Liên hiệp hợp tác xã : Khái niệm, nguyên tắc và cơ cấu tổ chức

Liên hiệp hợp tác xã là một tổ chức được hình thành từ sự liên kết của nhiều hợp tác xã nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và quyền lợi cho các thành viên. Tổ chức này hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, dân chủ và hợp tác, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế cộng đồng.

Bài viết dưới đây MISA AMIS sẽ cung cấp các thông tin về các nguyên tắc hoạt động, cơ cấu tổ chức và quy trình thành lập Liên hiệp hợp tác xã tại Việt Nam.

1. Liên hiệp hợp tác xã là gì?

Căn cứ theo khoản 8, Điều 4 Luật Hợp tác xã 2023, liên hiệp hợp tác xã được giải thích như sau:

Liên hiệp hợp tác xã là tổ chức có tư cách pháp nhân do ít nhất 03 hợp tác xã là thành viên chính thức tự nguyện thành lập, hợp tác tương trợ trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực tham gia thị trường, góp phần xây dựng cộng đồng xã hội phát triển bền vững; thực hiện quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ.

Theo đó, liên hiệp hợp tác xã là tổ chức có tư cách pháp nhân, được thành lập bởi ít nhất 03 hợp tác xã làm thành viên chính thức, có mục đích hợp tác, tương trợ trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm và mở rộng quy mô hoạt động.

Mục tiêu của liên hiệp hợp tác xã là nâng cao năng lực tham gia thị trường, đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng xã hội. Đồng thời, tổ chức này thực hiện nguyên tắc quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đảm bảo bình đẳng và dân chủ trong mọi hoạt động.

2. Nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Liên hiệp hợp tác xã Việt Nam

Căn cứ Điều 8, Luật Hợp tác xã 2023 quy định về nguyên tắc tổ chức, quản lý và hoạt động của liên hiệp hợp tác xã như sau:

• Tự nguyện tham gia và mở rộng kết nạp thành viên: Cá nhân, tổ chức có quyền tự nguyện gia nhập hoặc rời khỏi tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Mọi tổ chức đều coi trọng lợi ích của thành viên, không phân biệt giới tính, địa vị xã hội, dân tộc hay tôn giáo.
• Dân chủ, bình đẳng trong tổ chức, quản lý: Thành viên của tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có quyền dân chủ trong việc quyết định tổ chức và hoạt động của tổ chức. Các thành viên chính thức tham gia quản lý và hoạt động một cách bình đẳng, không phân biệt mức độ đóng góp vốn.
• Trách nhiệm tham gia hoạt động kinh tế: Thành viên chính thức góp vốn khi gia nhập và có quyền kiểm soát vốn, quỹ, tài sản của tổ chức. Thu nhập được phân phối chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ hoặc mức độ đóng góp lao động.
• Tự chủ và tự chịu trách nhiệm: Tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tự chủ trong các hoạt động của mình, chịu trách nhiệm trước Hiến pháp và pháp luật.
• Chú trọng giáo dục, đào tạo và thông tin: Tổ chức chú trọng tuyên truyền các chính sách phát triển kinh tế tập thể, giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng thành viên, nâng cao tay nghề và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác.
• Tăng cường hợp tác, liên kết: Các thành viên hợp tác, tương trợ lẫn nhau nhằm làm giàu cho tập thể. Khuyến khích hợp tác thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã để nâng cao năng lực tham gia chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ và phát triển liên kết trong hệ thống Liên minh hợp tác xã Việt Nam.
• Quan tâm phát triển cộng đồng: Tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã chú trọng xây dựng cộng đồng thành viên đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau và tham gia phát triển cộng đồng dân cư tại địa phương và quốc tế.

3. Cơ cấu tổ chức của Liên hiệp hợp tác xã là gì?

Theo Điều 56 Luật Hợp tác xã 2023, cơ cấu Tổ chức quản trị của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã bao gồm hai loại:

• Tổ chức quản trị đầy đủ bao gồm Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị, Giám đốc (Tổng giám đốc), Ban kiểm soát. Chủ tịch Hội đồng quản trị có thể kiêm Giám đốc (Tổng giám đốc);
• Tổ chức quản trị rút gọn bao gồm Đại hội thành viên, Giám đốc, kiểm soát viên.

Đại hội thành viên

Đại hội thành viên là cơ quan quyết định cao nhất của liên hiệp hợp tác xã. Đại hội thành viên họp thường niên mỗi năm một lần và có thể họp bất thường. Trường hợp tổ chức theo tổ chức quản trị rút gọn, Đại hội thành viên họp định kỳ theo quy định của Điều lệ nhưng ít nhất 03 tháng một lần và có thể họp bất thường.

Đại hội thành viên được tổ chức dưới hình thức đại hội toàn thể hoặc đại hội đại biểu.

• Đại hội toàn thể bao gồm các thành viên chính thức tham dự và biểu quyết tại cuộc họp Đại hội thành viên.
• Đại hội đại biểu bao gồm các đại biểu đại diện cho các thành viên chính thức tham dự và biểu quyết tại cuộc họp Đại hội thành viên.
• Liên hiệp hợp tác xã có tổng số thành viên chính thức từ 50 thành viên trở lên có thể tổ chức đại hội đại biểu.

Hội đồng quản trị

Hội đồng quản trị là cơ quan quản lý hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, bao gồm Chủ tịch Hội đồng quản trị và các thành viên khác do Hội nghị thành lập hoặc Đại hội thành viên bầu trong số thành viên chính thức.

• Số lượng thành viên Hội đồng quản trị do Điều lệ quy định nhưng tối thiểu là 03 người, tối đa là 15 người.
• Tổng số lượng thành viên tham gia Hội đồng quản trị là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài chiếm dưới 35% tổng số lượng thành viên Hội đồng quản trị.

Nhiệm kỳ của Hội đồng quản trị do Điều lệ quy định nhưng tối đa là 5 năm. Thành viên Hội đồng quản trị có thể được bầu lại với số nhiệm kỳ không hạn chế. Việc bầu, bãi nhiệm, miễn nhiệm thành viên Hội đồng quản trị được thực hiện bằng phiếu kín.

Hội đồng quản trị hợp tác xã họp định kỳ theo quy định của Điều lệ nhưng ít nhất 03 tháng một lần. Hội đồng quản trị liên hiệp hợp tác xã họp định kỳ theo quy định của Điều lệ nhưng ít nhất 06 tháng một lần.

Giám đốc (Tổng giám đốc)

Giám đốc (Tổng giám đốc) là người điều hành hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; chịu sự giám sát, chịu trách nhiệm trước Hội đồng quản trị và trước pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

• Nhiệm kỳ của Giám đốc (Tổng giám đốc) do Điều lệ quy định nhưng tối đa là 5 năm. Giám đốc (Tổng giám đốc) có thể được bổ nhiệm lại với số nhiệm kỳ không hạn chế.
• Trường hợp Giám đốc (Tổng giám đốc) được thuê, không là thành viên chính thức thì được tham gia cuộc họp Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị nhưng không có quyền biểu quyết. Nhiệm kỳ của Giám đốc (Tổng giám đốc) thực hiện theo quy định của hợp đồng lao động.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Giám đốc (Tổng giám đốc) bao gồm:

• Trình Hội đồng quản trị các nội dung thuộc thẩm quyền của Hội đồng quản trị.
• Thực hiện các nghị quyết của Hội nghị thành lập, Đại hội thành viên, nghị quyết và quyết định của Hội đồng quản trị; ký kết hợp đồng nhân danh hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo thẩm quyền.
• Tổ chức thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh; quyết định địa điểm kinh doanh.
  Chịu trách nhiệm trong hoạt động mua chung, bán chung sản phẩm, dịch vụ cho các thành viên của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
• Quản lý, kết nạp hoặc chấm dứt tư cách thành viên liên kết không góp vốn và báo cáo Hội đồng quản trị; tuyển dụng lao động; quyết định khen thưởng, kỷ luật thành viên liên kết không góp vốn, người lao động.
• Nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ.

Ban kiểm soát

Ban kiểm soát có từ 01 đến 07 thành viên bao gồm Trưởng Ban kiểm soát và kiểm soát viên do Đại hội thành viên bầu trong số thành viên chính thức, chịu trách nhiệm trước Đại hội thành viên.

• Nhiệm kỳ của Ban kiểm soát tối đa là 5 năm. Thành viên Ban kiểm soát có thể được bầu lại với số nhiệm kỳ không hạn chế.
• Trường hợp Ban kiểm soát chỉ có 01 thành viên, thành viên đó đồng thời là Trưởng Ban kiểm soát.
• Việc bầu, bãi nhiệm, miễn nhiệm thành viên Ban kiểm soát được thực hiện bằng phiếu kín.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Ban kiểm soát bao gồm:

• Kiểm tra việc tuân thủ pháp luật, chấp hành Điều lệ, nghị quyết của Đại hội thành viên, nghị quyết của Hội đồng quản trị và quy chế của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
• Giám sát hoạt động của Hội đồng quản trị, Giám đốc (Tổng giám đốc), thành viên theo quy định của pháp luật, Điều lệ, nghị quyết của Đại hội thành viên và quy chế của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
• Kiểm tra hoạt động tài chính, việc chấp hành chế độ kế toán, phân phối thu nhập, xử lý khoản lỗ, sử dụng quỹ, tài sản, vốn vay của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và khoản hỗ trợ của Nhà nước.
• Thẩm định báo cáo tài chính hằng năm trước khi trình Đại hội thành viên; tổ chức việc kiểm toán nội bộ khi cần thiết; rà soát, kiểm tra và đánh giá hiệu lực, hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, quản lý rủi ro và cảnh báo sớm của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
• Yêu cầu cung cấp tài liệu, sổ sách, chứng từ và thông tin cần thiết để phục vụ công tác rà soát, kiểm tra, giám sát và không được sử dụng vào mục đích khác.
• Thông báo cho Hội đồng quản trị và báo cáo trước Đại hội thành viên về kết quả kiểm soát; kiến nghị Hội đồng quản trị, Giám đốc (Tổng giám đốc) khắc phục những yếu kém, vi phạm trong hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; trình Đại hội thành viên xem xét thông qua báo cáo hoạt động của Ban kiểm soát.
• Nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ.

Phần mềm kế toán hợp tác xã MISA AMIS linh hoạt, đáp ứng đầy đủ các nghiệp vụ đặc thù của từng loại hình hợp tác xã như nông nghiệp, dịch vụ, công nghiệp, xây dựng; giúp tối ưu quy trình kế toán, từ quản lý sản xuất, thu hoạch, doanh thu, hợp đồng đến chi phí và tiến độ dự án…

Đăng ký tư vấn và Trải nghiệm ngay

4. So sánh Hợp tác xã và Liên hiệp hợp tác xã

Hợp tác xã và Liên hiệp hợp tác xã đều là các tổ chức kinh tế tập thể nhằm hỗ trợ các thành viên trong việc sản xuất, kinh doanh và nâng cao lợi ích chung. Tuy nhiên, giữa hai loại hình này có những điểm khác biệt rõ rệt về cấu trúc, mục tiêu và phạm vi hoạt động.

Dưới đây là một số điểm so sánh giữa Hợp tác xã và Liên hiệp hợp tác xã:

Tiêu chí	Hợp tác xã	Liên hiệp hợp tác xã
Khái niệm	Hợp tác xã là tổ chức kinh tế doít nhất 05 thành viên chính thức tự nguyệ thành lập, hợp tác trong sản xuất, kinh doanh và chia sẻ lợi ích.	Liên hiệp hợp tác xã là tổ chức do ít nhất 03 hợp tác xã là thành viên chính thức tự nguyện thành lập, nhằm hỗ trợ, hợp tác trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và mở rộng quy mô.
Mục tiêu	Tạo ra lợi ích chung cho các thành viên thông qua hợp tác trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.	Mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, tăng cường khả năng tham gia thị trường và đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng.
Số lượng thành viên	Ít nhất 5 thành viên.	Ít nhất 03 hợp tác xã là thành viên chính thức.
Phạm vi hoạt động	Hoạt động chủ yếu trong một khu vực, địa phương cụ thể.	Mở rộng quy mô hơn, có thể hoạt động ở nhiều địa phương khác nhau, tham gia vào các chuỗi cung ứng quốc gia hoặc quốc tế.
Tỉ lệ vốn góp	Vốn góp tối đa không quá 30% vốn điều lệ đối với hợp tác xã	Vốn góp tối đa không quá 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp hợp tác xã
Điều kiện thành viên	Thành viên có thể là cá nhân,pháp nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp nhân thành lập, hoạt động tại Việt Nam	Thành viên phải là hợp tác xã, pháp nhân Việt Nam hoặc các tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài

5. Điều kiện trở thành thành viên của Liên hiệp hợp tác xã

Theo quy định tại Điều 34, Luật Hợp tác xã 2023, thành viên liên hiệp hợp tác xã bao gồm:

• Thành viên chính thức là hợp tác xã: Là hợp tác xã tự nguyện gia nhập và đáp ứng các điều kiện về vốn và quy định của Điều lệ.
• Thành viên liên kết góp vốn, thành viên liên kết không góp vốn là pháp nhân Việt Nam: Là các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam tham gia hợp tác, góp vốn hoặc không góp vốn vào liên hiệp hợp tác xã.

Hợp tác xã, pháp nhân Việt Nam phải có đơn tự nguyện gia nhập, góp vốn và đáp ứng điều kiện theo quy định của Luật này và Điều lệ của liên hiệp hợp tác xã.

Thành viên của liên hiệp hợp tác xã có thể đồng thời là thành viên của nhiều liên hiệp hợp tác xã, trừ trường hợp Điều lệ có quy định khác.

Tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài khi tham gia là thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn của liên hiệp hợp tác xã phải đáp ứng các điều kiện sau đây:

• Điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật về đầu tư và pháp luật có liên quan.
• Điều kiện bảo đảm quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật về đầu tư.

Liên hiệp hợp tác xã có thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài phải đáp ứng điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật về đầu tư và pháp luật có liên quan.

Tổng số thành viên chính thức là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài phải chiếm tỷ lệ dưới 35% tổng số thành viên chính thức của liên hiệp hợp tác xã.

5. Đăng ký thành lập liên hiệp hợp tác xã

Trước khi hoạt động, người được ủy quyền đăng ký thành lập hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thực hiện thủ tục đăng ký thành lập tại cơ quan đăng ký kinh doanh nơi đặt trụ sở chính.

Hồ sơ đăng ký thành lập bao gồm:

• Giấy đề nghị đăng ký thành lập: Đơn yêu cầu đăng ký thành lập hợp tác xã hoặc liên hiệp hợp tác xã.
• Điều lệ: Điều lệ tổ chức và hoạt động của hợp tác xã hoặc liên hiệp hợp tác xã.
• Nghị quyết hội nghị thành lập: Nghị quyết thông qua việc thành lập hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
• Danh sách thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn: Liệt kê các thành viên tham gia hợp tác xã.
• Danh sách, số định danh cá nhân của người đại diện theo pháp luật là người Việt Nam; danh sách, bản sao giấy tờ pháp lý của người đại diện theo pháp luật là người nước ngoài.
• Bản sao giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 30 của Luật này.
• Bản sao giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với dự án thành lập liên hiệp hợp tác xã trong trường hợp liên hiệp hợp tác xã được tham gia thành lập bởi cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài hoặc tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật về đầu tư.

Người được ủy quyền đăng ký thành lập hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã phải kê khai đầy đủ, trung thực và chính xác các nội dung quy định và chịu trách nhiệm trước pháp luật về các nội dung đã kê khai.

Quy trình đăng ký thành lập liên hiệp hợp tác xã

Quy trình đăng ký thành lập liên hiệp hợp tác xã cụ thể như sau:

Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ tại Cơ quan đăng ký kinh doanh

Người có thẩm quyền đăng ký liên hiệp hợp tác xã hoặc người được ủy quyền thực hiện nộp hồ sơ tại Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi Liên hiệp hợp tác xã đặt trụ sở.

Bước 2: Cơ quan đăng ký kinh doanh tiếp nhận và xử lý hồ sơ

Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Cơ quan đăng ký kinh doanh xem xét hồ sơ. Nếu hồ sơ chưa hợp lệ thì yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ. Nếu hồ sơ đã đầy đủ, hợp lệ thì cấp giấy đăng ký Liên hiệp hợp tác xã.

Bước 3: Nhận kết quả

Người nộp hồ sơ đến bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện để nhận kết quả hoặc nhận qua bưu điện.

Kết luận

Liên hiệp hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các hợp tác xã phát triển bền vững thông qua mô hình tổ chức hợp tác và chia sẻ lợi ích. Các doanh nghiệp cần lưu ý tuân thủ các quy định khi đăng ký và hoạt động. Để dễ dàng quản lý các hoạt động tài chính và kế toán, phần mềm kế toán hợp tác xã MISA AMIS sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực.

Tính năng đặc trưng của phần mềm kế toán hợp tác xã MISA AMIS:

• Tuân thủ quy định pháp luật kế toán, thuế: MISA AMIS đảm bảo tất cả nghiệp vụ kế toán, chứng từ, và báo cáo được thực hiện theo đúng quy định của Thông tư 71/2024/TT-BTC.

• Đáp ứng đầy đủ nghiệp vụ kế toán theo chế độ kế toán tại Thông tư 71/2024/TT-BTC: Phần mềm tự động hóa các nghiệp vụ kế toán như quản lý tiền mặt, tiền gửi, mua bán hàng hóa, kho, tài sản cố định, tiền lương, thuế, giá thành, giúp giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian cho kế toán viên.

• Theo dõi thông tin thành viên tham gia hợp tác xã chi tiết: MISA AMIS giúp các hợp tác xã quản lý thông tin thành viên một cách chi tiết và khoa học, từ số tiền góp vốn đến trạng thái thành viên, giúp dễ dàng theo dõi quyền lợi và nghĩa vụ của từng thành viên trong hệ thống.

• Quản lý đặc thù hợp tác xã: Phần mềm hỗ trợ các hợp tác xã theo dõi chi phí theo mùa vụ (nông nghiệp), quản lý doanh thu, chi phí theo từng xe/chuyến (dịch vụ), và quản lý kho, đơn đặt hàng (công nghiệp/xây dựng). Các tính năng này được thiết kế riêng biệt để phù hợp với yêu cầu và đặc thù của từng loại hình hợp tác xã.

• Hệ sinh thái khép kín, tối ưu năng suất: MISA AMIS Hợp tác xã kết nối chặt chẽ với các phần mềm khác trong hệ sinh thái MISA như phần mềm bán hàng, kế toán, hóa đơn điện tử, thuế, giúp đồng bộ hóa dữ liệu và giảm thiểu sai sót khi chuyển đổi dữ liệu giữa các phần mềm.

Dùng thử miễn phí