Lập báo cáo tài chính là công việc quen thuộc với mỗi kế toán, nhưng không phải ai cũng nắm được cách lập BCTC chính xác, chuẩn theo quy định của pháp luật. Qua bài viết này, MISA AMIS sẽ chia sẻ chi tiết cách làm cho người mới bắt đầu và cả những kế toán lâu năm. Đồng thời, trình bày những điểm kế toán viên cần chú ý khi lập BCTC theo thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 133/2016/TT-BTC.
1. Quy định pháp luật cần tuân thủ khi lập báo cáo tài chính
Khi lập báo cáo tài chính, kế toán viên cần hiểu rõ doanh nghiệp của mình thuộc chế độ kế toán nào, để chọn mẫu báo cáo tài chính theo thông tư đúng chuẩn pháp luật. Chế độ kế toán của các doanh nghiệp sẽ khác nhau tùy thuộc vào quy mô doanh nghiệp, cụ thể:
- Doanh nghiệp siêu nhỏ: Áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 132/2018/TT-BTC hoặc Thông tư 133/2016/TT-BTC.
- Doanh nghiệp vừa và nhỏ (bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ): ược áp dụng theo Thông tư 133/2016/TT-BTC.
- Doanh nghiệp có quy mô lớn: Riêng đối các doanh nghiệp lớn sẽ áp dụng nộp Báo cáo tài chính năm theo Thông tư 200/2014/TT-BTC.
2. 7 Bước lập Báo cáo tài chính năm chi tiết, chuẩn pháp luật
Để lập BCTC, kế toán viên cần phải qua các bước từ công việc kế toán chi tiết đến kế toán tổng hợp, gồm 7 bước cơ bản sau:
Bước 1: Tập hợp, sắp xếp chứng từ kế toán
Kế toán cần thu thập tất cả chứng từ kế toán phản ánh hoạt động kinh tế của doanh nghiệp như hóa đơn, sổ phụ ngân hàng, bảng lương, phiếu nhập xuất kho, hồ sơ tài sản… Sau đó, sắp xếp chúng theo thứ tự thời gian hoặc danh mục bảng kê thuế, đồng thời kiểm tra tính hợp lý, hợp lệ của chứng từ.
Bước 2: Hạch toán các nghiệp vụ phát sinh
Dựa trên các chứng từ kế toán được tổng hợp và sắp xếp ở bước 1, kế toán viên cần ghi chép, phản ánh các nghiệp vụ đó vào sổ sách kế toán. Việc ghi nhận này có thể thực hiện trên excel hoặc phần mềm kế toán.
Có thể sử dụng phần mềm kế toán như MISA AMIS để hạch toán nhanh và chính xác. Phần mềm này phân tách các phân hệ kế toán riêng biệt, giúp việc hạch toán dễ dàng hơn. Đồng thời, MISA AMIS hỗ trợ sao chép các phiếu hạch toán có bút toán tương tự nhau, giúp tiết kiệm thời gian và hạn chế sai sót.
Bước 3: Tính chi phí khấu hao, chi phí trả trước và phân bổ
Kế toán cần phân loại các nghiệp vụ phát sinh như chi phí trả trước, khấu hao… Đối với phần hành tài sản cố định và chi phí trả trước, kế toán viên cần hạch toán phân bổ chi phí phát sinh hàng tháng với thời gian phân bổ hợp lý đúng quy định.
Nếu hạch toán với phần mềm kế toán, kế toán viên cập nhật thông tin chung, giá trị và thời gian phân bổ của các Tài sản cố định và các khoản chi phí trả trước vào phần hành tương ứng. Đồng thời lập bảng Excel theo dõi song song trích khấu hao, phân bổ chi phí trả trước. Nên đối chiếu, so sánh kết quả phân bổ trên phần mềm với bảng Excel.
Một số doanh nghiệp đặc thù, để phục vụ yêu cầu quản trị chi phí, có thể sẽ cần thêm bảng phân bổ chi phí bằng Excel.
- Các khoản chi phí như tiền lương, BHXH, BHYT các chi phí mua ngoài khác… được phân bổ cụ thể cho từng mã sản phẩm, hợp đồng, dự án.
- Các khoản chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí bán hàng…cần phân bổ chi tiết đến từng bộ phận, phòng ban.
Bước 4: Hạch toán các khoản ước tính, điều chỉnh
Cuối năm, kế toán viên rà soát để điều chỉnh hoặc hạch toán bổ sung vào phần mềm kế toán:
- Bút toán đánh giá chênh lệch tỷ giá cuối kỳ
- Các khoản dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh….
- Các khoản chi phí của năm cần trích trước: Lương tháng 13, thưởng tết âm lịch, chi phí kiểm toán, chi phí mang tính chất thường xuyên tiền thuê nhà, điện, nước, nguyên vật liệu,…
- Bổ sung doanh thu chưa thực hiện chuyển sang thực hiện với các chương trình tri ân khuyến mại khách hàng…
- Các bút toán phân loại lại khoản đầu tư, tiền gửi thấu chi, phân loại lại công nợ ngắn hạn dài hạn, các khoản vay ngắn hạn dài hạn, …
- Các bút toán điều chỉnh sai sót (nếu có)
- ………..
Bước 5: Kiểm tra đối chiếu số liệu sổ sách
Thứ nhất, kiểm tra, đối chiếu số liệu kế toán từng Tài khoản, giữa các Tài khoản với nhau, giữa Tài khoản với chứng từ thực tế phát sinh…
- Kiểm tra việc chuyển số dư cuối kỳ trước sang đầu kỳ này của tất cả các tài khoản có số dư (Cả Sổ cái và Số chi tiết), đối với các phần hành Công nợ, Kho hàng hóa, các bạn cần kiểm tra lại số dư của từng đối tượng Khách hàng, Nhà cung cấp; kiểm tra số lượng và giá trị từng loại hàng hóa.
- Kiểm tra sự phù hợp của chứng từ kế toán và hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
- Kiểm tra đối chiếu giữa sổ chi tiết với sổ tổng hợp tài khoản (Sổ cái)
Thứ hai, kế toán viên cần nắm chắc những lưu ý trong quá trình kiểm tra, rà soát các Tài khoản để lên Báo cáo tài chính.
Bước 6: Thực hiện các bút toán kết chuyển
Sau khi rà soát kiểm tra và bổ sung các bút toán còn thiếu, Kế toán sẽ thực hiện kết chuyển lãi/lỗ trong năm.
Lưu ý cần kết chuyển lãi/lỗ năm ngoái trước khi thực hiện kết chuyển lãi/lỗ năm nay. Sau khi kết chuyển, các tài khoản đầu 5,6,7,8,9 không còn số dư.
Đối với những doanh nghiệp phát sinh thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, kế toán viên cần kết chuyển lần thứ nhất để xác định lãi, tính ra số thuế phải nộp, hạch toán bổ sung bút toán ghi nhận thuế và chi phí thuế phát sinh. Sau đó thực hiện kết chuyển lại để ra con số lợi nhuận cuối cùng.
Với phần mềm kế toán, bút toán kết chuyển có thể được cài đặt tự động, chỉ cần nhập thời gian, kết chuyển sẽ được thực hiện nhanh chóng thuận tiện.
Bước 7: Lập báo cáo tài chính
Khi mọi nghiệp vụ kinh tế đều đã được phản ánh đầy đủ, chính xác, kế toán viên cần thực hiện hoàn chỉnh bao gồm 4 báo cáo nhỏ sau:
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
- Bảng cân đối kế toán
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Bản thuyết minh báo cáo tài chính
Cách lập bảng cân đối kế toán
Công việc phải làm | Cách làm | |
Liệt kê tổng tài sản | Dựa trên số liệu đã tổng hợp lúc đầu, liệt kê theo thứ tự
|
|
Liệt kê nguồn vốn | Nợ phải trả | Chia thành nợ ngắn hạn và nợ dài hạn, sắp xếp theo thứ tự lần lượt |
Vốn chủ sở hữu | Chia thành 2 phần, vốn chủ sở hữu và các nguồn kinh phí khác | |
Cân đối sổ sách | Sau khi liệt kê xong, kế toán phải cân đối sao cho tổng tổng cộng tài sản = tổng cộng tiền vốn. Nếu 2 giá trị không bằng nhau, có thể đã có sai sót ở các dữ liệu đã nhập. Nếu tất cả dữ liệu đều đúng mà 2 giá trị đó vẫn chưa bằng nhau, doanh nghiệp có thể phải điều chỉnh vốn sở hữu. |
>>Xem chi tiết: Cách lập bảng cân đối kế toán
Cách lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Kế toán lấy số liệu từ sổ sách kế toán và nhập vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh theo các nội dung sau:
- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
- Các khoản giảm trừ doanh thu
- Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ
- Giá vốn hàng bán
- Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ
- Doanh thu hoạt động tài chính
- Chi phí tài chính
- Chi phí lãi vay
- Chi phí bán hàng
- Chi phí quản lý doanh nghiệp
- Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh
- Thu nhập khác
- Chi phí khác
- Lợi nhuận khác
- Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế
- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
- Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp
- Lãi cơ bản trên cổ phiếu
- Lãi suy giảm trên cổ phiếu
>>Xem chi tiết tại: Cách lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Cách lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
Khi lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ, kế toán phải chia thành 3 loại:
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư
- Lưu chuyển tiền hoạt động tài chính
Lấy số liệu từ sổ sách kế toán tổng hợp để điền vào báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
>>Xem chi tiết: Cách lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
Cách lập bản thuyết minh báo cáo tài chính
Trong bảng thuyết minh báo cáo tài chính, kế toán viên cần có đầy đủ các nội dung sau:
- Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp
- Kỳ kế toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán
- Chuẩn mực và chế độ kế toán áp dụng
- Cách chính sách kế toán
- Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong bản cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt đọng kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Những thông tin khác cần có: Sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán, các khoản nợ tiềm tàng…
>>Xem chi tiết: Cách lập bản thuyết minh báo cáo tài chính
4. Nộp báo cáo tài chính online qua mạng
Chỉ cần có kết nối mạng, kế toán viên có thể nộp BCTC qua hệ thống thuế điện tử eTax của Tổng cục Thuế. Các bược cụ thể như sau
Bước 1: Truy cập vào cổng thông tin Thuế điện tử của Tổng cục Thuế theo đường dẫn: https://thuedientu.gdt.gov.vn/.
Bước 2: Chọn mục “Doanh nghiệp” rồi đăng nhập vào hệ thống Thuế điện tử bằng tài khoản của doanh nghiệp theo hướng dẫn 1,2,3 như trong ảnh.
Bước 3: Sau khi đăng nhập thành công, chọn chức năng “Khai thuế”, chọn tiếp “Nộp tờ khai XML” rồi tải tờ khai lên tại ô “Chọn tệp tờ khai”.
Bước 4: Khi tờ khai đã được tải lên, chọn vào ô “Ký điện tử” để tiến hành ký số.
Bước 5: Sau khi đã ký số, nhấn vào ô “Nộp tờ khai” để hoàn tất việc nộp tờ khai Báo cáo tài chính năm.
Bước 6: Nộp phụ lục “Thuyết minh báo cáo tài chính” và “Bảng cân đối tài khoản”.
Bước 7: Thực hiện ký điện tử rồi nhấn nộp tờ khai để hoàn thành việc nộp phụ lục cũng như các bước nộp Báo cáo tài chính năm.
Tới đây là đã hoàn tất việc nộp bctc năm. Kế toán viên cần lưu ý và tuân thủ đúng thời hạn nộp đã được pháp luật quy định.
>>Xem thêm: Phần mềm hỗ trợ kê khai thuế HTKK mới nhất hiện nay
Về thời hạn nộp báo cáo tài chính, căn cứ vào Khoản 3 Điều 29 Luật kế toán 2015:
- Đối với doanh nghiệp ngoài nhà nước: Báo cáo tài chính năm của Doanh nghiệp phải được nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thời hạn chậm nhất là 90 ngày, kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm theo quy định của pháp luật.
- Đối với Doanh nghiệp nhà nước sẽ có quy định về thời hạn nộp báo cáo tài chính theo quý và theo năm riêng.
6. Lập báo cáo tài chính cần lưu ý gì?
6.1. Lưu ý khi lập bảng cân đối kế toán
Kế toán doanh nghiệp cần chú ý một số điểm sau khi lập bảng cân đối kế toán:
- Tuân thủ nguyên tắc chung về lập và trình bày báo cáo tài chính
- Các khoản mục Tài sản và nợ phải trả được trình bày thành ngắn hạn và dài hạn, tùy theo thời hạn của chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp và phân thành ngắn hạn, dài hạn theo nguyên tắc:
- Tài sản và nợ phải trả được thu hồi hay thanh toán trong 12 tháng kể từ thời điểm báo cáo được xếp vào loại ngắn hạn
- Tài sản và nợ phải trả được thu hồi hay thanh toán từ 12 tháng trở lên kể từ thời điểm báo cáo được xếp vào loại dài hạn
- Trường hợp các doanh nghiệp không phân biệt rõ giữa ngắn hạn và dài hạn thì các tài sản và nợ được trình bày theo tính thanh khoản giảm dần
Khi lập bảng cân đối kế toán, doanh nghiệp căn cứ các tài liệu như:
- Sổ kế toán tổng hợp;
- Sổ, thẻ kế toán chi tiết hoặc bảng tổng hợp chi tiết;
- Bảng cân đối kế toán năm trước.
6.2. Lưu ý khi lập báo cáo kết quả kinh doanh
Kế toán viên cần loại trừ các khoản doanh thu, thu nhập, chi phí phát sinh từ các giao dịch nội bộ khi lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh giữa doanh nghiệp và đơn vị cấp dưới.
Kế toán viên căn cứ các tài liệu dưới đây để lập báo cáo kết quả kinh doanh:
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của năm trước.
- Sổ kế toán tổng hợp và sổ kế toán chi tiết trong kỳ dùng cho các tài khoản từ loại 5 đến loại 9.
6.3 Lưu ý khi lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Việc lập và trình bày báo cáo lưu chuyển tiền tệ hàng năm và các kỳ kế toán giữa niên độ cần tuân thủ quy định của chuẩn mực kế toán “Báo cáo lưu chuyển tiền tệ” và chuẩn mực kế toán “báo cáo tài chính giữa niên độ”.
Doanh nghiệp cần lưu ý các chỉ tiêu không có số liệu thì không phải trình bày và doanh nghiệp được đánh lại số thứ tự nhưng không được thay đổi mã số của các chỉ tiêu.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được lập theo 2 phương pháp trực tiếp hoặc gián tiếp, doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp phù hợp với doanh nghiệp mình.
6.4. Lưu ý khi lập bản thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh báo cáo tài chính dùng để phân tích chi tiết các thông tin số liệu đã được trình bày trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ cũng như các thông tin khác theo yêu cầu chuẩn mực kế toán cầ phải đáp ứng được các nội dung sau:
- Các thông tin về cơ sở lập và trình bày báo cáo tài chính và các chính sách kế toán cụ thể được chọn và áp dụng đối với các giao dịch và các sự kiện quan trọng
- Trình bày các thông tin theo quy định của các chuẩn mực kế toán chưa được trình bày trong các báo cáo tài chính khác.
- Cung cấp các thông tin bổ sung chưa được trình bày trong các bctc khác.
Tạm kết
Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết về cách lập báo cáo tài chính. Hy vọng với những chia sẻ của MISA, kế toán viên có thể dễ dàng nắm bắt được cách làm và tự lập được BCTC của doanh nghiệp. Nhằm giúp tiết kiệm thời gian, và tăng tính chính xác, phần mềm kế toán MISA AMIS hỗ trợ kế toán viên lập báo cáo tài chính nhanh chóng và tự động, hạn chế sai sót. Chỉ với một lần nhấp chuột, phần mềm kế toán MISA AMIS tự động lập và xuất BCTC, không cần tốn nhiều thời gian mà vẫn đảm bảo tính chính xác.
Phần mềm MISA AMIS Kế toán – Thay kế toán giải quyết 80% tác vụ thủ công