Ngành quản trị mạng máy tính: Học gì, kỹ năng cần có, thách thức

Với kỷ nguyên công nghệ số, quản trị mạng máy tính đã trở thành một phần không thể thiếu trong mọi tổ chức, doanh nghiệp. Mạng máy tính không chỉ giúp kết nối các hệ thống, mà còn là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự vận hành trơn tru và bảo mật cho toàn bộ hệ thống công nghệ thông tin. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, nghề quản trị mạng máy tính đã mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn và cơ hội thăng tiến cho những ai có đam mê và kỹ năng chuyên môn vững.

MISA AMIS tặng bạn: BỘ TÀI LIỆU CHUYỂN ĐỔI SỐ A-Z ĐẦY ĐỦ NHẤT CHO MỌI NGÀNH NGHỀ

1. Quản trị mạng máy tính là gì?

Quản trị mạng máy tính là quá trình quản lý, giám sát và duy trì hệ thống mạng trong một tổ chức để đảm bảo các thiết bị như máy tính, máy in, máy chủ, Wi-Fi, và phần mềm hoạt động ổn định, bảo mật và hiệu quả.

Hiểu nôm na thế này, hãy tưởng tượng mạng máy tính giống như một hệ thống giao thông, còn quản trị mạng là người điều phối giao thông:

• Đảm bảo các “phương tiện” (máy tính, server) kết nối đúng cách.

• “Sửa đường” khi mạng chậm hoặc gặp lỗi.

• “Bảo vệ giao thông” khỏi kẻ xấu (virus, hacker).

• “Cấp phép” cho ai được vào mạng, ai không.

Ở một công ty, nếu bạn không vào được Internet, máy in không hoạt động, hay gửi email không đi được, thì người quản trị mạng là người bạn cần gọi đến.

Tham khảo bài viết: Quản trị mạng là gì? Cách xây dựng quy trình quản trị mạng cho doanh nghiệp

2. Vai trò của quản trị mạng máy tính

2.1. Đảm bảo kết nối mạng liên tục và ổn định

Trong thời đại số, hầu như mọi hoạt động trong doanh nghiệp – từ gửi email, lưu trữ dữ liệu đến sử dụng phần mềm nội bộ – đều cần tới kết nối mạng. Quản trị mạng chính là người giữ cho “huyết mạch” này không bao giờ bị gián đoạn.

Họ thiết lập các thiết bị mạng như router, switch, access point… và tối ưu hóa chúng để đảm bảo mọi nhân viên có thể truy cập Internet, máy chủ nội bộ hoặc các hệ thống đám mây một cách trơn tru, không giật lag.

2.2. Bảo vệ hệ thống khỏi các mối đe dọa

An ninh mạng là một trong những thách thức lớn nhất hiện nay. Một mạng nội bộ không được bảo vệ tốt có thể là “cửa ngõ” cho hacker xâm nhập, đánh cắp dữ liệu, mã hóa thông tin để đòi tiền chuộc hoặc phá hoại hệ thống.

Người quản trị mạng đóng vai trò như một “người gác cổng”, thiết lập các biện pháp phòng vệ như:

• Cấu hình tường lửa (firewall)

• Quản lý quyền truy cập người dùng

• Phân vùng mạng nội bộ theo từng phòng ban

• Theo dõi và chặn các kết nối bất thường

2.3. Giám sát, phát hiện và xử lý sự cố kịp thời

Không ai muốn đang họp online lại bị rớt mạng, hoặc mất truy cập vào hệ thống CRM giữa giờ làm. Vì vậy, vai trò của người quản trị mạng còn là theo dõi hoạt động của toàn bộ hệ thống, chủ động phát hiện các dấu hiệu bất thường và xử lý sự cố trước khi người dùng nhận thấy.

Các công cụ giám sát mạng như Zabbix, PRTG hay SolarWinds giúp họ theo dõi dung lượng, tốc độ, độ ổn định kết nối và can thiệp kịp thời nếu xảy ra tình trạng tắc nghẽn, quá tải, hoặc bị tấn công.

2.4. Quản lý tài nguyên mạng một cách hiệu quả

Tài nguyên mạng không chỉ là máy tính, máy in hay server, mà còn là băng thông Internet, địa chỉ IP, và quyền truy cập người dùng. Người quản trị mạng có nhiệm vụ phân bổ hợp lý các tài nguyên này, tránh lãng phí hoặc xung đột trong quá trình sử dụng.

Chẳng hạn, họ sẽ:

• Gán địa chỉ IP tĩnh cho các thiết bị quan trọng như server.

• Giới hạn băng thông của các máy cá nhân nếu cần.

• Phân quyền truy cập theo cấp bậc: nhân viên thường, trưởng phòng, ban giám đốc.

2.5. Đảm bảo sao lưu và phục hồi dữ liệu khi cần

Dữ liệu là tài sản quan trọng của mọi tổ chức. Quản trị mạng cần thiết lập hệ thống sao lưu định kỳ và lên kế hoạch khôi phục trong trường hợp xảy ra sự cố như mất điện, lỗi phần cứng hoặc bị mã độc tấn công.

Việc này giúp doanh nghiệp:

• Tránh mất mát dữ liệu đột ngột.

• Rút ngắn thời gian khôi phục hoạt động sau sự cố.

• Tuân thủ các yêu cầu về bảo mật thông tin (theo luật hoặc tiêu chuẩn ngành).

2.6. Hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo người dùng

Người quản trị mạng không chỉ làm việc với hệ thống mà còn thường xuyên hỗ trợ con người – cụ thể là các nhân viên trong công ty. Khi ai đó không truy cập được mạng, không in được tài liệu, hoặc gặp trục trặc trong kết nối VPN, quản trị mạng là người được gọi đến đầu tiên.

Ngoài ra, họ còn có vai trò:

• Hướng dẫn nhân viên sử dụng hệ thống mạng đúng cách.

• Nâng cao nhận thức về an ninh mạng (ví dụ: không bấm vào link lạ, không chia sẻ mật khẩu Wi-Fi công ty).

Đọc thêm: Quản lý dự án công nghệ thông tin là gì? Phương pháp & quy trình quản lý tối ưu nhất

3. Ngành quản trị mạng máy tính học gì?

Ngành quản trị mạng máy tính là một lĩnh vực đào tạo về cấu hình, vận hành, bảo trì và bảo mật hệ thống mạng trong môi trường doanh nghiệp hoặc tổ chức. Khi theo học ngành này, bạn sẽ được trang bị kiến thức về cả phần cứng lẫn phần mềm, cũng như kỹ năng quản lý hệ thống mạng để đảm bảo mạng hoạt động ổn định và bảo mật.

Dưới đây là một số môn học và kiến thức chính bạn sẽ học khi theo ngành quản trị mạng máy tính:

Mạng máy tính (Computer Networks)

• Kiến thức cơ bản về cấu trúc và hoạt động của mạng.

• Cách lắp đặt, cấu hình và quản lý mạng LAN/WAN.

• Các giao thức mạng như TCP/IP, DNS, HTTP, SMTP, FTP…

• Quản lý dữ liệu, kết nối và truyền thông qua các thiết bị mạng.

Hệ điều hành máy tính (Operating Systems)

• Nắm vững các hệ điều hành phổ biến như Windows Server, Linux, macOS.

• Cấu hình và quản lý các hệ điều hành server, bảo mật hệ thống, và phân quyền người dùng.

• Quản lý tài nguyên hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất hệ điều hành.

Bảo mật mạng

• Các phương pháp bảo mật như tường lửa (firewalls), mã hóa, VPN, và IDS/IPS (Hệ thống phát hiện và ngăn chặn xâm nhập).

• Quản lý quyền truy cập và ngăn ngừa các cuộc tấn công mạng như DDoS, phishing, malware.

• Kiến thức về xâm nhập mạng và bảo mật hệ thống để bảo vệ dữ liệu và tài nguyên mạng.

Quản lý và vận hành hệ thống mạng

• Cài đặt và cấu hình các thiết bị mạng như router, switch, hub.

• Theo dõi, kiểm tra hiệu suất mạng, và xử lý sự cố.

• Quản lý tài nguyên mạng như IP address, subnetting, và băng thông.

Công nghệ ảo hóa và điện toán đám mây

• Học về các công nghệ như VMware, Hyper-V để tạo môi trường ảo hóa trên máy chủ.

• Kiến thức về đám mây (cloud) như AWS, Azure, Google Cloud, và cách triển khai dịch vụ đám mây.

Cơ sở dữ liệu (Database Systems)

• Cơ bản về quản lý cơ sở dữ liệu, thiết lập các hệ thống cơ sở dữ liệu trên mạng.

• Kiến thức về SQL, NoSQL, và các dịch vụ cơ sở dữ liệu đám mây.

4. Kỹ năng cần có để trở thành chuyên gia quản trị mạng

Để trở thành một chuyên gia quản trị mạng xuất sắc, bạn cần sở hữu một tập hợp các kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm để có thể vận hành, bảo trì và bảo mật hệ thống mạng một cách hiệu quả.

Kỹ năng chuyên môn:

• Hiểu biết về các giao thức mạng: TCP/IP, DNS, DHCP, HTTP/HTTPS, FTP, SMTP.

• Cấu hình và quản lý thiết bị mạng: Router, switch, firewall, và các công cụ giám sát mạng.

• Bảo mật mạng: Tường lửa (firewall), VPN, IDS/IPS, mã hóa, SSL/TLS, chống DDoS, malware, phishing.

• Quản lý hệ điều hành: Windows Server, Linux, macOS, quản lý quyền truy cập và bảo mật hệ thống.

• Xử lý sự cố mạng: Phân tích và khắc phục sự cố mạng, sử dụng công cụ như Wireshark.

• Kiến thức về ảo hóa và đám mây: VMware, Hyper-V, AWS, Microsoft Azure, Google Cloud.

• Quản lý tài nguyên mạng: Subnetting, phân bổ băng thông, địa chỉ IP.

• Lập trình và scripting: Python, Bash scripting, PowerShell để tự động hóa quy trình.

• Quản lý dự án: Lập kế hoạch, theo dõi tiến độ và đảm bảo hoàn thành dự án mạng đúng hạn và ngân sách.

Kỹ năng mềm:

• Kỹ năng làm việc nhóm: Hợp tác với các phòng ban như IT, phát triển phần mềm, bảo mật.

• Giao tiếp hiệu quả: Giải thích các vấn đề mạng cho người không chuyên, tương tác với các bên liên quan.

• Khả năng cập nhật công nghệ mới: Theo dõi các xu hướng và cải tiến công nghệ mạng, bảo mật.

5. Cơ hội nghề nghiệp và mức lương của ngành quản trị mạng máy tính như thế nào?

Các cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực này rất đa dạng, bao gồm các vị trí như:

• Quản trị mạng
• Kỹ sư bảo mật mạng
• Chuyên gia bảo mật thông tin
• Quản trị viên hệ thống
• Chuyên gia về ảo hóa và đám mây
• Kỹ sư mạng không dây.

Các chuyên gia quản trị mạng sẽ thực hiện các nhiệm vụ quan trọng như cấu hình, bảo mật, và tối ưu hóa hệ thống mạng, đồng thời bảo vệ dữ liệu và tài nguyên mạng khỏi các mối đe dọa mạng.

Về mức lương, những người mới bắt đầu vào nghề có thể nhận mức lương khoảng từ 10 triệu VND đến 20 triệu VND/tháng, tùy thuộc vào vị trí công việc và kinh nghiệm. Các chuyên gia có kinh nghiệm lâu năm hoặc các chứng chỉ quốc tế có thể kiếm được mức lương cao hơn, lên đến 30 triệu VND đến 60 triệu VND/tháng, đặc biệt là đối với các vị trí như kỹ sư bảo mật mạng hay chuyên gia bảo mật thông tin.

Đối với các chuyên gia trong các lĩnh vực như đám mây và ảo hóa, mức lương có thể đạt từ 18 triệu VND đến 50 triệu VND/tháng hoặc hơn, nếu họ có chuyên môn vững và chứng chỉ quốc tế.

Triển vọng nghề nghiệp trong ngành này là rất lớn khi công nghệ tiếp tục phát triển và các tổ chức luôn tìm kiếm những chuyên gia có thể quản lý, bảo mật và tối ưu hóa hệ thống mạng của họ.

6. Thách thức trong quản trị mạng máy tính

Quản trị mạng ngày nay đối mặt với nhiều khó khăn do sự phát triển không ngừng của công nghệ.

• Bảo mật mạng: Các mối đe dọa từ malware, ransomware, và các cuộc tấn công tinh vi khác ngày càng gia tăng, đòi hỏi các giải pháp bảo mật toàn diện để bảo vệ dữ liệu và hệ thống.
• Quản lý phức tạp và quy mô: Sự phát triển của đám mây, ảo hóa và IoT khiến mạng trở nên rất phức tạp. Việc quản lý hàng ngàn thiết bị và đảm bảo hiệu suất liên tục là một thử thách lớn.
• Đảm bảo hiệu suất và độ tin cậy: Người dùng luôn cần mạng hoạt động nhanh, ổn định. Thách thức là giám sát, khắc phục sự cố và tối ưu hóa tài nguyên để đảm bảo mạng luôn sẵn sàng.
• Quản lý tài nguyên và chi phí: Chi phí đầu tư và vận hành mạng là đáng kể. Cần tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm chi phí mà vẫn hiệu quả.
• Thiếu hụt nhân lực và kỹ năng: Ngành IT thiếu chuyên gia mạng có kỹ năng cao. Việc tìm kiếm và đào tạo nhân sự có kinh nghiệm về bảo mật, đám mây và tự động hóa là một vấn đề.

Xem thêm: Phần mềm quản lý doanh nghiệp hiệu quả nhất hiện nay

Kết luận

Sự gia tăng không ngừng của công nghệ và nhu cầu bảo mật thông tin, quản trị mạng máy tính sẽ tiếp tục là một ngành nghề có triển vọng lớn trong tương lai. Đối với những ai đam mê công nghệ và muốn góp phần bảo vệ và tối ưu hóa hệ thống mạng, nghề này không chỉ mang lại cơ hội nghề nghiệp đa dạng mà còn một mức lương hấp dẫn, ổn định. Đây chính là cơ hội để bạn phát triển sự nghiệp trong một ngành nghề đang trên đà phát triển mạnh mẽ.