Trong một nhà máy hiện đại, chỉ cần 1% sai sót trong khâu sản xuất cũng có thể khiến doanh nghiệp mất đến 10% doanh thu vì chi phí sửa lỗi, hàng hoàn trả và ảnh hưởng uy tín thương hiệu. Con số này đủ để cho thấy, kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất không còn là lựa chọn — mà là yếu tố sống còn của mọi doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững.
Giữa thời đại công nghiệp 4.0, nơi tốc độ và độ chính xác được đặt lên hàng đầu, kiểm soát chất lượng không chỉ dừng ở việc “kiểm tra sản phẩm” mà đã trở thành một hệ thống thông minh giám sát, đo lường và cải tiến liên tục. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất, vai trò của nó trong việc tối ưu năng suất – chi phí – uy tín, và cách các doanh nghiệp hàng đầu đang ứng dụng công nghệ để nâng tầm chất lượng sản phẩm.
1. Kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất là gì?
Kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất là tập hợp các hoạt động, kỹ thuật và quy trình được áp dụng nhằm đảm bảo sản phẩm đầu ra đạt đúng tiêu chuẩn chất lượng đã đặt ra — từ nguyên liệu đầu vào, công đoạn sản xuất, cho đến khi thành phẩm được giao cho khách hàng.
Ví dụ, tại một nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, bộ phận kiểm soát chất lượng (QC) sử dụng các thiết bị đo lường độ chính xác của từng chi tiết nhỏ. Nếu tỷ lệ lỗi vượt quá 2%, quy trình sản xuất sẽ tự động dừng để kỹ sư phân tích nguyên nhân — có thể do nguyên liệu, máy móc hoặc thao tác của công nhân.
Toàn bộ kết quả kiểm tra được cập nhật lên hệ thống quản lý sản xuất (chẳng hạn như MISA AMIS Sản Xuất) để người quản lý dễ dàng theo dõi, điều chỉnh và cải thiện quy trình. Nhờ vậy, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn mà còn tối ưu chi phí, giảm lãng phí và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Xem thêm: Quản lý dây chuyền sản xuất là gì? Nguyên tắc, thách thức và giải pháp tối ưu
2. Tại sao doanh nghiệp cần làm chặt chẽ khâu kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất
Kiểm soát chất lượng trong sản xuất chẳng khác nào “bộ lọc thông minh” giúp doanh nghiệp tránh những cú trượt đau ví từ hàng lỗi, khách chê và uy tín sụp đổ. Một lỗi nhỏ trên dây chuyền có thể khiến cả lô hàng phải “đắp chiếu” hoặc tệ hơn là bị khách trả về. Và ai cũng biết, sửa lỗi sau khi giao hàng bao giờ cũng đắt hơn gấp nhiều lần so với việc phát hiện sớm ngay trong nhà máy.
Làm chặt khâu kiểm soát chất lượng cũng giống như “soi kỹ từng hạt gạo trước khi nấu cơm”, tốn công một chút, nhưng bữa cơm (hay lô hàng) sau đó mới ngon lành. Doanh nghiệp nào coi nhẹ bước này thường phải trả giá bằng những email khiếu nại, chi phí bảo hành, thậm chí là mất luôn khách hàng.
Ngược lại, doanh nghiệp kiểm soát chất lượng tốt không chỉ giảm lỗi, giảm chi phí, mà còn tăng niềm tin khách hàng và thương hiệu bền vững. Đó là lý do vì sao các nhà máy hiện nay đều đầu tư mạnh cho khâu QC – vì trong sản xuất, “phòng bệnh” luôn rẻ hơn “chữa cháy”.
Tham khảo: 10+ Mẫu kế hoạch sản xuất bằng Excel
3. Các phương pháp hỗ trợ kiểm soát chất lượng phổ biến
Để kiểm soát chất lượng hiệu quả, doanh nghiệp không thể chỉ “soi lỗi bằng mắt thường” mà cần áp dụng các phương pháp và công cụ chuyên biệt. Những phương pháp này giúp phát hiện sớm sai sót, thu thập dữ liệu chính xác và cải tiến liên tục quy trình sản xuất. Dưới đây là những cách phổ biến mà các nhà máy hiện nay đang áp dụng:
-
Kiểm tra thống kê (Statistical Process Control – SPC): Theo dõi dữ liệu sản xuất bằng biểu đồ, phát hiện biến động vượt chuẩn để kịp thời xử lý.
-
Sơ đồ Pareto (Pareto Chart): Xác định 20% nguyên nhân gây ra 80% lỗi – tập trung vào những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng.
-
Biểu đồ kiểm soát (Control Chart): Giúp theo dõi sự ổn định của quy trình và phát hiện các dấu hiệu bất thường.
-
Phân tích nguyên nhân – kết quả (Ishikawa/Fishbone Diagram): Mổ xẻ gốc rễ vấn đề thông qua các yếu tố: con người, máy móc, nguyên liệu, quy trình, môi trường.
-
5S và Kaizen: Duy trì môi trường làm việc gọn gàng, khoa học và khuyến khích cải tiến liên tục để giảm lỗi và tăng năng suất.
-
Hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001: Khung chuẩn quốc tế giúp doanh nghiệp thiết lập, vận hành và đánh giá toàn bộ quy trình kiểm soát chất lượng một cách bài bản.
Đọc ngay: Hướng dẫn xây dựng sơ đồ quy trình sản xuất cho doanh nghiệp (kèm mẫu tải về)
4. Nhiệm vụ các phòng ban khi kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất
Bảng này giúp thể hiện rõ rằng kiểm soát chất lượng không chỉ là việc của riêng bộ phận QC, mà là trách nhiệm chung của toàn bộ hệ thống sản xuất — mỗi phòng ban đều đóng một vai trò mắt xích để đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn cao nhất trước khi ra thị trường.
| Phòng ban | Nhiệm vụ trong kiểm soát chất lượng |
| Phòng Nghiên cứu & Phát triển (R&D) |
|
| Phòng Mua hàng / Cung ứng |
|
| Phòng Sản xuất |
|
| Phòng Kiểm soát chất lượng (QC) |
|
| Phòng Bảo trì / Kỹ thuật |
|
| Phòng Kho / Logistics |
|
| Phòng Kinh doanh / CSKH |
|
| Ban Giám đốc / Quản lý chất lượng (QA) |
|
Khám phá toàn bộ bài viết: AI trong sản xuất là gì? Các ứng dụng AI hiệu quả trong sản xuất
5. Quy trình thực hiện kiểm soát chất lượng sản phẩm trong sản xuất
Để sản phẩm đạt chuẩn ngay từ khâu đầu tiên và hạn chế tối đa rủi ro, các doanh nghiệp cần xây dựng một quy trình kiểm soát chất lượng (QC Process) rõ ràng, có thể đo lường và cải tiến liên tục. Thông thường, quy trình này bao gồm 5 bước chính như sau:
5.1. Xác định tiêu chuẩn và yêu cầu chất lượng
Trước khi bắt đầu sản xuất, doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu chất lượng cho từng loại sản phẩm: kích thước, mẫu mã, dung sai, độ bền, màu sắc, thành phần, v.v.
Các tiêu chuẩn này có thể dựa trên:
-
Quy định nội bộ của doanh nghiệp
-
Tiêu chuẩn ngành (ISO, TCVN, GMP, HACCP, v.v.)
-
Yêu cầu cụ thể từ khách hàng hoặc đối tác
Việc xây dựng tiêu chuẩn giúp toàn bộ nhân sự trong dây chuyền sản xuất có cùng “ngôn ngữ chất lượng” — tránh hiểu sai hoặc thực hiện không nhất quán.
5.2. Kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào
Đây là “vòng bảo vệ đầu tiên” của sản phẩm. Bộ phận QC phối hợp với kho và phòng mua hàng để:
-
Kiểm tra chứng nhận xuất xứ, tiêu chuẩn của nhà cung cấp
-
Lấy mẫu ngẫu nhiên để kiểm tra các chỉ tiêu kỹ thuật
-
Phân loại nguyên liệu đạt chuẩn và không đạt chuẩn (có thể trả lại hoặc tái kiểm tra)
Nếu nguyên liệu đầu vào không đạt yêu cầu, toàn bộ quá trình sản xuất sau đó sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, đầu vào tốt là tiền đề của sản phẩm tốt.
5.3. Kiểm soát trong quá trình sản xuất (In-process Quality Control)
Ở giai đoạn này, nhân viên QC sẽ:
-
Kiểm tra ngẫu nhiên từng lô, từng công đoạn sản xuất
-
Đo lường các thông số kỹ thuật, phát hiện sai lệch
-
Đề xuất dừng chuyền hoặc điều chỉnh ngay khi phát hiện lỗi
Phương pháp này giúp doanh nghiệp ngăn lỗi lan rộng và tiết kiệm chi phí sửa chữa, tái chế sản phẩm lỗi.
5.4. Kiểm tra và nghiệm thu sản phẩm hoàn thiện
Sau khi sản phẩm hoàn tất, bộ phận QC tiến hành:
-
Kiểm tra ngoại quan: hình thức, màu sắc, bao bì, nhãn mác
-
Đánh giá kỹ thuật: độ bền, độ chính xác, tính năng hoạt động
-
Thực hiện test ngẫu nhiên (nếu cần) để đảm bảo tính ổn định
Những sản phẩm đạt yêu cầu sẽ được đóng dấu kiểm định chất lượng (QC Passed) trước khi chuyển sang khâu đóng gói, lưu kho hoặc giao hàng.
5.5. Báo cáo – Phản hồi – Cải tiến
Sau khi kiểm tra, toàn bộ dữ liệu về tỷ lệ lỗi, nguyên nhân và hành động khắc phục sẽ được tổng hợp vào báo cáo chất lượng định kỳ.
Thông tin này giúp các bộ phận liên quan (sản xuất, kỹ thuật, R&D, bảo trì) cùng đánh giá và cải tiến quy trình, nhằm giảm lỗi và nâng cao năng suất trong những đợt sản xuất tiếp theo.
6. Những thách thức khi kiểm soát chất lượng trong quy trình sản xuất
Dù được xem là “lá chắn” bảo vệ uy tín thương hiệu, khâu kiểm soát chất lượng trong sản xuất lại tiềm ẩn nhiều khó khăn. Doanh nghiệp nào cũng mong muốn đạt chuẩn 100%, nhưng thực tế, đảm bảo chất lượng ổn định giữa hàng nghìn sản phẩm mỗi ngày không hề dễ dàng.
6.1. Nguyên liệu đầu vào không ổn định
Chất lượng nguyên liệu từ các nhà cung cấp có thể biến động theo từng lô hàng.
Chỉ cần một thành phần kém chất lượng cũng có thể khiến cả dây chuyền sản xuất bị gián đoạn hoặc hàng loạt sản phẩm bị lỗi.
→ Giải pháp: Doanh nghiệp cần xây dựng bộ tiêu chuẩn đầu vào rõ ràng và kiểm định định kỳ nhà cung cấp.
6.2. Sai sót trong quy trình và thao tác sản xuất
Nhân sự thao tác không đúng quy trình, thiết bị vận hành sai thông số hoặc không được bảo trì định kỳ đều có thể gây lỗi sản phẩm.
→ Giải pháp: Áp dụng quy trình làm việc chuẩn (SOP), tăng cường đào tạo tay nghề và bảo trì máy móc định kỳ.
6.3. Thiếu dữ liệu và công cụ giám sát tự động
Nhiều doanh nghiệp vẫn kiểm tra chất lượng thủ công bằng giấy tờ hoặc file Excel, dẫn đến sai sót, chậm trễ và khó phân tích nguyên nhân lỗi.
→ Giải pháp: Ứng dụng phần mềm quản lý sản xuất như MISA AMIS Sản Xuất để theo dõi chất lượng theo thời gian thực, cảnh báo lỗi và lập báo cáo tự động.
6.4. Thiếu phối hợp giữa các phòng ban
Nếu chỉ riêng bộ phận QC “ôm” toàn bộ việc kiểm soát mà không có sự phối hợp từ sản xuất, kỹ thuật, kho hay kinh doanh, việc xử lý lỗi sẽ chậm và tốn kém.
→ Giải pháp: Xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng, chia sẻ dữ liệu chất lượng xuyên suốt giữa các bộ phận.
6.5. Cân bằng giữa chi phí và chất lượng
Tăng cường kiểm soát chất lượng đồng nghĩa với tăng chi phí nhân sự, thiết bị và thời gian.
→ Giải pháp: Doanh nghiệp cần xác định mức kiểm soát hợp lý, tập trung vào những công đoạn trọng yếu có rủi ro cao.
7. MISA AMIS Sản xuất – Giải pháp hỗ trợ kiểm soát chất lượng toàn diện trong quy trình sản xuất
Trong thời đại số, việc kiểm soát chất lượng không chỉ dừng lại ở kiểm tra bằng mắt hay sổ ghi chép thủ công. Doanh nghiệp sản xuất hiện đại cần một hệ thống tự động, minh bạch và kết nối dữ liệu xuyên suốt – đó chính là giá trị mà MISA AMIS Sản Xuất mang lại.
MISA AMIS Sản xuất giúp doanh nghiệp theo dõi tình trạng sản xuất và chất lượng sản phẩm tại từng công đoạn ngay trên hệ thống. Khi phát hiện lỗi, hệ thống tự động cảnh báo cho bộ phận liên quan, giúp:
-
Dừng kịp thời dây chuyền lỗi,
-
Khoanh vùng nguyên nhân,
-
Giảm thiểu thất thoát nguyên vật liệu.
Tất cả dữ liệu lỗi, kết quả kiểm tra và hành động khắc phục đều được ghi nhận tự động, loại bỏ sai sót do nhập tay.
Dùng thử miễn phí & Tư vấn báo giá
MISA AMIS không hoạt động riêng lẻ mà kết nối liền mạch với các module khác trong hệ sinh thái MISA AMIS:
-
Mua hàng: Tự động kiểm tra nguồn gốc nguyên liệu và chứng nhận chất lượng từ nhà cung cấp.
-
Kho: Đảm bảo hàng đạt chuẩn mới được nhập hoặc xuất kho.
-
Kế toán: Tự động cập nhật chi phí lỗi hỏng, giúp tính giá thành chính xác.
-
Bán hàng: Đảm bảo chỉ những sản phẩm đạt chuẩn mới được giao đến khách hàng.
Nhờ đó, toàn bộ quy trình kiểm soát chất lượng trở nên liên thông, minh bạch và có thể kiểm soát từ đầu đến cuối.
Đăng ký ngay tài khoản dùng thử 14 ngày đầy đủ tính năng AMIS Sản xuất tại đây:
Tạm kết
Kiểm soát chất lượng (Quality Control – QC) đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự ổn định và nâng cao chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp sản xuất. Một quy trình QC được thiết kế bài bản không chỉ giúp phát hiện và loại bỏ lỗi kịp thời, mà còn cung cấp dữ liệu quan trọng để cải tiến quy trình, giảm chi phí và tăng năng suất.
Có thể nói, kiểm soát chất lượng chính là “lá chắn” bảo vệ uy tín thương hiệu và là nền tảng để doanh nghiệp vươn tới chuẩn mực sản xuất toàn cầu, đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của thị trường và khách hàng.
0904 885 833
https://amis.misa.vn/
