Nên thành lập công ty hay hộ kinh doanh cá thể 2025

“Nên thành lập công ty hay hộ kinh doanh cá thể ?“- Đây là câu hỏi rất nhiều cá nhân và hộ gia đình băn khoăn khi bắt đầu lập kế hoạch kinh doanh. Cả hai mô hình đều có tính hợp pháp và phù hợp với từng đối tượng, tuy nhiên chúng khác biệt rõ rệt về quy mô hoạt động, trách nhiệm pháp lý, chính sách thuế và khả năng phát triển dài hạn.

Bài viết dưới đây MISA AMIS sẽ giúp bạn phân tích cụ thể từng khía cạnh, từ đó lựa chọn được mô hình kinh doanh phù hợp nhất trong năm 2025, đảm bảo vừa tuân thủ pháp luật vừa tối ưu hiệu quả tài chính.

1. Quy định về đăng ký thành lập công ty và hộ kinh doanh

Khi bắt đầu hoạt động kinh doanh, cá nhân hoặc tổ chức cần lựa chọn mô hình phù hợp và tiến hành đăng ký kinh doanh với cơ quan có thẩm quyền. Tùy thuộc vào quy mô và mục tiêu phát triển, có thể lựa chọn thành lập công ty hoặc đăng ký hộ kinh doanh cá thể.

1.1. Quy định về đăng ký thành lập công ty

Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, tài sản, trụ sở giao dịch, và được thành lập hoặc đăng ký theo quy định pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. Việc đăng ký doanh nghiệp chính là quá trình cá nhân hoặc tổ chức lựa chọn một loại hình công ty phù hợp và nộp hồ sơ tại cơ quan đăng ký kinh doanh.

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, cá nhân, tổ chức có thể lựa chọn một trong các loại hình sau để đăng ký:

• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV)
• Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên
• Công ty cổ phần (CP)
• Công ty hợp danh
• Doanh nghiệp tư nhân

Thủ tục đăng ký doanh nghiệp: được thực hiện tại Phòng Đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi đặt trụ sở chính. Hồ sơ đăng ký thành lập bao gồm:

• Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp
• Điều lệ công ty
• Danh sách thành viên hoặc cổ đông sáng lập (nếu có)
• Bản sao giấy tờ tùy thân của người đại diện pháp luật và các thành viên
• Giấy ủy quyền (nếu ủy quyền nộp hồ sơ)

Thời gian xử lý: 3 – 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, công ty cần thực hiện các bước tiếp theo như: khắc dấu, mở tài khoản ngân hàng, đăng ký thuế, và mua chữ ký số.

1.2. Quy định về đăng ký hộ kinh doanh

Hộ kinh doanh là một hình thức tổ chức kinh doanh đơn giản nhưng có những đặc điểm pháp lý riêng biệt, phân biệt rõ với các loại hình doanh nghiệp. Đối với các cá nhân hoặc hộ gia đình kinh doanh nhỏ lẻ, không cần quy mô pháp nhân, có thể lựa chọn thủ tục đăng ký hộ kinh doanh theo quy định tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP.

Quy định về điều kiện thành lập:

• Mọi công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên đều có quyền thành lập hộ kinh doanh, chỉ cần có đủ năng lực hành vi dân sự và năng lực pháp luật. Đặc biệt, những người không thuộc diện được thành lập doanh nghiệp, như công chức, viên chức hay lãnh đạo trong các doanh nghiệp nhà nước, vẫn có thể thành lập hộ kinh doanh.

Thủ tục đăng ký hộ kinh doanh: có thể thực hiện tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp phường, xã nơi đặt địa điểm kinh doanh. Hồ sơ đăng ký bao gồm:

• Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh
• Giấy tờ pháp lý của cá nhân, nếu là hộ gia đình tham gia đăng ký. 
• Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
• Bản sao biên bản họp thành viên hộ gia đình về việc thành lập hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
• Bản sao văn bản ủy quyền của thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh.

Thời gian xử lý: Trong vòng 3 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ.

2. So sánh sự khác nhau giữa công ty và hộ kinh doanh

Việc lựa chọn mô hình thành lập công ty hay hộ kinh doanh cá thể phụ thuộc nhiều vào quy mô, ngành nghề, và định hướng phát triển lâu dài. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giúp doanh nghiệp và cá nhân dễ dàng nhận diện điểm mạnh, điểm yếu của từng mô hình để có quyết định phù hợp:

3. Nên thành lập công ty hay hộ kinh doanh cá thể? Mô hình nào có lợi hơn?

Dựa trên các tiêu chí so sánh trên có thể thấy việc lựa chọn mô hình kinh doanh không chỉ ảnh hưởng đến thủ tục pháp lý ban đầu mà còn quyết định đến chi phí vận hành, trách nhiệm pháp lý, khả năng mở rộng và ưu đãi thuế trong suốt quá trình hoạt động. Do đó, mỗi cá nhân cần xác định rõ định hướng và điều kiện kinh doanh của mình để lựa chọn mô hình phù hợp:

Khi nào nên chọn hộ kinh doanh cá thể?

Mô hình hộ kinh doanh là hình thức khởi sự kinh doanh được nhiều cá nhân lựa chọn nhờ sự đơn giản, dễ gia nhập thị trường, chi phí thấp, và không yêu cầu vốn lớn ban đầu. Mô hình này phù hợp với:

• Kinh doanh quy mô nhỏ, cố định tại một địa điểm (quán ăn, cửa hàng tạp hóa, dịch vụ cá nhân,…).
• Không có nhu cầu mở rộng chi nhánh hoặc tuyển nhiều lao động.
• Mong muốn đơn giản hóa các thủ tục về thuế, kế toán và giấy tờ pháp lý.
• Tự vận hành và tài trợ bằng vốn cá nhân, không cần gọi vốn bên ngoài.
• Hoạt động trong các lĩnh vực như dịch vụ gia đình, thủ công mỹ nghệ, quán cà phê nhỏ, buôn bán lẻ…

Khi nào nên chọn mô hình doanh nghiệp?

Thành lập công ty là lựa chọn phù hợp cho những cá nhân hoặc tổ chức có định hướng phát triển kinh doanh bền vững, quy mô lớn, hoặc hoạt động trong các lĩnh vực cần sự uy tín pháp lý cao. Mô hình này thường được áp dụng khi:

• Doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng quy mô, tuyển nhiều lao động, mở chi nhánh, hoặc hoạt động trên nhiều địa bàn.
• Cần xuất hóa đơn giá trị gia tăng (VAT) để giao dịch với đối tác, khách hàng doanh nghiệp.
• Muốn gọi vốn đầu tư, hợp tác kinh doanh, vay ngân hàng hoặc đấu thầu.
• Kinh doanh trong các lĩnh vực yêu cầu bắt buộc phải thành lập doanh nghiệp (ví dụ: kiểm toán, bảo hiểm, tư vấn đầu tư…).
• Mong muốn tách biệt tài sản cá nhân với tài sản công ty, giảm thiểu rủi ro về trách nhiệm tài chính.

Mô hình kinh doanh nào có lợi hơn?

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh và yêu cầu pháp lý ngày càng chặt chẽ, việc thành lập công ty ngay từ đầu hoặc chuyển đổi từ hộ kinh doanh cá thể sang doanh nghiệp là xu hướng hợp lý và được khuyến khích bởi nhiều lý do:

• Công ty có tính pháp lý cao hơn, phù hợp phát triển lâu dài: Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, giúp chủ sở hữu hạn chế rủi ro về tài sản cá nhân, đồng thời tạo sự tin cậy khi làm việc với khách hàng, đối tác và ngân hàng. Đây là yếu tố bắt buộc nếu bạn muốn tham gia các dự án lớn, mở rộng hợp đồng hoặc đấu thầu.
• Tăng khả năng huy động vốn và mở rộng quy mô: Khác với hộ kinh doanh bị hạn chế về nhân sự và không có cơ chế góp vốn, công ty dễ dàng gọi vốn từ nhà đầu tư, vay ngân hàng hoặc hợp tác kinh doanh. Bạn có thể mở chi nhánh, tuyển dụng không giới hạn và tham gia nhiều ngành nghề kinh doanh cùng lúc.
• Nâng tầm thương hiệu – xây dựng hệ thống chuyên nghiệp: Mô hình công ty giúp bạn xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp hơn trong mắt khách hàng, đặc biệt nếu hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ, thương mại, công nghệ. Đây cũng là nền tảng để chuyển đổi số, quản trị hệ thống và mở rộng thị trường.
• Hưởng ưu đãi thuế và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp: Nhiều chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), giảm thuế, hỗ trợ tiếp cận vốn… hiện chỉ áp dụng cho doanh nghiệp có đăng ký và hoạt động hợp pháp. Một dấu mốc quan trọng trong hệ thống chính sách là Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Chính phủ trong đó đề ra các cơ chế ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm chi phí tuân thủ, và tạo điều kiện tiếp cận tài chính dành cho các doanh nghiệp mới thành lập và hộ kinh doanh đủ năng lực chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp. Cụ thể:
  • Chấm dứt việc thu, nộp lệ phí môn bài từ ngày 01 tháng 01 năm 2026.
  • Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời hạn 02 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 04 năm tiếp theo đối với thu nhập từ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, công ty quản lý quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
  • Miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, quyền góp vốn, quyền mua cổ phần, quyền mua phần vốn góp vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo
  • Miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời hạn 02 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 04 năm tiếp theo đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của chuyên gia, nhà khoa học nhận được từ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm nghiên cứu phát triển, trung tâm đổi mới sáng tạo, tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
  • Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong 3 năm đầu thành lập.
  • Hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và vừa được miễn lệ phí đăng ký doanh nghiệp lần đầu và miễn lệ phí công bố thông tin doanh nghiệp lần đầu
  • Chi phí đào tạo và đào tạo lại nhân lực của doanh nghiệp lớn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi được tính vào chi phí được trừ để xác định thu nhập chịu thuế khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
  • Cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung, dịch vụ tư vấn pháp lý, đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự, pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ
  • Hỗ trợ đào tạo về kế toán, thuế, nhân sự, quản trị doanh nghiệp và pháp luật kinh doanh

Theo đó, việc thành lập hộ kinh doanh có thể phù hợp trong ngắn hạn, nhưng để hưởng các chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ phát triển dài hạn, các cá nhân nên đăng ký thành lập doanh nghiệp ngay từ đầu hoặc thực hiện chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. Đây không chỉ là giải pháp mở rộng quy mô kinh doanh, mà còn giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa các nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước và quốc tế.

>>Tìm hiểu thêm: Mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp mới nhất 2025

4. Giải pháp hỗ trợ công ty mới thành lập tuân thủ luật thuế

Khi mới thành lập, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuân thủ các quy định thuế và kế toán, như: kê khai thuế đúng hạn, xuất hóa đơn điện tử, lập báo cáo tài chính, hay hạch toán chi phí đúng chuẩn mực. Việc không nắm rõ quy định hoặc thực hiện sai có thể dẫn đến:

• Bị phạt vi phạm hành chính thuế (phạt chậm nộp, kê khai sai…),
• Gặp khó khăn khi quyết toán thuế với cơ quan quản lý,
• Ảnh hưởng đến tính minh bạch tài chính và mất cơ hội vay vốn, hợp tác với đối tác lớn.

Phần mềm kế toán online MISA AMIS là phần mềm kế toán hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ quản lý tài chính – kế toán – thuế tuân thủ đúng quy định pháp luật, cụ thể:

• Phù hợp với mọi loại hình công ty: công ty TNHH, công ty cổ phần,… đặc biệt là các DN nhỏ và mới chuyển đổi từ hộ kinh doanh.
• Trợ lý kế toán ảo AVA: Hướng dẫn, nhắc việc, kiểm tra lỗi hạch toán, hỗ trợ người sử dụng tối ưu hóa các thao tác nghiệp vụ trong quá trình thực hiện các công việc kế toán

• AI cảnh báo thông minh: Phát hiện sai sót trong sổ sách, nhắc lịch nộp tờ khai, báo cáo thuế, hóa đơn sắp hết hạn,..

• • Tích hợp hóa đơn điện tử – ngân hàng – chữ ký số: Giúp doanh nghiệp dễ dàng xuất hóa đơn, kê khai thuế, thanh toán và đối chiếu sổ sách không cần thao tác thủ công.

• Quản lý online mọi lúc, mọi nơi, phù hợp với doanh nghiệp linh hoạt hoặc làm việc từ xa giúp chủ doanh nghiệp dễ dàng theo dõi dòng tiền, doanh thu – chi phí nắm bắt tình hình tài chính nhanh chóng.