1. Thế nào là “mô hình kinh doanh sáng tạo”?
Mô hình kinh doanh sáng tạo (Innovative Business Models) là cách thức hoạt động và tiếp cận mới mẻ trong kinh doanh, mang tính đột phá trên thị trường. Sự sáng tạo trong kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tạo ra giá trị và lợi thế cạnh tranh lớn, cùng với tiềm năng phát triển vô hạn.
Các mô hình kinh doanh sáng tạo tập trung vào việc giải quyết những vấn đề của khách hàng theo cách hiệu quả và độc đáo, mang lại lợi ích cho cả doanh nghiệp và xã hội.
Một số mô hình kinh doanh độc đáo thậm chí phá vỡ các quy tắc truyền thống và tạo ra loại dịch vụ / sản phẩm / trải nghiệm mới mẻ cho người dùng.
2. Top 8 mô hình kinh doanh sáng tạo có thể bạn chưa biết
2.1. Mô hình Kinh tế chia sẻ (Sharing Economy)
Định nghĩa:
Mô hình Kinh tế chia sẻ là hệ thống kinh tế dựa trên việc chia sẻ các tài sản, dịch vụ nhàn rỗi giữa cá nhân hoặc tổ chức thông qua các nền tảng trực tuyến (online platforms).
Mô hình Kinh tế chia sẻ giúp tạo ra giá trị bằng cách kết nối người có nhu cầu với người có nguồn cung, giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài sản và tạo ra thu nhập cho người sở hữu.
Theo một nghiên cứu của PwC năm 2022, thị trường kinh tế chia sẻ trên toàn cầu dự kiến sẽ đạt giá trị 335 tỷ USD vào năm 2025. Mô hình này đã và đang phát triển mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực xung quanh chúng ta như giao thông vận tải (Grab, Uber), dịch vụ lưu trú (Airbnb), .v.v..
Rachel Botsman, đồng sáng lập OuiShare, nhận định: “Kinh tế chia sẻ không chỉ là một xu hướng, mà còn là một sự thay đổi mang tính cách mạng trong cách chúng ta sản xuất, tiêu dùng và sở hữu tài sản.” -> làm ảnh
2.2. Mô hình Dịch vụ theo yêu cầu (On-demand Services)
Định nghĩa:
Mô hình Dịch vụ theo yêu cầu (On-demand Services) là loại hình cung cấp dịch vụ/sản phẩm tức thì (real-time) thông qua các nền tảng trực tuyến. Mô hình này cho phép người dùng tiếp cận dịch vụ một cách nhanh chóng, linh hoạt nhất. Ví dụ: từ giao đồ ăn, dịch vụ vệ sinh, cho đến y tế và giáo dục.
2.3. Mô hình Đăng ký (Subscription model)
Định nghĩa:
Mô hình Đăng ký (Subscription model) là phương thức kinh doanh trong đó khách hàng trả một khoản phí định kỳ (thường là hàng tháng hoặc hàng năm) để được truy cập và sử dụng sản phẩm / dịch vụ trực tuyến.
Mô hình Đăng ký này giúp tạo ra mối quan hệ “win – win”: doanh nghiệp cung ứng dịch vụ có được nguồn thu nhập ổn định và dự đoán được, còn khách hàng có được dịch vụ chất lượng, được phục vụ liên tục với chi phí tiết kiệm hơn nhiều so với việc mua sản phẩm / dịch vụ trả phí một lần.
2.4. Mô hình Miễn phí (Freemium model)
Định nghĩa:
Mô hình Freemium (Mô hình kinh doanh miễn phí) là mô hình kinh doanh thu hút khách hàng tiềm năng bằng một sản phẩm/dịch vụ miễn phí. Hay chính xác hơn, các nhà cung cấp sẽ đưa ra phiên bản miễn phí của sản phẩm/dịch vụ, đồng thời phát triển phiên bản trả phí với nhiều tính năng cao cấp hơn.
Ví dụ thành công:
Freemium model là một mô hình được rất nhiều công ty công nghệ lớn trên thế giới và tại Việt Nam đang áp dụng. Ví dụ như:
2.5. Mô hình Độc đáo (Unique model)
Định nghĩa:
Mô hình Độc đáo (Unique model) là một mô hình kinh doanh sáng tạo mang tính đột phá, tạo ra giá trị hoàn toàn mới cho khách hàng và doanh nghiệp.
Điểm đặc biệt của mô hình này bao gồm:
- Đáp ứng được nhu cầu mà hiện nay trên thị trường chưa ai có thể đáp ứng
- Cung cấp trải nghiệm khách hàng hoàn toàn khác biệt
- Xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững bằng cách tạo ra rào cản lớn khi gia nhập thị trường
2.6. Mô hình Kinh tế tuần hoàn (Circular Economy model)
Định nghĩa:
Kinh tế Tuần hoàn (Circular Economy) là một mô hình kinh doanh sáng tạo đang rất được thế giới quan tâm – nhất là trong bối cảnh khủng hoảng tài nguyên, dư thừa rác thải và biến đổi khí hậu đe dọa đến đời sống con người như hiện nay.
Mô hình Kinh tế Tuần hoàn (Circular Economy model) hướng đến việc sử dụng hiệu quả tài nguyên hiện có, giảm thiểu rác thải được tạo ra và tái chế – tái sử dụng sản phẩm.
2.7. Mô hình Bán hàng trực tiếp (Direct-to-Consumer – D2C)
Định nghĩa:
Mô hình Bán hàng trực tiếp (Direct-to-Consumer) là mô hình kinh doanh sáng tạo bỏ qua các khâu trung gian truyền thống, trong đó đơn vị sản xuất bán sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng.
Mô hình này hiện nay thường thông qua các kênh online như website thương mại điện tử, các mạng xã hội, các app di động,… để phân phối sản phẩm.
Ví dụ thành công:
2.8. Một số mô hình kinh doanh của tương lai
AI-as-a-Service (AaaS)
Mô hình cung cấp giải pháp AI (trí tuệ nhân tạo) cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa là một mô hình với nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai gần, khi các phát minh về A.I đang ngày càng nở rộ.
Giải pháp IoT (Internet of Things)
Kinh doanh giải pháp IoT (Internet of Things) là mô hình kinh doanh sáng tạo dựa trên sự phát triển của mạng lưới các thiết bị IoT (thiết bị vật lý được kết nối với nhau trong một mạng lưới dữ liệu thông tin lớn). Nó mang đến nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp sáng tạo mô hình kinh doanh mới.
Kinh tế thực tại ảo (Virtual Reality Economy)
Kinh tế thực tại ảo (Virtual Reality Economy) là một hệ thống kinh tế sáng tạo được phát triển trong môi trường thực tại ảo (virtual reality environment) và thực tại tăng cường (augmented reality environment), nơi công nghệ giúp các sản phẩm, dịch vụ, và trải nghiệm được tạo ra và mua bán/trao đổi.
Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ VR và AR, mô hình kinh tế thực tại ảo có tiềm năng tạo ra giá trị hàng nghìn tỷ USD trong tương lai.
Blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng (Blockchain in Supply Chain Management – BSCM)
Việc theo dõi và quản lý chuỗi cung ứng là hoạt động vô cùng quan trọng duy trì mạch máu của mọi nền kinh tế. Ứng dụng công nghệ Blockchain có thể giúp tăng tính minh bạch và giảm gian lận.
3. Top 23+ case study về mô hình kinh doanh sáng tạo hàng đầu thế giới và Việt Nam
Airbnb (Mô hình Kinh tế chia sẻ):
Mô tả: Nền tảng kết nối người cho thuê nhà/phòng với khách du lịch/người có nhu cầu lưu trú.
Lợi ích:
- Tiết kiệm chi phí cho người cho thuê và người đi thuê.
- Cung cấp trải nghiệm lưu trú độc đáo và đa dạng.
- Tạo ra nguồn thu nhập mới cho người cho thuê.
Website: https://www.airbnb.com/
Grab (Mô hình Kinh tế chia sẻ):
Mô tả: Nền tảng gọi xe, giao thức ăn, thanh toán di động và nhiều dịch vụ khác.
Lợi ích:
- Cung cấp dịch vụ tiện lợi và nhanh chóng.
- Tạo ra cơ hội việc làm cho tài xế và đối tác.
- Tận dụng phương tiện giao thông cá nhân của tài xế để đáp ứng nhu cầu di chuyển của cộng đồng.
Website: https://www.grab.com/vn/
Btaskee (Mô hình Dịch vụ theo yêu cầu):
Mô tả: Nền tảng cung cấp dịch vụ giúp việc nhà theo giờ.
Lợi ích:
- Tiết kiệm thời gian và công sức cho khách hàng.
- Tạo ra cơ hội việc làm cho nhiều lao động phổ thông bằng cách tận dụng thời gian rảnh rỗi của họ.
Website: https://www.btaskee.com/
Hocmai (Mô hình Dịch vụ theo yêu cầu):
Mô tả: Nền tảng cung cấp các khóa học trực tuyến, gia sư trực tuyến 1:1 theo yêu cầu.
Lợi ích:
- Cung cấp dịch vụ giáo dục hiện đại, linh hoạt và tiện lợi.
- Nâng cao chất lượng học tập cho học sinh.
- Tạo ra cơ hội việc làm cho giáo viên.
Website: https://hocmai.vn/
Momo (Mô hình Dịch vụ theo yêu cầu):
Mô tả: Ví điện tử cung cấp dịch vụ thanh toán di động, chuyển tiền, nạp tiền điện thoại,… người dùng có thể tùy chỉnh hình thức thanh toán và các ví.
Lợi ích:
- Cung cấp dịch vụ thanh toán nhanh chóng và tiện lợi.
- Tiết kiệm chi phí cho người sử dụng.
- Góp phần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.
Website: https://momo.vn/
AMIS Customize (Mô hình Dịch vụ theo yêu cầu):
Mô tả: Dịch vụ AMIS Customize giúp tư vấn và triển khai chuyển đổi số tùy thuộc vào hiện trạng cụ thể của từng doanh nghiệp.
Lợi ích:
- Với đội ngũ chuyên gia và kỹ sư giàu kinh nghiệm của MISA, AMIS Customize đảm bảo bàn giao sản phẩm và bảo trì đúng thời hạn ký kết.
- Gia tăng tốc độ chuyển đổi số cho doanh nghiệp khách hàng với việc áp dụng những công nghệ mới và quy trình chuẩn.
Website: https://amis.misa.vn/amis-customize/
Netflix (Mô hình Đăng ký):
Mô tả: Nền tảng online cung cấp dịch vụ xem phim, TV Shows và các series độc quyền.
Lợi ích:
- Cung cấp kho phim và lượng chương trình TV khổng lồ.
- Cung cấp trải nghiệm xem phim mượt mà mọi lúc mọi nơi.
- Giúp người dùng tiết kiệm chi phí hơn so với đi xem phim tại rạp.
Website: https://www.netflix.com/
Spotify (Mô hình Đăng ký):
Mô tả: Nền tảng cung cấp dịch vụ nghe nhạc trực tuyến.
Lợi ích:
- Cung cấp kho âm nhạc / âm thanh khổng lồ với nhiều thể loại khác nhau.
- Cung cấp dịch vụ nghe nhạc trực tuyến, mọi lúc mọi nơi.
- Tiết kiệm chi phí so với mua đĩa CD.
Website: https://www.spotify.com/
MISA AMIS Công việc (Mô hình Đăng ký):
Mô tả: Phần mềm quản lý công việc trả phí định kỳ
Lợi ích:
- Cung cấp giải pháp giao việc & quản lý tiến độ công việc hiệu quả
- Báo cáo đa chiều giúp đánh giá và tối ưu hiệu quả làm việc của nhân sự
- Chi phí phù hợp và cập nhật công nghệ mới thường xuyên
Website: https://amis.misa.vn/amis-cong-viec/
YouTube (Mô hình Miễn phí):
Mô tả: Nền tảng chia sẻ video miễn phí với quảng cáo. Bên cạnh đó giới thiệu gói Youtube Premium trả phí với các tính năng hấp dẫn nâng cao.
Lợi ích:
- Cung cấp kho video clip khổng lồ với nhiều nội dung đa dạng, đa ngôn ngữ.
- Tạo ra cơ hội kiếm tiền cho các nhà sáng tạo nội dung (content creators).
Nguồn: https://www.youtube.com/
Gmail (Mô hình Miễn phí):
Mô tả: Dịch vụ email miễn phí với dung lượng lưu trữ lớn (tối đa 15GB cho người dùng phổ thông). Bên cạnh đó giới thiệu gói Google Workspace trả phí với các tính năng email chuyên nghiệp mạnh mẽ hơn.
Lợi ích:
- Dịch vụ email miễn phí, nhanh chóng và tiện lợi.
- Tích hợp nhiều tính năng hữu ích.
Nguồn: https://gmail.com/
MISA AMIS Văn phòng số Starter (Mô hình Miễn phí):
Mô tả: Bộ giải pháp phần mềm Văn phòng số miễn phí cho doanh nghiệp, bao gồm MISA AMIS Công việc (bản miễn phí 5 người dùng), MISA AMIS Quy trình (bản miễn phí 5 người dùng), MISA AMIS WeSign (bản miễn phí 500 hợp đồng điện tử). Bên cạnh đó giới thiệu các gói Văn phòng số cho doanh nghiệp có quy mô và nhu cầu lớn hơn.
Lợi ích:
- Bộ giải pháp giúp chuyển đổi số miễn phí dành cho các doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc quản lý các dự án nhỏ.
- Nâng cao hiệu quả công việc cho các doanh nghiệp.
- Tích hợp nhiều tính năng hữu ích.
Nguồn: https://amis.misa.vn/misa-amis-van-phong-so/
Tesla (Mô hình Độc đáo):
Mô tả: Hãng sản xuất xe điện cao cấp, cung cấp giải pháp pin năng lượng mặt trời và hệ thống vận hành giao thông tự động độc đáo.
Lợi ích:
- Cung cấp sản phẩm xe điện thân thiện với môi trường.
- Góp phần giảm các hiệu ứng nhà kính và sự nóng lên toàn cầu.
- Đi tiên phong trong việc phát triển công nghệ tiên tiến cho ngành xe điện.
Nguồn: https://www.tesla.com/
SpaceX (Mô hình Độc đáo):
Mô tả: Công ty cung cấp các dịch vụ độc đáo như viễn thông vũ trụ, du hành vũ trụ, dịch vụ vệ tinh.
Lợi ích:
- Góp phần thúc đẩy ngành hàng không vũ trụ phát triển hơn.
- Thúc đẩy việc nghiên cứu áp dụng các công nghệ vũ trụ mới.
- Phát triển công nghệ dữ liệu vệ tinh lên một cấp độ mới.
Nguồn: https://www.spacex.com/
Apple (Mô hình Độc đáo):
Mô tả: Công ty công nghệ chuyên sản xuất điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính và thiết bị di động cao cấp khác.
Lợi ích:
- Cung cấp sản phẩm công nghệ độc đáo, sang trọng, thiết kế đẹp mắt.
- Tiên phong tạo ra hệ sinh thái sản phẩm liền mạch, chất lượng cao.
- Dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp hàng đầu.
Nguồn: https://www.apple.com/
Amazon Go (Mô hình Độc đáo):
Mô tả: Chuỗi cửa hàng bán lẻ sử dụng công nghệ nhận diện tự động (bằng camera và cảm biến), tạo ra trải nghiệm độc đáo, khác biệt cho người mua hàng. Khách có thể tự do vào cửa hàng và cầm hàng hóa đi ra, hệ thống sẽ tự động nhận diện và trừ tiền trong tài khoản Amazon của họ.
Lợi ích:
- Cung cấp trải nghiệm mua sắm nhanh chóng và tiện lợi.
- Giảm chi phí vận hành cho cửa hàng.
- Tăng hiệu quả hoạt động cho cửa hàng.
Nguồn: https://www.amazon.com/go
Amazon Books (Mô hình Độc đáo):
Mô tả: Cửa hàng sách kết hợp trải nghiệm đọc sách trực tuyến và mua sắm. Ví dụ: Amazon Books đặt các bảng điện tử bên dưới các cuốn sách, nêu rõ số reviews, thông tin online của cuốn sách để người dùng tiện theo dõi. Họ cũng bày các sản phẩm phụ thuộc vào số sao và số lượng đơn hàng online của những sách đó.
Lợi ích:
- Cung cấp trải nghiệm đọc sách độc đáo.
- Tăng doanh thu cho Amazon.
- Góp phần thúc đẩy văn hóa đọc.
Nguồn: https://www.amazon.com/books
Interface (Mô hình Kinh tế tuần hoàn):
Công ty sản xuất nội thất văn phòng từ vật liệu tái chế.
Lợi ích:
- Bảo vệ môi trường bằng cách sử dụng vật liệu tái chế.
- Cung cấp sản phẩm nội thất văn phòng chất lượng cao.
- Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho doanh nghiệp.
Nguồn: https://www.interface.com/
Allbirds (Mô hình Bán hàng trực tiếp):
Allbirds là thương hiệu giày dép D2C thành lập năm 2016, nổi tiếng nhất với sản phẩm giày len Merino.
Lợi ích:
- Bán trực tiếp đến người tiêu dùng qua website và cửa hàng riêng, cho phép kiểm soát trải nghiệm khách hàng và giá cả sản phẩm, tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận bằng cách loại bỏ trung gian.
- Giúp phát triển thương hiệu trực tuyến nhờ kết nối trực tiếp với khách hàng.
Nguồn: https://www.allbirds.com/
Kết luận
Tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ – ông Abraham Lincoln – từng nói: “The best way to predict the future is to create it.”. Tạm dịch: “Cách tốt nhất để dự đoán tương lai là tạo ra nó”.
Cho dù lĩnh vực kinh tế luôn có nhiều biến động, nhưng với những thông tin và ví dụ thực tế đã chia sẻ bên trên, có thể khẳng định rằng mô hình kinh doanh sáng tạo sẽ đóng vai trò then chốt cho sự thành công của doanh nghiệp trong tương lai.
Tại sao lại như vậy?
Bởi vì:
- Thị trường ngày càng thay đổi: Nhu cầu của khách hàng ngày càng đa dạng và khó đoán định. Doanh nghiệp cần liên tục đổi mới và sáng tạo để đáp ứng nhu cầu thị trường và tạo ra lợi thế cạnh tranh.
- Công nghệ phát triển liên tục: Công nghệ mới mang đến nhiều cơ hội cho doanh nghiệp sáng tạo và phát triển mô hình kinh doanh mới.
- Sự cạnh tranh gay gắt: Doanh nghiệp cần có điểm khác biệt để thu hút khách hàng và đứng vững trong thị trường cạnh tranh.
Trong tình thế đó, để tìm tòi và áp dụng thành công mô hình kinh doanh sáng tạo, chủ doanh nghiệp nên/cần phải:
- Phát triển văn hóa sáng tạo: Khuyến khích nhân viên đưa ra ý tưởng mới và thử nghiệm những cách thức mới.
- Liên tục nghiên cứu thị trường: Nắm bắt nhu cầu khách hàng và xu hướng thị trường để phát triển mô hình kinh doanh phù hợp.
- Quản trị rủi ro tốt: Mô hình kinh doanh sáng tạo thường đi kèm với rủi ro. Doanh nghiệp cần sẵn sàng chấp nhận rủi ro, đánh giá các rủi ro và học hỏi từ thất bại.
Việc áp dụng mô hình kinh doanh sáng tạo, kết hợp với công nghệ quản lý doanh nghiệp để thúc đẩy năng suất sẽ tạo nên những thành công vang dội, đưa doanh nghiệp của bạn vượt qua những giới hạn và bứt phá trong kỷ nguyên mới.
Tham khảo công nghệ quản lý doanh nghiệp tối ưu, giúp thúc đẩy năng suất hiệu quả từ MISA AMIS. Hơn 250.000+ doanh nghiệp đã tin chọn MISA AMIS, trong đó có Công ty Cổ phần Hữu Nghị Xuân Cương, Đại học Công nghệ Đồng Nai, Công ty Cổ phần Công nghệ Novatek, Cao đẳng Dầu khí,.. và nhiều khách hàng khác.
Dùng thử và khám phá sức mạnh của MISA AMIS & MISA AMIS Văn phòng số tại đây:
0904 885 833
https://www.misa.vn/
