Biên lợi nhuận gộp là gì? 5 điều mà nhà đầu tư cần biết về biên lợi nhuận gộp

Một trong những yếu tố đánh giá tiềm lực hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được nhà đầu tư hay sử dụng nhất đó chính là biên lợi nhuận gộp. Việc nắm rõ khái niệm, công thức hay cả các ý nghĩa liên quan tới biên lợi nhuận sẽ giúp đưa ra quyết định chính xác hơn. Cùng MISA AMIS “đào sâu” khái niệm này qua bài viết sau.

1. Biên lợi nhuận gộp là gì? 

Biên lợi nhuận gộp (Gross Profit Margin) là một chỉ số tài chính quan trọng phản ánh mức độ lợi nhuận mà doanh nghiệp thu được sau khi trừ đi chi phí sản xuất từ doanh thu. Chỉ số này cho thấy mức lãi mà doanh nghiệp đạt được trong một khoảng thời gian nhất định, từ đó đánh giá khả năng sinh lời và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường.

Xét về giá trị tuyệt đối, biên lợi nhuận gộp còn thể hiện sự chênh lệch giữa giá bán sản phẩm và giá vốn hàng bán, giúp đo lường hiệu quả quản lý chi phí.

Biên lợi nhuận gộp còn là cơ sở để xác định tỷ lợi nhuận gộp cận biên, hỗ trợ doanh nghiệp theo dõi và đánh giá mức độ tăng trưởng lợi nhuận theo thời gian. Chỉ số này cũng cho phép doanh nghiệp so sánh hiệu suất lợi nhuận của mình với các đối thủ cạnh tranh cùng ngành, qua đó xác định vị thế của mình trên thị trường.

2. Cách tính biên lợi nhuận gộp theo công thức

Cách tính biên lợi nhuận gộp thực tế không quá khó, kế toán có thể xác định qua công thức tính biên lợi nhuận gộp như sau:

>>> Xem thêm về doanh thu thuần tại đây

>> Xem thêm các loại biên lợi nhuận khác tại đây

Ví dụ: Cùng MISA AMIS vận dụng kiến thức trên với bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất của Vinamilk giai đoạn 6 tháng năm 2019. Tính biên lợi nhuận gộp cho tình huống này như sau: 

Bước 1: Tính lợi nhuận gộp

Từ các dữ liệu trên Báo cáo kết quả kinh doanh, bạn hãy tổng hợp và tính lợi nhuận gộp theo bảng sau:

Hoặc sử dụng ngay chỉ tiêu Lợi nhuận gộp đã được tính sẵn trên báo cáo. Việc tính toán lại nhằm giúp bạn hiểu rõ nguồn gốc của chỉ tiêu này.

Bước 2: Tính biên lợi nhuận gộp theo công thức biên lợi nhuận gộp ở trên:

Ở bước này, bạn chỉ cần lấy Lợi nhuận gộp đã tính ở trên chia cho Doanh thu thuần như bảng dưới đây:

 Như vậy, biên lợi nhuận gộp của VNM trong 6 tháng đầu năm 2019 là 47.39%.

Tức là, trong 6 tháng đầu năm 2019, với 100 đồng doanh thu tạo ra thì VNM thu về được 47.39 đồng lợi nhuận gộp.

Trước đây, đến cuối quý, cuối năm thì kế toán mới tính toán ra biên lợi nhuận theo công thức biên lợi nhuận kể trên. Tuy nhiên hiện nay các phần mềm kế toán thế hệ mới như MISA AMIS, MISA SME đã tính toán các chỉ số này tự động, cung cấp theo thời gian thực, giúp các nhà quản trị nắm được tình hình tài chính kịp thời, chính xác hơn.

3. Ý nghĩa của biên lợi nhuận gộp

Biên lợi nhuận gộp là chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất hàng hóa, dịch vụ và khả năng sinh lời. Dưới đây là những ý nghĩa chính của chỉ số biên lợi nhuận gộp:

• Đo lường khả năng sinh lời: Biên lợi nhuận gộp cho biết doanh nghiệp có đang tạo ra lợi nhuận sau khi trừ đi chi phí sản xuất từ doanh thu hay không. Đây là thước đo quan trọng để đánh giá hiệu suất kinh doanh và tiềm năng phát triển lâu dài.
• So sánh với đối thủ cạnh tranh: Thông qua biên lợi nhuận gộp, doanh nghiệp có thể so sánh sức cạnh tranh của mình với các đối thủ cùng ngành. Điều này giúp xác định vị thế trên thị trường và đưa ra các chiến lược phù hợp để tăng cường lợi thế cạnh tranh.
• Thu hút nhà đầu tư và dễ dàng vay vốn: Khi biên lợi nhuận gộp cao và ổn định, doanh nghiệp sẽ có sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư và ngân hàng. Các tổ chức tài chính thường đánh giá chỉ số này khi xem xét các khoản vay, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn.
• Theo dõi xu hướng lợi nhuận theo thời gian: Biên lợi nhuận gộp cung cấp cái nhìn tổng quan về xu hướng lợi nhuận của doanh nghiệp trong những năm gần đây. Việc theo dõi và phân tích xu hướng này hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra quyết định chiến lược nhằm cải thiện hoặc duy trì hiệu suất kinh doanh.

4. Phân biệt biên lợi nhuận gộp với biên lợi nhuận ròng, biên lợi nhuận hoạt động

Chỉ số biên lợi nhuận thuần có hạn chế đó là chưa thể hiện được hết việc quản trị chi phí bán hàng, chi phí quản lý của doanh nghiệp có hiệu quả, có đóng góp như thế nào trong hiệu quả hoạt động chung. Khi đó, nhà quản trị và nhà đầu tư sẽ cần xem xét thêm biên lợi nhuận hoạt động và biên lợi nhuận ròng. Vì cùng là liên quan đến “biên lợi nhuận” nên các khái niệm này rất dễ gây nhầm lẫn nếu không hiểu rõ bản chất.

Mỗi chỉ số biên lợi nhuận sẽ gắn liền với một loại lợi nhuận trong báo cáo kết quả kinh doanh. “Lợi nhuận gộp” xuất hiện đầu tiên, sau đó đến “lợi nhuận trước thuế” và cuối cùng là “lợi nhuận ròng” (lợi nhuận sau thuế). Cùng theo dõi phân tích dưới đây để tìm hiểu rõ hơn về các khái niệm này. 

5. Các yếu tố ảnh hưởng đến biên lợi nhuận gộp

Biên lợi nhuận gộp chính là chỉ tiêu phản ánh rõ ràng về hiệu quả hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến biên lợi nhuận gộp bao gồm:

• Hiệu quả sản xuất: Khi doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất bằng cách giảm chi phí và tối ưu quy trình, biên lợi nhuận gộp sẽ tăng. Điều này giúp doanh nghiệp cải thiện lợi nhuận gộp khi giảm được chi phí sản xuất và nâng cao sản lượng. Ngược lại, nếu hiệu quả sản xuất giảm, chi phí tăng lên, biên lợi nhuận gộp sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực.
• Doanh thu bán hàng: Doanh thu cao trong khi chi phí sản xuất vẫn ổn định sẽ giúp biên lợi nhuận gộp tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, nếu doanh thu giảm nhưng doanh nghiệp vẫn kiểm soát tốt chi phí, biên lợi nhuận gộp có thể được duy trì. Ngược lại, khi doanh thu không đủ bù đắp chi phí, biên lợi nhuận gộp sẽ giảm, ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của doanh nghiệp.
• Chiến lược định giá sản phẩm: Định giá sản phẩm là yếu tố quan trọng tác động đến biên lợi nhuận gộp. Nếu doanh nghiệp định giá quá thấp, lợi nhuận sẽ giảm. Ngược lại, định giá quá cao có thể làm giảm sức mua, khiến doanh thu giảm và biên lợi nhuận gộp bị ảnh hưởng.
• Quản lý rủi ro: Quản lý rủi ro hiệu quả giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí phát sinh từ các tình huống không mong muốn, từ đó duy trì biên lợi nhuận gộp ổn định. Khi doanh nghiệp giảm thiểu được các rủi ro tài chính và hoạt động, chi phí phát sinh sẽ giảm, hỗ trợ việc tăng trưởng biên lợi nhuận gộp và đảm bảo hiệu quả kinh doanh lâu dài.

Nhìn chung, các yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và tối ưu biên lợi nhuận gộp, giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược kinh doanh hiệu quả và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.

6. Biên lợi nhuận gộp bao nhiêu là tốt?

Câu hỏi đặt khi tính được biên lợi nhuận gộp là biên lợi nhuận gộp bao nhiêu là tốt? Biên lợi nhuận gộp càng cao thì doanh nghiệp làm ăn càng có lãi và hiệu quả. Nhưng cũng không có nghĩa biên lợi nhuận gộp thấp thì doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả. Do đó, để đánh giá được chỉ tiêu này bao nhiêu là tốt ta cần phải đặt trong bối cảnh riêng của mỗi doanh nghiệp và mỗi ngành. Về cơ bản, một chỉ số biên lợi nhuận gộp tốt sẽ có đặc điểm như sau: 

• Biên lợi nhuận gộp có xu hướng tăng qua các thời kỳ: Một doanh nghiệp có biên lợi nhuận tăng qua các thời kỳ là tín hiệu tích cực. Nó cho thấy hoạt động sản xuất của doanh nghiệp đã có những cải tiến trong quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm khiến hiệu quả được cải thiện liên tục.
• Biên lợi nhuận gộp cao hơn so với trung bình ngành: Biên lợi nhuận thấp chưa thể khẳng định một công ty hoạt động kém. Điều quan trọng là bạn phải so sánh chỉ tiêu này giữa các công ty trong cùng một ngành thay vì so sánh chúng giữa các ngành. Nếu chỉ số này cao hơn so với chỉ số của toàn ngành thì chứng tỏ doanh nghiệp đang kiểm soát chi phí hiệu quả hơn, làm ăn có lãi hơn các đối thủ cùng ngành.

7. Nên sử dụng biên lợi nhuận gộp trong trường hợp nào?

Biên lợi nhuận gộp sẽ phù hợp để phân tích những ngành như sản xuất công nghiệp nặng, logistics/vận tải, nông nghiệp, khai thác/chế biến khoáng sản; các lĩnh vực nặng về đầu tư tài sản cố định như: dầu khí, tiện ích cộng đồng, sản xuất điện nước.

Các nhóm ngành này có đặc điểm là buôn bán trực tiếp giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp. Cho nên, việc ứng dụng công nghệ để tăng năng suất nhà máy; tiết kiệm chi phí nguyên liệu chính là lợi thế cạnh tranh của các nhóm ngành này. Điều này sẽ làm giảm giá vốn hàng bán trên mỗi đơn vị sản phẩm.

Vì thế việc tập trung vào biên lợi nhuận gộp sẽ hữu ích mà không cần dùng tới các loại lợi nhuận khác của báo cáo tài chính.

8. Cách tăng biên lợi nhuận gộp cho doanh nghiệp

Việc cải thiện biên lợi nhuận gộp trở thành mục tiêu quan trọng của nhiều doanh nghiệp nhằm tối đa hóa lợi nhuận và nâng cao vị thế trên thị trường. Dưới đây là một số phương pháp giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp hiệu quả:

• Giảm chi phí sản xuất: Doanh nghiệp có thể tối ưu chi phí bằng cách mua nguyên vật liệu số lượng lớn, đàm phán điều khoản thanh toán tốt hơn với nhà cung cấp hoặc chuyển sang các nguyên liệu rẻ hơn để giảm giá vốn hàng bán. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ để đảm bảo chất lượng sản phẩm không bị ảnh hưởng, tránh gây mất lòng tin từ khách hàng và làm giảm doanh thu.
• Mở rộng quy mô sản xuất: Việc mở rộng quy mô sản xuất giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí trung bình trên mỗi đơn vị sản phẩm, từ đó cải thiện biên lợi nhuận gộp. Khi tăng cường đầu tư vào máy móc, nguyên liệu và nhân công ở quy mô lớn hơn, chi phí trung bình sẽ giảm xuống, tạo ra lợi thế về giá thành và hiệu quả trong dài hạn.
• Tăng giá bán sản phẩm: Trong bối cảnh kinh tế khó khăn hoặc lạm phát, tăng giá có thể là lựa chọn giúp doanh nghiệp duy trì biên lợi nhuận gộp. Khi tăng giá, cần thận trọng so sánh với giá của đối thủ để tránh mất khách hàng vào các lựa chọn rẻ hơn. Doanh nghiệp nên tăng giá một cách từ từ và thông báo trước cho khách hàng để duy trì sự trung thành và tạo thiện cảm.

9. Theo dõi biên lợi nhuận chính xác, liên tục với phần mềm MISA AMIS Kế toán

Thay vì phải đợi kế toán tổng hợp số liệu để tính toán biên lợi nhuận hay các chỉ số khác một cách thủ công, CEO/chủ doanh nghiệp có thể theo dõi nhanh chóng các chỉ số tài chính của công ty nhờ Phần mềm kế toán online MISA AMIS – công cụ đang được đánh giá rất cao hiện nay không chỉ trong công tác kế toán mà còn trong hoạt động quản trị tài chính doanh nghiệp.

Phần mềm kế toán online MISA AMIS còn là trợ thủ đắc lực, đem đến cho nhà quản trị góc nhìn tổng quát về tình hình tài chính của doanh nghiệp qua các tính năng ưu việt:

• Xem báo cáo điều hành mọi lúc mọi nơi: Giám đốc, kế toán trưởng có thể theo dõi tình hình tài chính ngay trên di động, kịp thời ra quyết định điều hành doanh nghiệp.
• Đầy đủ báo cáo quản trị: Hàng trăm báo cáo quản trị theo mẫu hoặc tự thiết kế chỉnh sửa, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp thuộc mọi ngành nghề.
• Tự động hóa việc lập báo cáo: Tự động tổng hợp số liệu lên báo cáo thuế, báo cáo tài chính và các sổ sách giúp doanh nghiệp nộp báo cáo kịp thời, chính xác.

Đặc biệt, AMIS Kế toán còn cung cấp hệ thống các chỉ số phân tích tài chính – công cụ đắc lực cho doanh nghiệp trong công cuộc tính toán và hoạch định tài chính tại đơn vị. Phần mềm kế toán online MISA AMIS được thiết lập sẵn công thức tính cho các hệ số phân tích tài chính. Căn cứ vào số liệu kế toán được nhập vào, phần mềm sẽ tự động tổng hợp và tính toán ra các hệ số này. Dựa vào đó nhà quản lý có thể nhanh chóng đưa ra những đánh giá tổng quát về tình hình tài chính của doanh nghiệp tại bất cứ thời điểm nào, từ đó đưa ra những quyết định điều hành hợp lý.

Mời anh/chị đăng ký đăng ký dùng thử miễn phí 15 ngày bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS để trải nghiệm công cụ tài chính tối ưu nhất!