Xu hướng ngân hàng số 2022 dưới góc nhìn của chuyên gia

Vào thời điểm chuyển đổi số được Chính phủ quan tâm, doanh nghiệp hành động thì việc các ngân hàng số ra đời là việc không sớm thì muộn cũng sẽ xảy ra. Đó sẽ là một hệ thống điều hành tài chính và xã hội dựa trên công nghệ sẽ tạo nên nền tảng cho các dịch vụ tài chính trong tương lai.

Xu hướng ngân hàng số được Bryan Carroll cùng cộng sự của mình tìm ra được khi làm việc với hàng trăm chuyên gia tài chính tại Việt Nam và trên toàn thế giới. Tất cả đều được kết nối chặt chẽ với khả năng tích hợp lấy người dùng làm trung tâm, quán triệt ở tất cả các cấp độ của sản phẩm. Điều này mở ra nhiều khả năng có thể tạo ra một hệ thống ngân hàng số thực sự phi tập trung và mang tính cộng đồng.

Các nội dung trong bài viết này được trích lại từ bài phỏng vấn độc quyền ông Bryan Carroll – Giám đốc Digital MSB, người có 27 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực công nghệ kỹ thuật số hiện đại và đã nắm giữ nhiều vị trí quan trọng trong các tổ chức uy tín trên thế giới, như Alfa Bank Russia, Ngân hàng Quốc gia Abu Dhabi, Ngân hàng Ireland, Rabobank International, Ngân hàng Hoàng gia của Tập đoàn Scotland và Ernst & Young.

Đọc thêm các bài viết về chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng:
>> Toàn cảnh chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng
>> Chuyển đổi số trong lĩnh vực kế toán nhanh chóng nhờ 3 giải pháp này

Các thuật ngữ trong bài viết này:

1. Xu hướng ngân hàng số trong năm 2020 và những năm tiếp theo

1.1. Hai xu hướng chính trong năm 2020 ở các doanh nghiệp Big-Tech

Hai xu hướng chính đang nổi lên và sẽ còn tiếp tục duy trì trong vài năm tới là, các công ty Big-Tech như Facebook, Amazon, Apple sẽ chuyển hướng mạnh mẽ sang Dịch vụ tài chính (FS). Và Hệ sinh thái (Ecosystem) cùng chợ ứng dụng (Marketplace) của họ sẽ trở thành điểm khác biệt chính. Có dấu hiệu nào chứng tỏ điều này?

• Apple hợp tác với Goldman Sachs để ra mắt Thẻ Apple,
• Facebook phân phối Facebook Pay và cố gắng ra mắt tiền ảo dưới tên gọi Libra,
• Google thông báo rằng họ sẽ cung cấp tài khoản kiểm tra người dùng được hỗ trợ bởi Citigroup
• Grab ra mắt Thẻ GrabPay.

Các động thái của Big-Tech trong FS chắc chắn không mới nhưng chúng đang tăng tốc rõ rệt. Ví dụ, Amazon Lending hiện có 863 triệu đô la dư nợ trên sổ sách của mình, PayPal đã cung cấp hơn 10 tỷ đô la vốn lưu động và các khoản vay cho doanh nghiệp nhỏ kể từ năm 2013 và thẻ ghi nợ Square Cash được 3,5 triệu người sử dụng.

1.2. Các công ty Big-Tech chuyển hoạt động sang FS bằng cách nào?

Chìa khóa cho sự chuyển đổi thành công của các Big-Tech nằm ở sự lãnh đạo và văn hóa kỹ thuật số vượt trội. Các doanh nghiệp Big-Tech đều có điểm chung là đặt khách hàng làm trung tâm, mọi sự thay đổi phải hướng đến sự tiện lợi và giá trị của khách hàng. Và nhờ có công nghệ bigdata mà các Big-Tech đều dễ dàng biết được khách hàng của mình đã làm gì trong quá khứ, biết được họ đang làm gì và dự đoán được những mong muốn của họ trong tương lai.

Trái người với Big-Tech, các FS nắm trong tay rất nhiều dữ liệu của khách hàng nhưng lại loay hoay, không tìm ra lối đi, không biết tận dụng những dữ liệu ấy như thế nào để mang lại lợi ích cho chính khách hàng của mình. Nguyên nhân sâu sa nằm ở tư duy kiểu cũ, tâm lý ngại thay đổi cùng hàng núi các quy trình cũ kỹ ở các FS. Tất cả những điều này cần được giải quyết không chỉ để chống lại sự lớn mạnh không ngừng của các đối thủ Big-Tech mà còn là sự sống còn cho bất kỳ tổ chức nào.

Tóm lại, để đối phó với sự lớn mạnh của Big-Tech, hầu hết các ngân hàng bắt đầu chuyển dần sang tập trung vào các mô hình ngoài phạm vi ngân hàng, để cung cấp cho khách hàng của mình những tiện lợi cùng ưu đãi khác ngoài vấn đề tài chính, tiền bạc như trong quá khứ.

2. Ecosystem & Marketplace sẽ là chìa khóa cho ngành Ngân hàng vào năm 2021

Ecosystem & Marketplace đang nổi lên nhanh chóng như là một mô hình kinh doanh biến đổi quan trọng cho các ngân hàng. Chúng tạo ra những cách thức mới để tiếp cận khách hàng, cải thiện sự tiện lợi cho khách hàng, giữ khách gắn bó trọn đời với ngân hàng và đồng thời cũng tạo ra dòng doanh thu thay thế.

Có hai cách để thực hiện là tự cá nhân hóa sản phẩm/ dịch vụ theo từng phân khúc khách hàng hoặc tích hợp với các bên thứ ba về Fintech để cung cấp các dịch vụ bổ sung.

2.1. Ecosystem và Marketplace là gì?

Nền tảng Marketplace không khác gì một“chợ” truyền thống, với người mua và người bán. Nhưng thay vì phải gặp mặt trao đổi ở một địa điểm cụ thể thì họ tập hợp nhu cầu và cung cấp giải pháp ở một nơi trên nền tảng online, điển hình là eBay, Amazon hoặc Alibaba.
Trong ngân hàng số, đây là mô hình mang tính an toàn, tiện lợi, nơi mà các dịch vụ tài chính tốt nhất được cung cấp. Ví dụ về ngân hàng Marketplace ở các ngân hàng số trên thế giới nổi tiếng là Monzo và Starling Bank của Anh; VTB của Nga.

Vậy còn Ecosystem là gì? Hiểu theo cách đơn giản nhất đó chính là hệ sinh thái mà ngân hàng số tạo ra để giải quyết mọi nhu cầu của khách hàng về y tế, giáo dục, giao thông, giải trí, giao tiếp xã hội…chứ không phải chỉ là dịch vụ tài chính thông thường.

Trên thực tế, xây dựng Ecosystem khó khăn và phức tạp hơn nhiều so với Marketplace nhưng nó sẽ đem lại nhiều giá trị hơn cho ngân hàng cũng như khách hàng. Và quan trọng hơn cả, khi khách hàng đã ở trong hệ sinh thái của bạn thì họ sẽ không có nhu cầu rời đi và cũng không thể rời đi dễ dàng được.

Xây dựng Ecosystem và Marketplace buộc ngân hàng phải từ bỏ một số quyền kiểm soát toàn bộ dữ liệu như trước đây, để đổi lấy việc cung cấp nền tảng cho sự hợp tác của bên thứ ba. Đồng thời, đây là một cuộc chơi sòng phẳng, win – win giữa khách hàng với ngân hàng bởi khách hàng cũng sẽ kiểm soát nhiều thông tin hơn.

3. Phân biệt tối ưu hóa kỹ thuật số và chuyển đổi kỹ thuật số ở các ngân hàng

Theo kinh nghiệm của mình, ông Bryan Carrol cho biết các ngân hàng đang sử dụng công nghệ kỹ thuật số để thúc đẩy hai xu hướng, đó là: tối ưu hóa chuyển đổi kỹ thuật số. Cả hai phương pháp đều có thể dẫn đến chuyên môn hóa thương hiệu và cả hai có thể được tăng tốc thông qua quan hệ đối tác với các công ty công nghệ bên ngoài và Fintechs.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ tối ưu hóa và chuyển đổi số để tránh những nhầm lẫn đáng tiếc.

• Tối ưu hóa kỹ thuật số chủ yếu dẫn đến tăng lợi nhuận thông qua tiết kiệm chi phí. Xu hướng này tập trung cải thiện cơ sở hạ tầng, tối ưu hóa các quy trình nội bộ, sử dụng dữ liệu tốt hơn và thêm các tính năng kỹ thuật số mới vào các sản phẩm và dịch vụ hiện có. Ví dụ như Tự động hóa quá trình bằng robot, Sinh trắc học (RPA), (EKYC), Kho dữ liệu doanh nghiệp, Quản lý quy trình kinh doanh (BPM) và Quản lý dữ liệu chủ (MDM).

• Chuyển đổi kỹ thuật số lại tập trung vào tăng lợi nhuận thông qua phát triển các mô hình kinh doanh mới. Xu hướng này tập trung vào việc xây dựng ngân hàng của tương lai hay thay đổi chuỗi cung ứng và hệ sinh thái, quy tắc cạnh tranh mới và đặt ra các quy tắc mới.

4. Các nguyên nhân dẫn đến thất bại của chuyển đổi từ truyền thống sang ngân hàng số

Không chỉ ở Việt Nam mà hầu hết các ngân hàng truyền thống thường thay đổi rất chậm bởi họ có xu hướng bảo vệ những thứ họ đã đạt được và duy trì hình ảnh của ngân hàng. Hoặc có thay đổi nhưng thay vì nghĩ cách tăng doanh thu thì phần lớn chỉ tập trung vào tối ưu chi phí. Điều này không phải là sự thay đổi!

Vậy đâu là các nguyên nhân dẫn đến thất bại của chuyển đổi từ truyền thống sang ngân hàng số?

Thứ nhất, do lãnh đạo không có tư duy về kỹ thuật số. Mặc dù chiến lược có tốt đến cỡ nào nhưng nếu lãnh đạo không tư duy tốt về kỹ thuật số, không phải là người thuyền trưởng am hiểu kiến thức kỹ thuật số và văn hóa doanh nghiệp không coi trọng sự đổi mới thì cũng không bao giờ đạt được hiệu quả như mong muốn.

Thứ hai, do sự tồn tại của các hệ thống cũ kỹ được kế thừa từ nhiều năm trước. Đây chính xác là kỳ đà cản mũi, là viên đá treo chân làm chậm lại quá trình chuyển đổi số ở các ngân hàng.

Tóm lại, ngân hàng số là một xu thế tất yếu sẽ xảy đến trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Và để duy trì được lợi nhuận trong tương lai hay thậm chí đạt được mức lợi nhuận cao hơn, các ngân hàng sẽ cần đầu tư vào công nghệ kỹ thuật số, thay đổi văn hóa doanh nghiệp sang hướng đặt khách hàng vào trung tâm của mọi hoạt động, tăng thị phần trong khi giảm chi phí, tăng cường bảo mật và liên tục đổi mới để bổ sung sản phẩm và dịch vụ tiện lợi.