Các loại hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến nhất trên thế giới

Văn hoá Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc gắn kết các thành viên nhân sự trong tổ chức, cùng hướng tới việc hoàn thành mục tiêu của tổ chức.  Văn hoá doanh nghiệp khác nhau, chủ yếu phụ thuộc vào phong cách của người quản lý và môi trường khu vực. Để xây dựng được văn hoá có nét đặc trưng và khác biệt không dễ. Lãnh đạo và tổ chức cần nắm được các loại hình văn hoá và lựa chọn kết hợp phù hợp với doanh nghiệp mình.

Hãy cùng MISA AMIS HRM tham khảo các loại hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay.

1. Văn hóa doanh nghiệp là gì?

Khái niệm văn hóa doanh nghiệp được định nghĩa 1 cách đơn giản là tập hợp các giá trị văn hóa, các quan niệm, phong cách làm việc tồn tại trong doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp bao gồm tất cả những nguyên tắc, phương châm kinh doanh, những quy tắc, môi trường làm việc được chia sẻ chung tới tất cả các thành viên của tổ chức.

Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng lớn tới doanh nghiệp. Bởi nó phản ánh giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, được thể hiện trong cách đối xử với nhân viên, khách hàng và xã hội.

Trong bối cảnh hiện nay, văn hóa doanh nghiệp đã và đang chuyển từ văn hóa tập trung vào quy trình sang tập chung vào con người – yếu tố cốt lõi, đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn kinh tế thị trường 4.0 với nhiều thay đổi.

2. Mô hình văn hóa doanh nghiệp là gì? Tầm quan trọng của mô hình văn hóa doanh nghiệp

2.1 Mô hình văn hóa doanh nghiệp là gì

Mô hình văn hóa doanh nghiệp thể hiện giá trị niềm tin đặc trưng, cách tiếp cận công việc, cách tiếp cận công việc và của một công ty mà nhân viên tuân thủ.

Ngoài ra mô hình văn hóa doanh nghiệp được hình thành bởi cộng đồng và xã hội. Các yếu tố bổ sung giúp xác định văn hóa của tổ chức bao gồm các quy trình công việc, các công ty nhìn nhận sự đổi mới và các nguyên tắc hợp tác.

Trong doanh nghiệp, mô hình văn hóa của doanh nghiệp được tuyên bố sứ mệnh của công ty, đã được truyền thông tới tất cả nhân sự.

2.2 Tầm quan trọng của mô hình văn hóa doanh nghiệp

Một doanh nghiệp có văn hóa tích cực và mạnh mẽ có thể mang lại nhiều lợi ích cho tổ chức, chẳng hạn như cải thiện được sự tương tác giữa các thành viên, thúc đẩy động lực làm việc, nâng cao hiệu suất làm việc, thu hút và giữ nhân chân tài, đồng thời cũng xây dựng được lòng tin và nhận được sự hỗ trợ từ khách hàng và cộng đồng

Bằng việc xây dựng một văn hóa doanh nghiệp thống nhất, các nhà lãnh đạo công ty có thể đồng bộ hóa nhân viên với các mục tiêu và đạo đức kinh doanh của tổ chức, thúc đẩy sự hợp tác lành mạnh và nâng cao hiệu suất vượt trội. Dưới đây là một số vai trò của mô hình văn hóa doanh nghiệp phù hợp: 

Xác định rõ mục tiêu chung

Mô hình văn hóa doanh nghiệp định hướng cho các hoạt động của tổ chức, giúp nhân viên hiểu rõ các mục tiêu chung và cách thức hành động để đạt được những mục tiêu đó. Đồng thời, đảm bảo được sự thống nhất trong cách làm việc, giao tiếp và ứng xử của nhân viên, góp phần xây dựng bản sắc riêng cho doanh nghiệp.

Quy tụ nhân tài và xây dựng nguồn lực chất lượng cao 

Mô hình văn hóa phù hợp không chỉ thu hút các ứng viên có giá trị và quan điểm tương đồng với doanh nghiệp mà còn tạo ra môi trường làm việc tích cực, gắn kết. Nhân viên sẽ cảm thấy được tôn trọng, gắn bó và có cơ hội phát triển không ngừng khi ở trong doanh nghiệp. Điều này góp phần quan trọng trong việc giữ chân tài năng và xây dựng một đội ngũ làm việc hiệu quả.

Cải thiện hiệu quả làm việc

Khi văn hóa doanh nghiệp được xây dựng vững chắc, tinh thần làm việc nhóm, sự sáng tạo và ý thức trách nhiệm của nhân viên sẽ được nâng cao đáng kể. Điều này mang lại tác động tích cực đến hiệu quả làm việc, giúp doanh nghiệp đạt được những mục tiêu kinh doanh đã đề ra. 

Nâng cao hình ảnh doanh nghiệp

Một doanh nghiệp với văn hóa tốt sẽ xây dựng được uy tín và hình ảnh tích cực trong mắt khách hàng, đối tác và cộng đồng. Từ đó, góp phần gia tăng giá trị thương hiệu và tạo ra lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Bên cạnh việc nâng cao hiệu quả sản xuất, việc áp dụng mô hình quản lý mới còn mang lại nhiều lợi ích khác. Doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình giúp giảm thiểu đáng kể rủi ro và chi phí, đồng thời nâng cao năng suất lao động. Môi trường làm việc tích cực đã tạo điều kiện để nhân viên cảm thấy hài lòng và muốn gắn bó lâu dài hơn với công ty. Đặc biệt, văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ sẽ giúp cho doanh nghiệp không ngừng cải tiến và đổi mới liên tục. 

3. Các loại hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến trên thế giới

Hai giáo sư kinh doanh Robert E. Quinn và Kim Cameron thuộc trường đại học Michigan – Mỹ đã thực hiện một số nghiên cứu cơ bản về văn hóa công ty và xác định được 4 loại hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến sau: 

• Văn hóa sáng tạo (Văn hoá Adhocracy culture): Văn hóa tập trung vào sự sáng tạo năng động, đậm tính kinh doanh.
• Văn hóa gia đình (Clan Culture): Văn hóa nhấn mạnh vào tinh thần đồng đội, gắn kết, tập trung giá trị con người.
• Văn hóa phân cấp (Hierarchy culture) : Văn hóa kiểm soát có cấu trúc, chặt chẽ theo quy trình.
• Văn hóa thị trường (Market Culture): Văn hóa cạnh tranh hướng đến kết quả.

3.1 Văn hóa Adhocracy – Văn hóa sáng tạo

Loại hình văn hoá Adhocracy culture – văn hoá sáng tạo với tư duy tiến bộ, có tính linh hoạt cao sẵn sàng đương đầu với rủi ro. Tổ chức theo đuổi loại hình văn hoá này sẽ có nhiều kế hoạch thay đổi và nhân viên cũng thỏa sức sáng tạo tự do, không ngừng học tập, đổi mới để phát huy tối đa năng lực của bản thân. Do đó, môi trường làm việc đôi khi nhiều áp lực và có tính cạnh tranh cao.

Do đó, mô hình văn hóa sáng tạo áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp yêu cầu tính sáng tạo cao:

• Ưu điểm:
  Phát huy khả năng sáng tạo và đổi mới, thử nghiệm điều mới và phát triển
  Tạo tâm lý an toàn, nhân viên có thể yên tâm thử cách mới
• Nhược điểm:
  Do liên tục thử nghiệm cái mới, sẽ dễ gây sự thiếu ổn định trong doanh nghiệp

Với cá nhân chưa đủ năng lực, họ sẽ dễ rơi vào áp lực và thiếu tinh thần làm việc. Nếu doanh nghiệp áp dụng loại hình văn hoá sáng tạo này cần có kế hoạch đào tạo, truyền thông nội bộ hoặc chế độ đãi ngộ lương thưởng tốt để tạo động lực cho họ phát triển và gắn bó cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp phù hợp: 

• Phù hợp với doanh nghiệp yêu cầu sự nhanh nhạy, khả năng ứng biến cao nhằm bắt kịp với xu thế mới trên thị trường như các ngành về thương mại điện tử, công nghệ thông tin, các công ty về truyền thông – quảng cáo, …
• Điển hình cho các công ty áp dụng văn hóa này là Google, Facebook, Apple, OpenAI…

Lời khuyên khi áp dụng loại hình này:

• Trong doanh nghiệp có thể chỉ áp dụng mô hình này với một vài bộ phận không nhất thiết áp dụng cho toàn bộ tổ chức.

• Khen thưởng cho những ý tưởng đột phá sẽ khuyến khích các nhóm, thành viên suy nghĩ sáng tạo. Kết hợp với đó là chế độ đãi ngộ tốt, quy tắc văn hóa rõ ràng để đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh và giảm áp lực giữa các thành viên.

Xem thêm: Review phần mềm quản lý nhân sự tốt nhất – MISA AMIS HRM

3.2 Văn hóa phân cấp (Hierarchy culture)

Văn hóa phân cấp hay còn gọi là “văn hóa kiểm soát” là một loại văn hoá doanh nghiệp phổ biến ở Mỹ, đặc trưng bởi sự phân cấp và kiểm soát chặt chẽ, áp dụng cho môi trường làm việc có cấu trúc và định hướng theo quy trình. 

Các hoạt động trong doanh nghiệp được quyết định theo các thủ tục định sẵn, thay vì áp dụng hình được linh hoạt theo đổi mới và sáng tạo.

Lãnh đạo và quản lý luôn sẵn sàng tập trung phần lớn vào sự ổn định, hoạt động không ngừng nghỉ. Nhân viên trong nền văn hóa này biết chính xác vị trí của mình trong cấu trúc công ty, các quy tắc và nhiệm vụ được quy định một cách rõ ràng.

Doanh nghiệp phù hợp: 

• Các công ty liên quan đến quy trình chặt chẽ như các công ty sản xuất, hoặc các doanh nghiệp liên quan đến sức khỏe, thủ tục hải quan, thủ tục pháp lý…

Ưu và nhược điểm của văn hoá phân cấp:
Ưu điểm:
Nhân viên có cảm giác an toàn, mọi tình huống có thể đoán trước và theo kế hoạch.
Tất cả vấn đề giao tiếp, kỳ vọng được thể hiện rõ ràng trong các quy định, quy trình.

Nhược điểm:
Kìm hãm sự phát triển và đổi mới của doanh nghiệp. Mọi người không dám nghĩ đến những thứ ngoài quy định và khuôn khổ.

Lời khuyên khi áp dụng loại hình văn hóa này:

• Cần xây dựng quy trình chi tiết chặt chẽ nhưng vẫn linh hoạt.
• Tạo sự kết nối giữa các cấp trong cơ cấu tổ chức sao cho không cồng kềnh, tạo thêm không gian sáng tạo từ cấp quản lý đến nhân viên.

3.3 Văn hóa gia đình (Clan Culture)

Văn hoá này tạo môi trường làm việc cởi mở. Lãnh đạo đóng vai trò như nhà cố vấn, thay vì chỉ đưa ra những quyết định, chỉ thị hoặc khiển trách. Các yếu tố như mối quan hệ, tinh thần, sự gắn kết, đồng thuận sẽ thường thấy trong loại hình văn hoá doanh nghiệp gia đình.

Với các công ty có nền văn hóa này, hạnh phúc và sự hài lòng trong công việc của nhân viên là ưu tiên hàng đầu, công ty coi trọng từng cá nhân và tìm kiếm sự phản hồi cũng như giao tiếp cởi mở từ phía nhân viên.

Doanh nghiệp phù hợp: 

• Loại hình văn hóa này phổ biến với các công ty mới thành lập, các công ty nhỏ hoặc công ty do gia đình sở hữu.

Lời khuyên khi áp dụng văn hóa này:

• Cần kết hợp với sự lãnh đạo, giám sát và đặt ra một số quy tắc chung giữa các thành viên để tạo sự giới hạn trong giao tiếp và công việc.

Ưu và nhược điểm của văn hoá gia đình:

Ưu điểm:

• Cá nhân sẽ cảm thấy vui vẻ và thích làm việc với nhau
• Khả năng giao tiếp và kết nối nhân viên tốt hơn

Nhược điểm:

• Lãng phí bởi nhiều cuộc nói chuyện phiếm, giảm năng suất
• Khó đưa ra quyết định

3.4 Văn hóa cạnh tranh (Market Culture)

Văn hóa cạnh tranh (Văn hoá thị trường) là văn hóa tập trung mạnh vào kết quả đạt được của doanh nghiệp, tập trung vào tỷ suất lợi nhuận, đảm bảo sự hài lòng của khách hàng và tăng tính cạnh tranh so với các đối thủ. Tất cả nhân sự trong văn hoá này luôn muốn chiến thắng để đạt mục tiêu đề ra.

Tất cả nhân viên đều nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong công việc cũng như trong tổ chức, vì thế họ cần phải nỗ lực hết sức để đạt được các mục tiêu đã được đề ra.

Doanh nghiệp phù hợp: 

• Các công ty áp dụng nền tảng văn hóa cạnh tranh này điển hình như Amazon, Tesla, General Electric, và Philips Electronics.

Lời khuyên khi áp dụng văn hóa này: 

• Các nguyên tắc lãnh đạo sẽ tập trung vào việc “mang lại kết quả” bằng cách thiết lập các yếu tố đầu vào cho hoạt động kinh doanh, cung cấp chúng với chất lượng phù hợp và kịp thời, luôn vận động không ngừng nghỉ.
• Ở Việt Nam cũng rất nhiều các doanh nghiệp áp dụng văn hóa này, ban lãnh đạo sẽ đưa ra những mục tiêu doanh số hoặc các chỉ số có thể đo đếm được cho từng cá nhân hoặc phòng ban, được chia nhỏ dựa trên mục tiêu chung của toàn công ty.

Ưu điểm và nhược điểm của văn hoá thị trường:

Ưu điểm:

• Tạo động lực thúc đẩy nhân sự liên tục sáng tạo, cải tiến và hoàn thành mục tiêu
• Tăng hiệu suất chung cho cá nhân và doanh nghiệp

Nhược điểm:

• Dễ tạo ra môi trường cạnh tranh khắc nghiệt, môi trường làm việc độc hại
• Nhân sự dễ căng thẳng, và kiệt sức do làm việc

4. Một số loại hình văn hóa doanh nghiệp khác

Ngoài 4 loại hình văn hóa phổ biến của các doanh nghiệp trên thế giới đang áp dụng ở trên, thì cũng có nhiều loại hình văn hóa khác được “biến tấu” dựa trên tầm nhìn, sứ mệnh khác nhau của doanh nghiệp và những người lãnh đạo:

5. Làm thế nào để lựa chọn mô hình văn hóa doanh nghiệp phù hợp

Lựa chọn mô hình văn hóa doanh nghiệp phù hợp là một quá trình quan trọng và cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng. Các doanh nghiệp có thể tham khảo các bước sau đây để xây dựng mô hình văn hóa phù hợp. 

Nhận định giá trị cốt lõi

Đây là chính bước khởi đầu quan trọng nhất để giúp doanh nghiệp định hình văn hóa doanh nghiệp và định hướng cho mọi hoạt động. Giá trị cốt lõi là kim chỉ nam cho mọi quyết định, hành động của doanh nghiệp và là yếu tố gắn kết tất cả các thành viên trong tổ chức. Vì vậy, việc xây dựng một hệ thống giá trị chung thông qua sự đồng thuận cao nhất từ ban lãnh đạo và toàn thể nhân viên là vô cùng cần thiết.

Đánh giá thị trường 

Để xây dựng một văn hóa doanh nghiệp hiệu quả, các nhà lãnh đạo cần có cái nhìn sâu sắc về môi trường kinh doanh mà doanh nghiệp đang hoạt động. Mỗi ngành nghề, mỗi quy mô doanh nghiệp đều đòi hỏi những đặc điểm văn hóa khác nhau. Ví dụ, một công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thường ưu tiên sự linh hoạt, đổi mới, trong khi một công ty tài chính lớn lại chú trọng đến sự ổn định và tuân thủ quy định.

Lập kế hoạch chiến lược

Việc lựa chọn mô hình văn hóa doanh nghiệp không chỉ bị ảnh hưởng bởi mục tiêu mà còn tác động ngược lại đến việc đạt được mục tiêu đó. Nếu doanh nghiệp muốn phát triển nhanh chóng, một văn hóa đổi mới sẽ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự tăng trưởng. 

Trao quyền cho nhân viên

Muốn nâng cao hiệu suất làm việc, doanh nghiệp cần xây dựng một văn hóa nơi mà mọi người cảm thấy được trao quyền và có thể đóng góp ý kiến. Việc thực hiện các cuộc khảo sát nhân viên định kỳ sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt được những suy nghĩ, cảm xúc của nhân viên và từ đó đưa ra những điều chỉnh cần thiết để tạo ra một môi trường làm việc lý tưởng.

6. Các giải pháp để cải thiện văn hóa doanh nghiệp

Nâng cao văn hóa doanh nghiệp là một quá trình liên tục, yêu cầu sự cam kết và nỗ lực từ mọi thành viên trong tổ chức. Doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu và giá trị cốt lõi mà mình muốn duy trì, những giá trị này sẽ là kim chỉ nam cho mọi hoạt động và quyết định của công ty.

Tạo ra môi trường để nhân viên có thể tự do chia sẻ ý kiến, suy nghĩ và phản hồi về văn hóa doanh nghiệp. Lắng nghe và tiếp thu các góp ý xây dựng sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về những vấn đề cần cải thiện.

Xây dựng một môi trường làm việc khuyến khích giao tiếp cởi mở và hợp tác hiệu quả giữa các thành viên. Từ đó, mọi nhân sự trong công ty sẽ tin tưởng nhau, gắn kết và tạo ra môi trường làm việc tích cực hơn. 

Đảm bảo rằng mọi nhân viên đều được đối xử công bằng và bình đẳng, không phân biệt chức vụ, giới tính, tuổi tác hay tôn giáo.  Việc này giúp tạo ra một môi trường làm việc lành mạnh và khuyến khích sự đa dạng trong tổ chức.

Khen thưởng và ghi nhận thành tích của nhân viên là cách hiệu quả để khích lệ tinh thần và động lực làm việc, đồng thời củng cố những giá trị cốt lõi mà doanh nghiệp hướng tới. Đầu tư vào việc đào tạo và phát triển năng lực cho nhân viên cũng là một cách hiệu quả để nâng cao hiệu quả công việc và giữ chân nhân tài. Cung cấp cơ hội học tập và phát triển bản thân cho nhân viên sẽ giúp họ cảm thấy được trân trọng và gắn bó với công ty.

Cuối cùng, lắng nghe phản hồi từ khách hàng và đối tác để hiểu rõ hơn về nhu cầu và mong muốn của họ. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể điều chỉnh sản phẩm, dịch vụ và văn hóa doanh nghiệp một cách phù hợp.

7. Vai trò của phòng nhân sự trong quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp

Tầm nhìn và sứ mệnh của người lãnh đạo doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc định hình văn hóa cấp vĩ mô. Tuy nhiên, bộ phận nhân sự là bộ phận chủ đạo, có vai trò truyền thông, thúc đẩy và duy trì nền văn hóa đó phát triển:

• Bộ phận nhân sự hàng ngày làm việc với con người, sàng lọc ứng viên phù hợp từ đầu vào cho đến các hoạt động đào tạo, phát triển kỹ năng, quản lý hiệu suất…
• Ngoài ra, bộ phận cần tư vấn, hỗ trợ các nhà lãnh đạo và quản lý phương thức đánh giá, quan sát nhân viên cảm nhận về văn hóa của tổ chức.
• Từ đó, đưa ra cách điều chỉnh nhằm duy trì nền văn hóa mang tính thúc đẩy năng suất, hiệu suất và sự gắn kết trong nội bộ.

ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TRONG XÂY DỰNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TÍCH CỰC VÀ HIỆU QUẢ 

Rất nhiều tổ chức đã nhận thấy mối liên kết giữa phòng nhân sự và văn hóa doanh nghiệp cũng như tầm quan trọng của các công việc nhân sự. Để tối ưu các nghiệp vụ này, việc các doanh nghiệp từ 100 nhân sự trở lên ứng dụng công nghệ vào quản trị là điều cần thiết.

Nhờ sự hỗ trợ từ công nghệ, các thao tác thủ công gây tốn thời gian cho HR dần được triệt tiêu và loại bỏ. Bộ phần mềm MISA AMIS HRM toàn diện – sản phẩm đến từ Công ty cổ phần MISA đang là một trong những phần mềm nhân sự hiệu quả nhất tại Việt Nam hiện nay.  

Dùng ngay miễn phí

Các tính năng của phần mềm MISA AMIS HRM bao gồm: 

• Tuyển dụng: Thu hút và sàng lọc ứng viên từ nhiều nguồn khác nhau, tạo ra sự chuyên nghiệp trong quy trình tuyển dụng, nâng cao thương hiệu tuyển dụng.
• Quản lý thông tin nhân sự: Các dữ liệu được số hóa, quản lý tập trung tất cả các thủ tục nhân sự, giảm tối đa việc dùng giấy tờ.
• Quản lý phúc lợi, đãi ngộ: Chấm công tự động, tính lương linh hoạt, đầy đủ thủ tục về BHXH, thuế TNCN theo quy định.
• Đánh giá nhân sự: Xây dựng được khung năng lực và đánh giá nhân sự khách quan, đây là căn cứ để hoạch định và xây dựng được chế độ đãi ngộ cho nhân viên.
• Đào tạo và phát triển: Lên kế hoạch đào, phát triển trực tiếp và trực tuyến; quản lý công tác học và thi của nhân viên.
• Bảo mật, an toàn theo tiêu chuẩn quốc tế

8. Kết luận

Có rất nhiều các loại hình văn hóa doanh nghiệp khác nhau trên thế giới, mỗi loại đều có những ưu, nhược điểm riêng. Nhà quản trị cần xem xét các yếu tố đặc thù của tổ chức, bao gồm mục tiêu cốt lõi, bản chất, ngành nghề,… để lựa chọn loại hình văn hóa phù hợp nhất với đặc thù doanh nghiệp, từ đó tạo nên sự gắn kết trong tổ chức, hoàn thành mục tiêu kinh doanh một cách dễ dàng và xuất sắc hơn.