Nợ xấu là gì? Các loại nợ xấu hiện nay

Nợ xấu không chỉ là một rào cản lớn đối với người vay mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hồ sơ tín dụng của bạn, làm giảm khả năng tiếp cận các khoản vay và tài chính trong tương lai. Vậy nợ xấu là gì? Làm sao để xóa bỏ nợ xấu hiệu quả? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm nợ xấu, các loại nợ xấu, cũng như cung cấp những giải pháp thực tiễn để xóa nợ xấu trên hệ thống tín dụng CIC.

1. Thế nào là nợ xấu

Nợ xấu là thuật ngữ được sử dụng để chỉ các khoản nợ mà người vay gặp khó khăn trong việc thanh toán lại vốn gốc và lãi theo đúng thời hạn đã thỏa thuận tại hợp đồng tín dụng. Cụ thể, một khoản nợ được coi là nợ xấu nếu người vay không thể thực hiện các khoản thanh toán định kỳ (gốc hoặc lãi) và đã quá hạn thanh toán trên 90 ngày.

Nợ xấu có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân như sự suy giảm trong hoạt động kinh doanh của người vay, quản lý tài chính kém, hoặc các yếu tố bên ngoài như suy thoái kinh tế, thay đổi chính sách, thiên tai. Nợ xấu ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tài chính của các tổ chức tín dụng bởi chúng làm giảm dòng tiền vào và có thể dẫn đến những tổn thất tài chính nghiêm trọng trong trường hợp không được xử lý kịp thời.

2. Phân loại nợ xấu

Phân loại nợ một cách chính xác giúp các tổ chức tín dụng có cái nhìn rõ ràng về chất lượng tài sản và khả năng sinh lời của mình. Qua đó, ngân hàng có thể đưa ra các quyết định tín dụng phù hợp, từ việc cải thiện chất lượng dịch vụ cho đến việc kiểm soát rủi ro một cách hiệu quả. Việc theo dõi sát sao các nhóm nợ này cũng giúp ngân hàng phát hiện sớm các vấn đề tài chính và có biện pháp can thiệp kịp thời để hạn chế tối đa khoản lỗ có thể phát sinh. Nợ xấu bao gồm các nhóm cơ bản sau:

Nhóm nợ chưa bị xem là nợ xấu:

• Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn): Đây là các khoản nợ vẫn đang trong thời hạn và người vay có khả năng thanh toán đầy đủ được cả gốc và lãi đúng hạn. Kể cả những khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày nhưng vẫn được đánh giá có khả năng thanh toán đầy đủ cả nợ gốc và lãi quá hạn cũng như nợ gốc và lãi còn lại theo đúng thời hạn.
• Nhóm 2 (Nợ cần chú ý): Bao gồm các khoản nợ quá hạn lên tới 90 ngày. Khoản nợ này có thể cần điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu nhưng vẫn còn trong hạn. Các khoản nợ này cần được theo dõi sát sao do có khả năng chuyển thành nợ xấu nếu tình hình tài chính của người vay không được cải thiện.

Nhóm nợ được xem là nợ xấu:

• Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn): Bao gồm các khoản nợ quá thời hạn thanh toán từ 91 đến 180 ngày. Khoản nợ này thường liên quan đến những khó khăn tài chính cụ thể của người vay mà khả năng phục hồi là không cao. Nợ trong nhóm này có nguy cơ cao không thu hồi được toàn bộ số tiền.
• Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ): Bao gồm các khoản nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày. Nợ trong nhóm này cho thấy rất ít hy vọng về khả năng thu hồi và thường liên quan đến các vấn đề pháp lý hoặc quản lý nghiêm trọng tại người vay.
• Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn): Là các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày. Nợ trong nhóm này thường được xem là đã mất, với rất ít khả năng thu hồi. Đây là những khoản nợ mà tổ chức tín dụng cần phải xử lý qua các biện pháp pháp lý hoặc xóa nợ.

Nhóm nợ có rủi ro thấp hơn:

Khoản nợ có thể được phân loại vào nhóm rủi ro thấp hơn khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:

• Đối với khoản nợ quá hạn:
  • Khách hàng phải thanh toán đầy đủ phần nợ gốc và lãi bị quá hạn (bao gồm cả lãi phát sinh đối với nợ gốc quá hạn). Bên cạnh đó, khách hàng cần thanh toán đầy đủ các khoản nợ gốc và lãi của các kỳ hạn tiếp theo trong thời gian ít nhất 03 tháng đối với nợ trung hạn và dài hạn, hoặc ít nhất 01 tháng đối với nợ ngắn hạn, kể từ thời điểm khách hàng bắt đầu thanh toán đầy đủ nợ gốc và lãi bị quá hạn.
  • Cần có tài liệu hoặc hồ sơ chứng minh rằng khách hàng đã thực hiện thanh toán nợ theo các yêu cầu trên.
  • Tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải có đủ thông tin, tài liệu để đánh giá và xác định rằng khách hàng có khả năng trả đầy đủ số nợ gốc và lãi còn lại đúng theo thời hạn đã cam kết.
• Đối với nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ:
  • Khách hàng phải thanh toán đầy đủ nợ gốc và lãi theo thời hạn trả nợ mới được cơ cấu lại. Cụ thể, đối với nợ trung hạn và dài hạn, thời gian thanh toán đầy đủ là ít nhất 03 tháng; đối với nợ ngắn hạn, thời gian là ít nhất 01 tháng kể từ ngày bắt đầu thực hiện việc thanh toán theo cơ cấu lại.
  • Cần có tài liệu, hồ sơ để chứng minh rằng khách hàng đã thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thanh toán theo cơ cấu mới.
  • Tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải có đủ cơ sở thông tin và tài liệu để đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng theo thời hạn đã được cơ cấu lại.

Các nhóm nợ có rủi ro cao hơn:

Trong một số trường hợp, khoản nợ có thể được phân loại vào nhóm rủi ro cao hơn nếu khách hàng không đáp ứng được các yêu cầu về khả năng trả nợ. Các trường hợp cụ thể bao gồm:

• Các chỉ tiêu tài chính của khách hàng như khả năng sinh lời, khả năng thanh toán, tỷ lệ nợ trên vốn, dòng tiền, khả năng trả nợ của khách hàng bị suy giảm liên tục qua 03 lần đánh giá liên tiếp.
• Khách hàng không cung cấp đầy đủ, kịp thời và trung thực các thông tin theo yêu cầu của tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài, làm ảnh hưởng đến việc đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng.
• Khoản nợ đã được phân loại vào nhóm nợ rủi ro cao (nhóm 2, nhóm 3, nhóm 4) trong ít nhất 01 năm, nhưng không đủ điều kiện để được phân loại vào nhóm nợ có rủi ro thấp hơn.
• Khoản nợ liên quan đến hành vi cấp tín dụng đã bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

3. Ảnh hưởng tiêu cực của nợ xấu

Nợ xấu không chỉ là vấn đề đối với các cá nhân và doanh nghiệp mà còn là mối quan tâm lớn cho các ngân hàng và toàn bộ hệ thống tài chính. Dưới đây là phân tích sâu hơn về các ảnh hưởng tiêu cực của nợ xấu:

• Ảnh hưởng đến lợi nhuận của Ngân hàng : Nợ xấu trực tiếp làm giảm lợi nhuận của ngân hàng do các khoản vay này không sinh lời từ lãi suất dự kiến. Khi các khoản nợ không được thanh toán, ngân hàng không những mất đi nguồn thu từ lãi mà còn phải trích lập dự phòng rủi ro, ảnh hưởng đến khả năng tài chính và kết quả kinh doanh của ngân hàng.
• Tác động đến khả năng thanh toán và luân chuyển vốn: Nợ xấu làm cạn kiệt nguồn vốn của ngân hàng, làm giảm khả năng thanh toán và khả năng cung cấp vốn cho các khoản vay mới. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng mà còn cản trở sự phát triển kinh tế do thiếu vốn đầu tư vào các dự án mới.
• Hậu quả đối với người vay và nền kinh tế: Doanh nghiệp với nợ xấu sẽ đối mặt với các điều kiện vay mượn khắt khe hơn, phí gia hạn cao, và có thể bị hạn chế tiếp cận với các nguồn vốn mới trong tương lai. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, doanh nghiệp còn có thể phải đối mặt với truy cứu trách nhiệm hình sự nếu không thể thanh toán nợ. Điều này gây ra hậu quả nặng nề không chỉ cho chính doanh nghiệp mà còn cho người lao động và các bên liên quan.
• Tác động rộng hơn đến nền kinh tế: Khi nợ xấu trong hệ thống ngân hàng tăng cao, sự tin tưởng vào khả năng tài chính của ngân hàng sẽ giảm, dẫn đến suy giảm niềm tin của nhà đầu tư và của công chúng vào hệ thống tài chính. Điều này có thể gây ra sự bất ổn trong thị trường tài chính và cản trở sự phát triển kinh tế. Ngân hàng sẽ trở nên thận trọng hơn trong việc phê duyệt vay mới, làm giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng và ảnh hưởng đến cơ hội phát triển của các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế.

4. Làm sao để tránh nợ xấu?

Để tránh nợ xấu, bạn cần áp dụng các biện pháp quản lý tài chính cá nhân cụ thể như sau:

• Xác định nhu cầu vay: Trước khi vay, hãy xác định rõ lý do vay tiền. Chỉ vay khi thực sự cần thiết, chẳng hạn như để đầu tư kinh doanh, mua nhà, hoặc chi trả học phí. Tránh vay để chi tiêu cho các nhu cầu không thiết yếu như mua sắm hàng xa xỉ.
• Lập kế hoạch trả nợ: Xác định các nguồn thu nhập và lập kế hoạch trả nợ cụ thể. Bạn nên dự trù số tiền trả nợ hàng tháng để đảm bảo không ảnh hưởng đến các khoản chi tiêu thiết yếu khác. Ví dụ, nếu bạn có thu nhập 20 triệu đồng mỗi tháng, hãy đảm bảo khoản trả nợ không vượt quá 10 triệu đồng để tránh căng thẳng tài chính.
• Không vay quá sức: Tránh vay quá nhiều khoản cùng lúc. Ví dụ, nếu bạn đã có một khoản vay mua nhà, hạn chế vay thêm để mua xe hoặc đầu tư khác cho đến khi trả hết nợ hoặc ít nhất là giảm bớt gánh nặng.
• Lên lịch thanh toán: Đặt lịch nhắc nhở để thanh toán các khoản vay đúng hạn. Bạn có thể sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính hoặc dịch vụ thanh toán tự động từ tài khoản ngân hàng để đảm bảo không quên ngày trả nợ.
• Không sử dụng thẻ tín dụng không cần thiết: Nếu bạn không cần thiết phải sử dụng thẻ tín dụng, hãy hạn chế. Ví dụ, tránh sử dụng thẻ tín dụng để mua sắm tiêu dùng quá mức, đặc biệt là khi bạn không có khả năng thanh toán đầy đủ vào cuối tháng.
• Tránh vay mới khi chưa trả hết nợ cũ: Nếu bạn vẫn đang trả một khoản nợ, hãy cân nhắc kỹ trước khi vay thêm một khoản mới, trừ khi đó là nhu cầu cấp thiết và bạn đã có kế hoạch trả nợ cụ thể.
• Tạo quỹ dự phòng: Dành một phần thu nhập hàng tháng để tạo quỹ dự phòng. Ví dụ, tiết kiệm 10-20% thu nhập hàng tháng vào quỹ này để sử dụng trong các tình huống khẩn cấp như mất việc, bệnh tật hoặc các chi phí bất ngờ khác. Điều này giúp bạn không phải vay mượn thêm khi gặp khó khăn.
• Kiểm tra báo cáo tín dụng: Định kỳ kiểm tra báo cáo tín dụng để theo dõi tình trạng nợ của mình. Ví dụ, bạn có thể đăng ký nhận báo cáo tín dụng hàng quý để phát hiện sớm bất kỳ sai sót nào hoặc các khoản vay chưa được thanh toán đúng hạn

Tạm kết

Nợ xấu không chỉ là gánh nặng tài chính mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vay vốn và uy tín cá nhân trong tương lai. Việc hiểu rõ về nợ xấu và nắm vững các phương pháp xóa nợ xấu là bước quan trọng để bảo vệ tài chính cá nhân cũng như duy trì mối quan hệ tốt với các tổ chức tài chính. Bằng cách theo dõi và quản lý nợ một cách chặt chẽ, bạn có thể phòng tránh tình trạng nợ xấu, từ đó duy trì sự ổn định và phát triển tài chính cá nhân một cách bền vững.

Để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc quản lý tài chính và nợ một cách hiệu quả, phần mềm kế toán online MISA AMIS được thiết kế để giúp doanh nghiệp và cá nhân quản lý tài chính, kế toán, và các hoạt động kinh doanh một cách chuyên nghiệp. Với giao diện thân thiện, dễ sử dụng và các tính năng tiện ích, MISA AMIS giúp bạn theo dõi dòng tiền, quản lý các khoản nợ, và lập kế hoạch tài chính một cách chính xác và hiệu quả.

Nhanh tay đăng ký dùng thử miễn phí 15 ngày bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS để trải nghiệm công cụ tài chính tối ưu nhất

Dùng ngay miễn phí