[VAS 16] Chi phí đi vay từng trường hợp được và không được vốn hóa

Để vận hành hoạt động kinh doanh của mình, mỗi doanh nghiệp có các hình thức huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau. Trong đó vay là một trong những hình thức huy động vốn thường gặp. Vậy chi phí đi vay được vốn hóa trong trường hợp nào, khi nào thì ghi vào kết quả kinh doanh trong kỳ? Chi phí đi vay có được trừ cho mục đích thuế TNDN hay không? Mời bạn đọc cùng MISA AMIS tìm hiểu chi tiết về chi phí đi vay (VAS 16) qua bài viết dưới đây. 

Chi phí đi vay được quy định tại chuẩn mực kế toán số 16 – Chi phí đi vay (VAS 16). Chi phí đi vay gồm chi phí lãi vay và các khoản chi phí liên quan trực tiếp đến khoản đi vay, chi tiết bao gồm:

Trong các đầu mục của chi phí đi vay, thường gặp phổ biến nhất là lãi tiền vay.

Trước khi tìm hiểu việc ghi nhận chi phí đi vay trong các trường hợp, mời bạn đọc tìm hiểu về khái niệm vốn hóa, tài sản dở dang và nguyên tắc kế toán áp dụng liên quan tới ghi nhận chi phí đi vay. Cụ thể:

• Vốn hóa được hiểu là việc ghi nhận chi phí như một phần nguyên giá của tài sản, không ghi nhận trực tiếp chi phí trực tiếp vào chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ.
• Tài sản dở dang là tài sản đang trong quá trình đầu tư xây dựng và sản xuất cần có thời gian đủ dài (trên 12 tháng) để có thể đưa vào sử dụng theo mục đích định trước hoặc để bán theo ý định (quy định tại đoạn 3, chuẩn mực số 16 – Chi phí đi vay).
• Nguyên tắc kế toán áp dụng trong ghi nhận chi phí đi vay là nguyên tắc phù hợp – Chi phí phải được ghi nhận phù hợp với doanh thu. Chi phí đi vay nếu liên quan trực tiếp tới việc đầu tư xây dựng hay sản xuất tài sản (và đáp ứng điều kiện) cần được vốn hóa vào giá trị tài sản để phân bổ dần chi phí thông qua việc khấu hao tài sản qua các kỳ sử dụng; chi phí phân bổ khấu hao phân bổ vào các kỳ kế toán này phù hợp với doanh thu hay chính là lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp thu được từ việc sử dụng tài sản lâu dài.

1. Trường hợp chi phí đi vay đủ điều kiện vốn hóa

1.1. Điều kiện chi phí đi vay được vốn hóa

Chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang nếu thỏa mãn đầy đủ 02 điều kiện dưới đây được tính vào giá trị của tài sản đó (được vốn hoá).

Hai điều kiện cần đồng thời đáp ứng để một khoản chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang được vốn hóa là: 

Trong đó, việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang để được vốn hóa thì cần có thời gian xây dựng hoặc sản xuất trên 12 tháng.

Tuy nhiên, đối với khoản vay riêng để xây dựng TSCĐ, BĐSĐT, lãi vay được vốn hóa bao gồm cả khi thời gian xây dựng dưới 12 tháng. (Điểm g khoản 1 điều 54 Thông tư 200/2014/TT-BTC)

Tuy nhiên, không phải toàn bộ chi phí đi vay đều được vốn hóa. Kế toán cần lưu ý giá trị chi phí đi vay được vốn hóa trong một số trường hợp cụ thể như sau:

Ngoài ra, cần lưu ý, các chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến khoản vay (ngoài lãi vay phải trả) (bao gồm chi phí thẩm định, kiểm toán, lập hồ sơ vay vốn…) được hạch toán vào chi phí tài chính. Trường hợp các chi phí này phát sinh từ khoản vay riêng cho mục đích đầu tư, xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang thì được vốn hóa. (Điểm c khoản 1 điều 58 Thông tư số 200/2014/TT-BTC)

>> Xem thêm: Chi phí tài chính là gì? Các trường hợp hạch toán chi phí tài chính cần lưu ý

1.2. Thời gian chi phí đi vay được vốn hóa

Thời gian vốn hóa chi phí đi vay được xác định chi tiết như sau: 

>> Xem thêm: Vấn đề cần lưu ý về thanh toán khoản vay – Xử lý kế toán, thuế đối với khoản đi vay và chi phí lãi vay

1.3. Ví dụ

Vào ngày 01/01/20X3, công ty ký hợp đồng với công ty xây dựng ABC về việc giao cho họ xây dựng khu văn phòng công ty với giá dự toán là 40 tỷ đồng. Theo hợp đồng, công ty sẽ chi trả cho công ty ABC theo tiến độ xây dựng, lần chi trả cuối cùng là sau khi nghiệm thu công trình. Công trình hoàn thành vào 31/05/20X4.

Lịch chi trả cho công ty ABC trong năm 20X3 như sau:

Các khoản vay trong năm 20X3 bao gồm:

– Khoản vay riêng cho đầu tư: Vay 6 tỷ đồng của Quỹ đầu tư, bắt đầu từ 01/01/20X3, lãi suất 12,5%/năm, chi trả trực tiếp cho các khoản thanh toán ngày 01/01/20X3 và 31/03/20X3. Công ty phải hoàn trả vốn lẫn lãi vào ngày 31/12/20X6, tiền lãi của khoản tiền vay này trong thời gian gửi ngân hàng chưa sử dụng là 50 triệu đồng. 

– Các khoản vay chung cho hoạt động:

+ Vay 6 tỷ đồng của ngân hàng M bắt đầu từ ngày 31/12/20X1, thời hạn 10 năm, lãi suất 10%/năm. 

+ Vay 7 tỷ đồng của ngân hàng K bắt đầu từ 31/12/20X0, thời hạn vay 5 năm, lãi suất 12%/năm. 

Xác định chi phí đi vay cần vốn hóa năm 20X3 như sau:

(*) Chi phí đi vay được vốn hóa với khoản vay riêng biệt từ Quỹ đầu tư là:

  6 tỷ x 12,5% – 50 triệu = 700 triệu đồng

(*) Chi phí đi vay được vốn hóa của các khoản vay chung:

Chi phí lũy kế bình quân gia quyền:

Tỷ lệ vốn hóa bình quân

Tổng tiền lãi phải chi trả trong năm cho các hợp đồng vay là:

Số dư bình quân gia quyền nợ gốc của các khoản vay chung:

Tỷ lệ vốn hóa bình quân là:

1,44 tỷ : 13 tỷ = 11,08%

Chi phí đi vay được vốn hóa của các khoản vay chung là:

4,15 tỷ x 11,08% = 459,82 triệu đồng

Khoản chi phí phát sinh từ khoản vay chung được tính vào chi phí tài chính trong kỳ là:

1440 triệu – 459,82 triệu  = 980,18 triệu đồng

Tổng chi phí đi vay được vốn hóa vào giá trị tài sản dở dang là công trình trong năm 20X3 là: 

700 triệu + 459,82 triệu = 1.159,82 triệu đồng

>> Xem thêm: Chi phí lãi vay là gì? Công thức và điều kiện được trừ khi tính thuế TNDN

2. Trường hợp chi phí đi vay không đủ điều kiện vốn hóa

2.1. Trường hợp chi phí đi vay đủ điều kiện vốn hóa và các lưu ý 

Chi phí đi vay cần ghi nhận vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ khi phát sinh nếu không thuộc các trường hợp được vốn hoá như quy định tổng hợp tại mục 2.1.

Như vậy, các khoản chi phí đi vay mà không nhằm mục đích đầu tư xây dựng hay sản xuất tài sản dở dang (như: chi phí đi vay để trả lương cho công nhân viên, chi phí đi vay để trả cho các hợp đồng mua sắm công cụ dụng cụ, nguyên vật liệu…) thì chi phí đi vay phát sinh tương ứng sẽ được ghi nhận vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ.

Các khoản chi phí đi vay nhằm mục đích đầu tư xây dựng hay sản xuất tài sản dở dang, nhưng không đáp ứng cả hai điều kiện chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai do sử dụng tài sản đó và xác định được chi phí đi vay một cách đáng tin cậy thì chi phí đi vay trong trường hợp này cũng chỉ được ghi nhận vào báo cáo kết quả kinh doanh trong kỳ. 

Ngoài ra, các khoản chi phí đi vay để phục vụ thi công, xây dựng công trình hay tài sản cho khách hàng (kể cả trường hợp vay riêng) như: xây lắp vay tiền để thi công công trình cho khách hàng, đóng tàu cho chủ tàu… thì chi phí đi vay sẽ không được vốn hóa (Điểm g khoản 1 điều 54 Thông tư số 200/2014/TT-BTC)

Tương tự, chi phí lãi vay của khoản vay dùng để mua TSCĐ đã hoàn thiện không được vốn hóa vào nguyên giá TSCĐ (Điểm d1 khoản 1 điều 35 Thông tư số 200/2014/TT-BTC)

Dựa trên hình thức trả lãi vay (trả chậm, trả góp, trả định kỳ…) và thời điểm trả lãi vay (định kỳ, trả trước, trả sau…), kế toán hạch toán chi phí lãi vay đối với các giao dịch liên quan tới chi phí lãi vay và chi phí đi vay khác theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC.

2.2. Các lưu ý về thuế liên quan tới chi phí lãi vay

Đối với các chi phí đi vay ghi nhận vào báo cáo kết quả kinh doanh kỳ, kế toán cần lưu ý các quy định về thuế đối với chi phí lãi vay. 

Chi phí lãi vay là khoản chi phí không được trừ khi xác định thuế TNDN trong những trường hợp sau:

Ngoài các trường hợp chi phí lãi vay không được trừ khi xác định thuế TNDN nêu trên, các chi phí lãi vay còn lại đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chứng từ sẽ được tính là chi phí được trừ cho mục đích thuế TNDN. Để một khoản chi phí lãi vay là chi phí được trừ, doanh nghiệp cần thu thập đủ các chứng từ sau:

+ Hợp đồng vay tiền

+ Chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt

+ Chứng từ khấu từ thuế TNCN (nếu vay của cá nhân)

+ Hóa đơn GTGT tiền lãi vay (nếu vay doanh nghiệp không phải tổ chức tín dụng)

Ngày nay, việc vay vốn để đầu tư hay mở rộng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là hết sức phổ biến, góp phần không nhỏ vào phát triển kinh tế toàn cầu. Do vậy, các kiến thức mà bài viết trên chia sẻ liên quan đến chi phí đi vay hy vọng đã giúp độc giả áp dụng đúng đắn, linh hoạt hơn cho thực tiễn doanh nghiệp mình.

Phần mềm kế toán online MISA AMIS mang đến giải pháp quản trị tài chính kế toán tổng thể vừa đơn giản, thông minh vừa an toàn chính xác. Phần mềm cho phép kế toán doanh nghiệp:

• Hệ sinh thái kết nối: ngân hàng điện tử; Cơ quan Thuế; hệ thống quản trị bán hàng, nhân sự: giúp doanh nghiệp dễ dàng trong các nghĩa vụ thuế, hoạt động trơn tru, vận hành nhanh chóng
• Đầy đủ các nghiệp vụ kế toán: Đầy đủ 20 nghiệp vụ kế toán theo TT133 & TT200, từ Quỹ, Ngân hàng, Mua hàng, Bán hàng, Kho, Hóa đơn, Thuế, Giá thành,…
• Tự động nhập liệu: Tự động nhập liệu từ hóa đơn điện tử, nhập khẩu dữ liệu từ Excel giúp rút ngắn thời gian nhập chứng từ, tránh sai sót.
• Làm việc mọi lúc mọi nơi qua internet: giúp kế toán viên nói riêng và ban lãnh đạo doanh nghiệp nói chung có thể kịp thời đưa ra quyết định về vấn đề tài chính của doanh nghiệp.
• ….

Tham khảo ngay bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS dùng thử miễn phí 15 ngày  để quản lý công tác kế toán hiệu quả hơn.

Tổng hợp: Lê Thị Ngà