Bảng hệ thống tài khoản kế toán theo thông tư 200 và 133

Tài khoản kế toán là một trong những yếu tố cơ bản, giữ vai trò quan trọng trong nghiệp vụ kế toán tại doanh nghiệp. Hiểu và nắm rõ hệ thống tài khoản kế toán giúp kế toán nắm bắt được các nghiệp vụ phát sinh theo từng đối tượng riêng biệt.

Bài viết dưới đây trình bày chi tiết các nội dung liên quan đến tài khoản kế toán gồm: khái niệm, kết cấu, phân loại tài khoản, nguyên tắc phản ánh trên các tài khoản và trình bày hệ thống tài khoản doanh nghiệp tại Việt Nam để người đọc có sự hiểu biết cơ bản nhất về nội dung này.

1. Khái niệm tài khoản kế toán là gì?

Nhằm đáp ứng yêu cầu thông tin phục vụ quản lý và báo cáo; kế toán tiến hành phân loại, nhận diện đặc điểm của các đối tượng kế toán và tổ chức ghi nhận, kiểm tra sự tồn tại, biến động của chúng trên các tài khoản kế toán.

Như vậy, tài khoản kế toán là phương pháp phân loại các đối tượng kế toán theo nội dung kinh tế. Mỗi đối tượng kế toán được theo dõi trên trang sổ riêng gọi là sổ tài khoản kế toán. 

Hệ thống tài khoản kế toán (Account System) hay bảng tài khoản kế toán là tập hợp các tài khoản kế toán được sử dụng để phản ánh tình trạng và sự biến động của đối tượng hạch toán kế toán.

Trong hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp ở Việt Nam quy định mỗi tài khoản được đánh số riêng, gọi là số hiệu tài khoản kế toán.

Ví dụ: 

• Đối tượng kế toán tiền mặt được mã hóa bởi số hiệu TK 111.
• Đối tượng kế toán nguyên liệu, vật liệu được mã hóa bởi số hiệu TK 152.
• Đối tượng kế toán tài sản cố định hữu hình được mã hóa bởi số hiệu TK 211.
• Đối tượng kế toán phải trả cho người bán được mã hóa bởi số hiệu TK 331.
• Đối tượng kế toán vốn đầu tư của chủ sở hữu được mã hóa bởi số hiệu TK 411.

2. Kết cấu của tài khoản kế toán

Tài khoản kế toán được kết cấu thành hai bên để phản ánh hai hướng vận động biến đổi khác nhau của đối tượng kế toán trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp là tăng lên hay giảm xuống. Chẳng hạn, tiền mặt trong doanh nghiệp sẽ tăng lên khi các khoản tiền mặt được thu vào và sẽ giảm đi khi doanh nghiệp thực hiện chi tiêu, xuất quỹ hay nguyên vật liệu sẽ tăng lên khi nhập kho và giảm đi khi xuất kho…

Trong đó, quy ước Bên Trái của tài khoản gọi là bên Nợ (Debit) và Bên Phải của tài khoản gọi là bên Có (Credit). Tuy nhiên, đây chỉ là những thuật ngữ mang tính quy ước để phân biệt hai bên của tài khoản, xuất phát từ các thuật ngữ gốc Latinh và không có ý nghĩa về mặt ngôn ngữ.

Để hiểu hơn về cách ghi Nợ-Có của tài khoản kế toán, mời bạn tham khảo bài viết: Bút toán ghi sổ kép

Mẫu sổ tài khoản được trình bày như sau:

SỔ CÁI

Năm:……………

Tên tài khoản ……….Số hiệu:……

Để thuận tiện cho học tập, nghiên cứu và thảo luận thực tế; tài khoản kế toán được trình bày giản lược dưới dạng chữ T hay còn gọi là tài khoản chữ T.

3. Phân loại tài khoản trong hệ thống tài khoản kế toán

Căn cứ vào nội dung kinh tế phản ánh trong tài khoản thì tài khoản được phân thành ba loại, bao gồm:

• Tài khoản tài sản: Là những tài khoản phản ánh toàn bộ các loại tài sản của doanh nghiệp; gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn.
• Tài khoản nguồn vốn: Là những tài khoản phản ánh toàn bộ các loại nguồn vốn hình thành nên tài sản của doanh nghiệp; gồm nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.
• Tài khoản trung gian: Là những tài khoản phản ánh quá trình hoạt động của đơn vị; gồm tài khoản phản ánh chi phí, doanh thu, thu nhập và xác định kết quả kinh doanh.

4. Nguyên tắc phản ánh trên bảng hệ thống tài khoản kế toán

• Nội dung phản ánh ở tài khoản kế toán bao gồm:

• Số dư đầu kỳ (SDĐK) là số liệu của đối tượng kế toán tại thời điểm đầu kỳ kế toán (số liệu của cuối kỳ trước chuyển sang).
• Số phát sinh trong kỳ là số liệu của từng lần biến động thay đổi tăng hoặc giảm của các đối tượng kế toán phát sinh trong kỳ.
• Tổng cộng số phát sinh trong kỳ là tổng số biến động tăng hoặc giảm của các đối tượng kế toán phát sinh trong kỳ.
•  Số dư cuối kỳ (SDCK) là số liệu của đối tượng kế toán hiện có tại thời điểm cuối kỳ (số liệu này được dùng để lập báo cáo kế toán).

Trong đó: 

Số dư cuối kỳ = Số dư đầu kỳ + Tổng cộng số phát sinh Tăng – Tổng cộng số phát sinh Giảm

• Nguyên tắc phản ánh vào tài khoản tài sản

Tài khoản tài sản theo dõi sự tồn tại và biến động của tài sản trong doanh nghiệp.

• Bên Nợ ghi nhận: Số dư đầu kỳ; số phát sinh tăng trong kỳ; tổng số phát sinh tăng trong kỳ; số dư cuối kỳ.
• Bên Có ghi nhận: Số phát sinh giảm trong kỳ; tổng số phát sinh giảm trong kỳ.

(Lưu ý có một số trường hợp tài khoản tài sản có số dư bên Có; như TK 214, TK 229…)

• Nguyên tắc phản ánh vào tài khoản nguồn vốn

Tài khoản nguồn vốn theo dõi sự tồn tại và biến động của nguồn vốn trong doanh nghiệp, bao gồm tài khoản nợ phải trả và tài khoản vốn chủ sở hữu.

• Bên Nợ ghi nhận: Số phát sinh giảm trong kỳ; tổng số phát sinh giảm trong kỳ.
• Bên Có ghi nhận: Số dư đầu kỳ; số phát sinh tăng trong kỳ; tổng số phát sinh tăng trong kỳ; số dư cuối kỳ.

(Lưu ý có một số trường hợp tài khoản nguồn vốn có số dư bên Nợ; như TK 331, TK 419…)

• Nguyên tắc phản ánh vào tài khoản trung gian

Tài khoản trung gian theo dõi sự tồn tại và biến động của các khoản chi phí, doanh thu, thu nhập và xác định kết quả kinh doanh. Tài khoản trung gian không có số dư đầu kỳ và cuối kỳ. Cuối kỳ phải thực hiện bút toán kết chuyển giá trị phát sinh vào các tài khoản có liên quan. 

• Tài khoản chi phí: Có kết cấu giống như tài khoản tài sản nhưng cuối kỳ kết chuyển sang những tài khoản có liên quan và không có số dư cuối kỳ.
• Tài khoản doanh thu, thu nhập: Có kết cấu giống như tài khoản nguồn vốn nhưng cuối kỳ phải kết chuyển sang những tài khoản có liên quan và không có số dư cuối kỳ.
• Tài khoản xác định kết quả kinh doanh: Bên Nợ dùng để tập hợp chi phí; bên Có dùng để tập hợp doanh thu, thu nhập; cuối kỳ xác định lãi lỗ, kết chuyển sang tài khoản lợi nhuận và không có số dư cuối kỳ.

5. Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam

Bảng hệ thống tài khoản doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay được quy định theo Thông tư 200/2014/TT – BTC do Bộ Tài chính ban hành ngày 22/12/2014, bao gồm 76 tài khoản cấp 1, mỗi loại tài khoản cấp 1 tùy theo yêu cầu quản lý có thể có nhiều tài khoản cấp 2. Từ tài khoản cấp 3 trở đi ngành hoặc doanh nghiệp dựa vào đặc điểm quản lý của mình để mở cho phù hợp và thuận lợi cho việc theo dõi, trừ một số tài khoản cấp 3 do Nhà nước quy định thống nhất.

Hệ thống tài khoản kế toán tại Việt Nam bao gồm 9 loại, cụ thể:

• Loại 1, 2: Loại tài khoản tài sản
• Loại 3, 4: Loại tài khoản nguồn vốn
• Loại 5, 7: Loại tài khoản doanh thu, thu nhập khác (tài khoản trung gian)
• Loại 6, 8: Loại tài khoản chi phí sản xuất kinh doanh, chi phí khác (tài khoản trung gian)
• Loại 9: Loại tài khoản xác định kết quả kinh doanh (tài khoản trung gian)

6. Bảng tài khoản kế toán theo Thông tư 200/2014/TT-BTC

7. Bảng tài khoản kế toán theo Thông tư 133/2016/TT-BTC

Trên đây là những kiến thức tổng hợp về hệ thống tài khoản kế toán cũng như bảng danh sách tài khoản kế toán theo thông tư 200 và thông tư 133, giúp kế toán viên nắm rõ các nghiệp vụ kế toán phát sinh và hạch toán đúng theo quy định của pháp luật.

Cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, các phần mềm kế toán như phần mềm kế toán online MISA AMIS giúp kế toán hạn chế tối đa các sai sót trong công tác hạch toán kế toán, đặc biệt trong việc quản lý công cụ dụng cụ. Điều này giúp kế toán doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và công sức một cách hiệu quả so với việc thực hiện các thao tác thủ công như trước đây.

Tham khảo ngay phần mềm kế toán MISA AMIS để công tác quản lý tài chính – kế toán hiệu quả hơn.

Tác giả: Hoài Thương