Thanh lý tài sản cố định (TSCĐ) là một quy trình quan trọng trong quản lý tài sản doanh nghiệp, đòi hỏi sự chính xác trong hạch toán để đảm bảo minh bạch và tuân thủ quy định pháp luật. Mỗi trường hợp thanh lý, từ phá dỡ, bán tài sản đến tiêu hủy, đều có cách hạch toán riêng theo chuẩn mực kế toán và các thông tư hiện hành. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách hạch toán thanh lý TSCĐ theo từng trường hợp cụ thể, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quản lý tài chính và đáp ứng đúng yêu cầu kiểm toán, thuế.
1. Hồ sơ thanh lý tài sản cố định
Theo điểm 3.2.2, điều 35 thông tư 200/2014/TT-BTC quy định,TSCĐ được thanh lý trong các trường hợp sau:
- TSCĐ hư hỏng, không thể tiếp tục sử dụng.
- TSCĐ lạc hậu về kỹ thuật hoặc không phù hợp với yêu cầu sản xuất, kinh doanh.
Doanh nghiệp có quyền tự quyết việc thanh lý TSCĐ, bao gồm:
- TSCĐ đã khấu hao hết.
- TSCĐ chưa khấu hao hết.
Quá trình thanh lý phải lập “Biên bản thanh lý TSCĐ” theo mẫu quy định.
Hồ sơ thanh lý tài sản bao gồm:
- Biên bản họp Hội đồng thanh lý TSCĐ (phê duyệt phương án thanh lý).
- Quyết định Thanh lý TSCĐ (do lãnh đạo phê duyệt).
- Biên bản kiểm kê TSCĐ (ghi nhận hiện trạng tài sản).
- Biên bản đánh giá lại TSCĐ (đánh giá giá trị còn lại).
- Biên bản thanh lý TSCĐ (lập 2 bản:
- 1 bản gửi phòng kế toán để ghi sổ.
- 1 bản gửi bộ phận quản lý, sử dụng TSCĐ).
- Hợp đồng kinh tế bán TSCĐ (nếu bán tài sản).
- Hóa đơn bán TSCĐ (xuất hóa đơn theo quy định).
- Biên bản giao nhận TSCĐ (khi bàn giao tài sản cho bên mua).
- Biên bản hủy TSCĐ (nếu tài sản bị tiêu hủy).
2. Hướng dẫn hạch toán thanh lý tài sản cố định từng trường hợp
TSCĐ là công cụ lao động quan trọng bậc nhất trong quá trình sản xuất kinh doanh, trực tiếp tham gia vào chu trình sản xuất tạo ra sản phẩm của doanh nghiệp. Vậy khi TSCĐ bị hỏng, không thực hiện được vai trò của mình, DN sẽ tiến hành thanh lý TSCĐ đó.
2.1. Trường hợp dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh
Khi hạch toán thanh lý TSCĐ dùng cho sản xuất, kinh doanh, kế toán ghi theo nguyên tắc:
- Giảm hết tài khoản nguyên giá, hao mòn lũy kế của tài sản đó
- Thu nhập từ hoạt động thanh lý TSCĐ được hạch toán vào tài khoản 711 – thu nhập khác
- Các chi phí phát sinh trong quá trình thanh lý tài sản cố định hạch toán vào tài khoản 811 – chi phí khác
*Trường hợp thanh lý TSCĐ đã khấu hao hết, kế toán hạch toán giảm hết nguyên giá (TK 211) và hao mòn lũy kế (TK 214) của tài sản đó.
* Trường hợp thanh lý TSCĐ chưa khấu hao hết, giá trị còn lại của tài sản được hạch toán vào tài khoản 811.
- Đồng thời theo quy định tại điều 38 thông tư 200/2014/TT-BTC, Các TSCĐ chưa tính đủ khấu hao (chưa thu hồi đủ vốn) mà đã hư hỏng, cần thanh lý, thì phải xác định nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân để xử lý bồi thường và phần giá trị còn lại của TSCĐ chưa thu hồi, không được bồi thường phải được bù đắp bằng số thu do thanh lý của chính TSCĐ đó.
- Số tiền bồi thường do lãnh đạo doanh nghiệp quyết định.
- Nếu số thu thanh lý và số thu bồi thường không đủ bù đắp phần giá trị còn lại của TSCĐ chưa thu hồi, hoặc giá trị TSCĐ bị mất thì chênh lệch còn lại được coi là lỗ về thanh lý TSCĐ và kế toán vào chi phí khác. Riêng doanh nghiệp Nhà nước được xử lý theo chính sách tài chính hiện hành của Nhà nước.
Xem thêm: Cách tính khấu hao tài sản cố định chi tiết nhất
Các bút toán hạch toán cụ thể khi doanh nghiệp tiến hành thanh lý TSCĐ dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh:
- Căn cứ vào chứng từ cụ thể, kế toán phản ánh các khoản thu nhập:
Nợ TK 111, 112, 131,…: Tổng trị giá thu về khi thanh lý TSCĐ
Có TK 711: Trị giá thanh lý TSCĐ chưa có thuế GTGT
Có TK 33311: Tiền thuế giá trị gia tăng phải nộp.
- Đồng thời kế toán ghi giảm nguyên giá TSCĐ hữu hình:
Nợ TK 214: Trị giá hao mòn TSCĐ hữu hình
Nợ TK 811: Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình thanh lý
Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ hữu hình thanh lý.
- Khi phát sinh các chi phí phát sinh cho hoạt động thanh lý tài sản cố định, kế toán ghi:
Nợ TK 811: Trị giá chi phí phát sinh cho hoạt động thanh lý TSCĐ
Có các TK 111, 112,….: Tổng trị giá thanh toán chi phí phát sinh cho hoạt động thanh lý TSCĐ.
Lưu ý: Các chi phí sửa chữa nhằm mục đích nhượng bán, thanh lý TSCĐ dễ dàng hơn, phát sinh sau khi có quyết định thanh lý TSCĐ sẽ coi là chi phí phí phát sinh cho hoạt động thanh lý và ghi nhận vào TK 811. Cần tránh nhầm lẫn với trường hợp chi phí sửa chữa TSCĐ còn hoạt động.
Phần mềm kế toán online MISA AMIS là giải pháp giúp tự động phân bổ khấu hao TSCĐ ngay trên phần mềm, đáp ứng nhu cầu nghiệp vụ chuyên sâu của kế toán:
- Quản lý danh sách TSCĐ: TSCĐ nào mới được ghi tăng trong kỳ, mới được ghi giảm trong kỳ, chưa được tính khấu hao hết, đã khấu hao xong hoặc TSCĐ nào có sự điều chỉnh trong kỳ…
- Tự động phân bổ khấu hao: Tự động trích khấu hao cho toàn bộ TSCĐ để tập hợp chi phí tính giá thành sản phẩm hoặc tự động phân bổ chi phí tính khấu hao cho từng bộ phận sử dụng để tính lãi lỗ theo bộ phận
- Ghi giảm TSCĐ: Lập chứng từ ghi giảm cho một hay nhiều TSCĐ cùng lúc, tự động định khoản bút toán ghi giảm
- Đánh giá lại TSCĐ: Cho phép điều chỉnh giá trị còn lại, thời gian sử dụng, hao mòn lũy kế
- Thực hiện công tác kiểm kê CCDC nhanh chóng: Dễ dàng in danh sách tài sản để cán bộ quản lý tài sản đối chiếu và kiểm đếm thực tế nhằm phát hiện chênh lệch
- Cung cấp đầy đủ biểu mẫu chứng từ Sổ TSCĐ, thẻ TSCĐ…và cho phép kế toán tùy chỉnh mẫu báo cáo theo nhu cầu quản trị
- Cho phép ghi tăng CCDC từ sổ khác sổ đang làm việc và đính kèm các tài liệu liệu quan đến TSCĐ được ghi tăng như: Biên bản giao nhận TSCĐ, hồ sơ kỹ thuật… để tiện tra cứu khi cần
2.2. Trường hợp dùng trong hoạt động sự nghiệp, dự án
Với các TSCĐ được hình thành từ kinh phí sự nghiệp, kinh phí dự án được cấp từ ngân sách nhà nước hoặc nhận viện trợ, tài trợ, đưa vào sử dụng cho hoạt động sự nghiệp, kế toán sử dụng tài khoản 466 để phản ánh các khoản thu, chi liên quan khi nhượng bán, thanh lý TSCĐ đó.
- Khi doanh nghiệp tiến hành thanh lý TSCĐ dùng trong nội bộ, dự án. Căn cứ Biên bản giao nhận TSCĐ, kế toán ghi giảm TSCĐ đã thanh lý:
Nợ TK 466 (theo 200): Giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý
Nợ TK 214: Trị giá đã hao mòn của TSCĐ thanh lý
Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ thanh lý.
- Kế toán phản ánh số thu về thanh lý TSCĐ, ghi:
Nợ các TK 111, 112,…: Tổng trị giá thu về khi thanh lý TSCĐ
Có TK 466 (theo TT200): Nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ
Có TK 3331 : Tiền thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (nếu có).
- Kế toán phản ánh số chi về thanh lý TSCĐ, ghi:
Nợ TK 466 (theo 200): Tổng trị giá đã chi khi thanh lý TSCĐ
Có TK 111, 112 …: Tổng trị giá đã chi thanh lý TSCĐ.
Xem thêm: Khung khấu hao tài sản cố định mới nhất
2.3. Trường hợp dùng cho hoạt động văn hóa, phúc lợi
Các khoản thu, chi khi thanh lý TSCĐ dùng cho hoạt động văn hóa, phúc lợi của người lao động sẽ được hạch toán vào tài khoản 353 – Quỹ khen thưởng, phúc lợi
- Khi doanh nghiệp tiến hành thanh lý TSCĐ dùng cho hoạt động văn hóa, phúc lợi. Căn cứ Biên bản giao nhận TSCĐ, kế toán ghi giảm tài sản cố định nhượng bán, ghi:
Nợ TK 3533: Giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý
Nợ TK 214: Giá trị đã hao mòn của TSCĐ thanh lý
Có TK 211: Nguyên giá của TSCĐ thanh lý.
- Kế toán phản ánh số thu về thanh lý TSCĐ, ghi:
Nợ TK 111, 112,…: Tổng trị giá thu về khi thanh lý TSCĐ
Có TK 3532: Quỹ phúc lợi
Có TK 3331: Tiền thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (nếu có).
- Kế toán phản ánh số chi về thanh lý TSCĐ, ghi:
Nợ TK 3532: Tổng trị giá đã chi khi thanh lý TSCĐ.
Có các TK 111, 112,…: Tổng trị giá đã chi khi thanh lý TSCĐ.
2.4. Trường hợp dùng khi thực hiện phá dỡ TSCĐ
Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC, trường hợp doanh nghiệp thực hiện phá dỡ hoặc hủy bỏ nhà cửa, công trình liên quan đến TSCĐ, cần lưu ý:
- Giá trị quyền sử dụng đất sau khi phá dỡ cần được xác định riêng và ghi nhận là tài sản cố định vô hình, nếu đáp ứng tiêu chuẩn quy định.
- Nguyên giá của TSCĐ xây dựng mới sẽ dựa trên giá quyết toán công trình đầu tư xây dựng theo quy định hiện hành.
Các bút toán hạch toán chi phí phá dỡ TSCĐ:
Nợ TK 214 – Giá trị đã hao mòn của TSCĐ
Nợ TK 811 – Chi phí khác
Có TK 211 – Nguyên giá TSCĐ hữu hình
Theo Công văn 2590/TCT-CS ngày 26/06/2015 của Tổng cục Thuế, trong trường hợp doanh nghiệp tự xây dựng và quản lý bệ đỡ, móng máy được ghi nhận là tài sản cố định riêng biệt, việc phá dỡ là bắt buộc khi cần lắp đặt hệ thống dây chuyền sản xuất công nghệ mới. Nếu tài sản cố định này chưa khấu hao hết tại thời điểm phá dỡ, giá trị còn lại được tính vào chi phí hợp lý khi xác định thuế thu nhập doanh nghiệp, với điều kiện phải có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp theo quy định.
TSCĐ là một bộ phận tài sản chiếm tỷ trong lớn trong doanh nghiệp nên kế toán doanh nghiệp cần phải theo dõi, kiểm soát một cách kỹ lưỡng đối với TSCĐ. Hiện nay, các phần mềm như phần mềm kế toán online MISA AMIS đã được phát triển với nghiệp vụ TSCĐ tối ưu, hỗ trợ kế toán trong quá trình thực hiện nghiệp vụ.
3. Bài tập ví dụ về hạch toán thanh lý tài sản cố định
Tại công ty thương mại Nhật Minh nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, có tình hình giảm TSCĐ trong tháng 6 như sau:
1. Ngày 25/06 bán thiết bị đang sử dụng ở bộ phận bán hàng có nguyên giá 24.000.000đ, đã hao mòn lũy kế 6.000.000đ, thời gian sử dụng 2 năm. Chi phí tân trang trước khi bán 500.000đ trả bằng tiền mặt. Giá bán chưa thuế 5.800.000đ, thuế GTGT 10%, đã thu bằng tiền mặt.
Yêu cầu:
Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên.
Bài giải
- Ghi giảm nguyên giá TSCĐ:
Nợ TK 214: 6.000.000
Nợ TK 811: 18.000.000
Có TK 211: 24.000.000
- Ghi nhận chi phí liên quan đến hoạt động thanh lý TSCĐ:
Nợ TK 811: 500.000
Có TK 111: 500.000
- Ghi nhận thu nhập từ hoạt động thanh lý TSCĐ:
Nợ TK 111: 6.380.000
Có TK 333: 580.000
Có TK 711: 5.800.000
4. Thủ tục tiến hành thanh lý tài sản cố định
Căn cứ vào mục 3.2.2 Điều 35 Thông tư 200/2014/TT-BTC, tiến trình thanh lý TSCĐ sẽ được diễn ra theo các bước sau:
Bước 1: Bộ phận cơ sở vật chất của doanh nghiệp sẽ lập tờ trình thủ trưởng đơn vị phê duyệt danh mục tài sản cần thanh lý theo các mẫu quy định dựa trên kết quả kiểm kê tài sản, quá trình theo dõi sử dụng.
Bước 2: Quyết định thanh lý tài sản: Thủ trưởng đơn vị quyết định thanh lý TSCĐ và thành lập hội đồng kiểm kê, đánh giá lại tài sản.
Bước 3: Thành lập Hội đồng thanh lý; kiểm kê, đánh giá tài sản của doanh nghiệp
Hội đồng thanh lý tài sản gồm:
+Thủ trưởng đơn vị: Chủ tịch Hội đồng;
+ Kế toán trưởng, kế toán tài sản;
+ Trưởng (hoặc phó) bộ phận cơ sở vật chất, cán bộ phụ trách tài sản;
+ Đại diện đơn vị trực tiếp quản lý tài sản thanh lý;
+ Cán bộ có hiểu biết về đặc điểm, tính năng kỹ thuật của tài sản thanh lý;
+ Đại diện đoàn thể: Công đoàn, Thanh tra Nhân dân (nếu cần).
Bước 4: Tiến hành thanh lý: Hội đồng thanh lý tài sản trình Thủ trưởng đơn vị quyết định hình thức xử lý tài sản (bán tài sản, hủy tài sản)
Bước 5: Tổng hợp, xử lý kết quả thanh lý tài sản của đơn vị. Hội đồng thanh lý tài sản tiến hành lập Biên bản thanh lý tài sản cố định, sau đó bộ phận kế toán ghi giảm tài sản và giá trị tài sản theo quy định hiện hành của Nhà nước.
Tạm kết
Hiểu được nhu cầu của kế toán trong các nghiệp vụ nói chung và nghiệp vụ TSCĐ nói riêng, MISA phát triển phần mềm kế toán mang đến giải pháp quản trị tài chính kế toán tổng thể vừa đơn giản, thông minh vừa an toàn chính xác. Anh/Chị kế toán doanh nghiệp hãy đăng ký phần mềm kế toán online MISA AMIS để thực tế trải nghiệm một giải pháp với nhiều tính năng, tiện ích như:
- Hệ sinh thái kết nối:
- Hoá đơn điện tử – cho phép xuất hoá đơn ngay trên phần mềm
- Ngân hàng điện tử – cho phép lấy sổ phụ, đối chiếu và chuyển tiền ngay trên phần mềm
- Cơ quan Thuế – cổng mTax cho phép nộp tờ khai, nộp thuế ngay trên phần mềm
- Hệ thống quản trị bán hàng, nhân sự…
- Đầy đủ các nghiệp vụ kế toán: Đầy đủ 20 nghiệp vụ kế toán theo TT133 & TT200, từ Quỹ, Ngân hàng, Mua hàng, Bán hàng, Kho, Hóa đơn, Thuế, Giá thành,…
- Tự động nhập liệu: Tự động nhập liệu từ hóa đơn điện tử, nhập khẩu dữ liệu từ Excel giúp rút ngắn thời gian nhập chứng từ, tránh sai sót.
- Tự động tổng hợp số liệu và kết xuất báo cáo tài chính với hàng trăm biểu mẫu có sẵn giúp kế toán đáp ứng kịp thời yêu cầu của lãnh đạo
- ….
Tham khảo ngay bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS dùng thử miễn phí 15 ngày để quản lý công tác kế toán hiệu quả hơn!
0904 885 833
https://www.misa.vn/
