình. Khi đó, bên cho thuê sẽ đứng ra mua lại tài sản này và cho bên thuê thuê lại theo hình thức cho thuê tài chính.

Đây là cách tài trợ vốn để cơ cấu nguồn vốn lại cho doanh nghiệp trung và dài hạn. Các tài sản mà doanh nghiệp đã đầu tư và đã sử dụng sẽ được chuyển quyền sở hữu sang công ty cho thuê tài chính trong thời gian nhất định từ 2-5 năm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp này có thể được tài trợ lên đến 90% giá trị còn lại của thiết bị. Với phương thức đặc biệt này, các doanh nghiệp sẽ được bổ sung vốn lưu động, cân đối lại nguồn vốn hoặc làm vốn đối ứng mới cho dự án khác, mục đích khác và v.v.

4.4. Hình thức cho thuê vận hành

Đây là hình thức cho thuê tài chính, trong đó khách hàng sử dụng tài sản cho thuê của công ty cho thuê tài chính trong một thời gian nhất định và sẽ hoàn trả lại tài sản đó cho bên cho thuê khi kết thúc thời hạn thuê tài sản. Công ty cho thuê tài chính giữ quyền sở hữu tài sản cho thuê và khách hàng phải có trách nhiệm thanh toán theo hợp đồng thuê.

Loại hình dịch vụ cho thuê ngắn hạn này phù hợp với các doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng tài sản thuê nhưng muốn hạn chế các rủi ro về giá cả, chi phí bảo trì, sửa chữa, chi phí thanh lý tài sản.

5. Những ưu điểm của việc thuê tài chính

Việc sử dụng thuê tài chính có thể mang đến cho doanh nghiệp những lợi ích sau:

Lợi ích về  thuế: Lợi ích về thuế được tính cho cả hai bên, tức là Bên cho thuê và Bên thuê. Người cho thuê, là chủ sở hữu của tài sản, có thể yêu cầu khấu hao như một khoản chi phí trong sổ sách của mình và do đó nhận được lợi ích về thuế. Mặt khác, bên thuê có thể hạch toán tiền tiền thuê như một khoản chi phí và đạt được lợi ích về thuế theo cách tương tự.

Dòng tiền ra cân bằng: Lợi thế lớn nhất của việc cho thuê là dòng tiền hoặc các khoản thanh toán liên quan đến việc đi thuê được dàn trải trong nhiều năm, do đó tiết kiệm được gánh nặng thanh toán tiền mặt đáng kể một lần. Điều này giúp doanh nghiệp duy trì dòng tiền ổn định.

Tài sản chất lượng: Khi cho thuê tài sản, quyền sở hữu vẫn thuộc về bên cho thuê, bên thuê chỉ trả chi phí thuê. Với thỏa thuận này, việc một doanh nghiệp đầu tư vào các tài sản có chất lượng tốt sẽ trở nên hợp lý cho dù trước đó họ không có khả năng chi trả. Công ty cho thuê tài chính thường có mạng lưới tiếp thị, đại lý rộng rãi và có đội ngũ chuyên gia có trình độ chuyên sâu về thiết bị, công nghệ, nên có thể tư vấn hữu ích cho bên đi thuê về tài sản theo nhu cầu người thuê cần sử dụng.

Sử dụng vốn tốt hơn: Giả sử rằng một công ty chọn đi thuê hơn là đầu tư mua tài sản, nó giải phóng vốn để doanh nghiệp tài trợ cho các nhu cầu khác của mình hoặc để tiết kiệm tiền cho một quyết định đầu tư vốn tốt hơn. Doanh nghiệp sẽ tăng thêm vốn trung và dài hạn để mở rộng hoạt động kinh doanh.

>>> Xem thêm: Chi phí sử dụng vốn – cách tính và ý nghĩa 

Lập kế hoạch tốt hơn: Chi phí thuê thường không đổi trong suốt thời gian sử dụng tài sản hoặc thời hạn thuê hoặc tăng theo lạm phát. Điều này giúp lập kế hoạch chi tiêu hoặc dòng tiền khi thực hiện việc lập ngân sách.

Không có nguy cơ lỗi thời: Đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực có nguy cơ cao về việc công nghệ trở nên lỗi thời, việc cho thuê mang lại lợi nhuận lớn và giúp doanh nghiệp tránh khỏi rủi ro khi đầu tư vào một công nghệ có thể sớm trở nên lỗi thời. 

Thực hiện dự án nhanh chóng: Sử dụng thuê tài chính giúp doanh nghiệp thực hiện nhanh chóng dự án đầu tư, nắm bắt được thời cơ trong kinh doanh. Vì người thuê có quyền chọn tài sản, thiết bị và thỏa thuận trước hợp đồng thiết bị với nhà cung cấp, rút ngắn thời gian tiến hành đầu tư vào tài sản, thiết bị.

6. Những nhược điểm của cho thuê tài chính

Cho thuê tài chính có thể có một số bất lợi sau đây:

Chi phí cho thuê: Các khoản thanh toán tiền thuê được coi là chi phí chứ không phải là chủ sở hữu đối với một tài sản. Doanh nghiệp đi thuê phải chịu chi phí sử dụng vốn ở mức tương đối cao so với tín dụng thông thường.

Làm gia tăng hệ số nợ của công ty: Gia tăng mức độ rủi ro tài chính vì công ty có trách nhiệm phải hoàn trả.

Không có quyền sở hữu: Vào cuối thời gian cho thuê, người đi thuê có thể sẽ không trở thành chủ sở hữu của tài sản mặc dù số tiền thanh toán đang được thực hiện qua các năm đối với tài sản đó.

Thủ tục cho thuê: Nhìn chung, việc ký kết hợp đồng cho thuê là một quá trình phức tạp và đòi hỏi phải có tài liệu kỹ lưỡng và kiểm tra kỹ lưỡng về tài sản được cho thuê.

Trên đây, MISA đã cùng bạn tìm hiểu về thuê tài chính là gì và các đặc điểm của cho thuê tài chính. Hy vọng bài viết này giúp ích cho bạn trong quá trình hạch toán tài sản thuê cho doanh nghiệp. Nghiệp vụ với tài sản cố định thuê tài chính là nghiệp vụ phức tạp, kế toán doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý. Nếu có thêm sự hỗ trợ của các phần mềm công nghệ ví dụ như phần mềm kế toán online AMIS sẽ giúp kế toán bớt khó khăn hơn khi thực hiện nghiệp vụ với TSCĐ thuê tài chính. Phần mềm AMIS Kế toán có thể hỗ trợ trong nghiệp vụ nhận tài sản cố định, ghi tăng TSCĐ và đặc biệt là chuyển tài sản thuê tài chính thành tài sản của đơn vị. 

Kính mời Quý Doanh nghiệp, Anh/Chị kế toán doanh nghiệp đăng ký trải nghiệm miễn phí 15 ngày bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS để tìm hiểu chi tiết về các tính năng hữu ích.

Tác giả tổng hợp: Trần Huyền Trang