Tài sản công: Quy định, nguyên tắc và các vấn đề cần biết

Tài sản công là nguồn lực quan trọng, thuộc sở hữu toàn dân và được Nhà nước đại diện quản lý, sử dụng nhằm phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng và an ninh. Việc quản lý và sử dụng tài sản công hiệu quả không chỉ góp phần đảm bảo sự bền vững của nguồn lực quốc gia mà còn phản ánh tính minh bạch, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước.

Trong bài viết này, MISA AMIS sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về tài sản công, từ khái niệm, quy định về tiêu chuẩn, định mức sử dụng, đến nguyên tắc quản lý, hành vi bị nghiêm cấm và điều kiện để bán tài sản công.

1. Tài sản công là gì?

Căn cứ theo Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017 quy định về tài sản công được quy định như sau:

1. Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm: tài sản công phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh tại cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; tài sản công tại doanh nghiệp; tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối nhà nước; đất đai và các loại tài nguyên khác.

Theo đó, tài sản công được hiểu là tài sản thuộc quyền sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và quản lý thống nhất. Các loại tài sản công bao gồm:

• Tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, và bảo đảm quốc phòng, an ninh tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị.
• Tài sản thuộc kết cấu hạ tầng nhằm phục vụ lợi ích quốc gia và lợi ích cộng đồng.
• Tài sản được xác lập quyền sở hữu của toàn dân.
• Tài sản công thuộc doanh nghiệp.
• Tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính ngoài ngân sách, và nguồn dự trữ ngoại hối quốc gia.
• Đất đai cùng các loại tài nguyên thiên nhiên khác.

2. Quy định về tiêu chuẩn và định mức sử dụng tài sản công?

Tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công được quy định tại  Điều 24 Luật Quản lý sử dụng tài sản công 2017 như sau:

• Tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị là các quy định về chủng loại, số lượng, mức giá, đối tượng được sử dụng do cơ quan, người có thẩm quyền ban hành.
  • Quy định về mức giá trong định mức sử dụng tài sản công là giá đã bao gồm các loại thuế phải nộp theo quy định của pháp luật; trường hợp được miễn các loại thuế thì phải tính đủ số thuế được miễn để xác định định mức.
• Tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công được sử dụng làm căn cứ để lập kế hoạch và dự toán ngân sách; giao, đầu tư xây dựng, mua sắm, thuê tài sản, khoán kinh phí sử dụng tài sản công; quản lý, sử dụng và xử lý tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị.

3. Quy định về nguyên tắc quản lý và sử dụng tài sản công là gì?

Nguyên tắc quản lý, sử dụng tài sản công được quy định như sau:

• Tất cả tài sản công đều phải được Nhà nước giao quyền quản lý, quyền sử dụng hoặc trao quyền dưới các hình thức khác cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối tượng khác theo đúng quy định của Luật này và các quy định pháp luật liên quan.
• Tài sản công do Nhà nước đầu tư phải được quản lý chặt chẽ, bao gồm việc khai thác, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, và được thống kê, kế toán đầy đủ cả về hiện vật và giá trị. Những tài sản có nguy cơ cao chịu rủi ro từ thiên tai, hỏa hoạn hoặc các nguyên nhân bất khả kháng khác cần được bảo hiểm hoặc sử dụng các công cụ quản lý rủi ro tài chính theo quy định pháp luật.
• Tài sản công là tài nguyên phải được kiểm kê, thống kê và ghi nhận thông tin phù hợp với đặc điểm của tài sản, đồng thời quản lý, bảo vệ và khai thác theo quy hoạch, kế hoạch, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và đúng pháp luật.
• Tài sản công phục vụ công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công, quốc phòng và an ninh phải được sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích, công năng, đối tượng và tuân thủ tiêu chuẩn, định mức, chế độ theo quy định của pháp luật.
• Việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công phải đảm bảo tuân thủ cơ chế thị trường, đạt hiệu quả cao, đồng thời đảm bảo tính công khai, minh bạch và đúng pháp luật.
• Quản lý và sử dụng tài sản công cần thực hiện công khai, minh bạch, đảm bảo tiết kiệm, chống lãng phí và phòng, chống tham nhũng.
• Việc quản lý và sử dụng tài sản công phải được giám sát, thanh tra, kiểm tra và kiểm toán thường xuyên. Mọi hành vi vi phạm quy định pháp luật liên quan đến tài sản công phải được xử lý nghiêm minh, kịp thời theo đúng pháp luật.

4. Hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý và sử dụng tài sản công

Các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý và sử dụng tài sản công được quy định rõ nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng tài sản thuộc sở hữu toàn dân. Cụ thể:

• Lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt, chiếm giữ, hoặc sử dụng trái phép tài sản công.
• Đầu tư xây dựng, mua sắm, giao, thuê, hoặc sử dụng tài sản công không đúng mục đích, không tuân thủ chế độ, vượt tiêu chuẩn và định mức đã quy định.
• Giao tài sản công cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân vượt mức tiêu chuẩn, định mức, hoặc giao cho đối tượng không có nhu cầu sử dụng.
• Sử dụng xe ô tô và các tài sản công khác được tổ chức, cá nhân tặng cho không đúng mục đích, chế độ, hoặc vượt tiêu chuẩn, định mức.
• Sử dụng hoặc không sử dụng tài sản công gây lãng phí, hoặc sử dụng tài sản công để kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết trái pháp luật hoặc không phù hợp với mục đích được giao, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ của Nhà nước.
• Xử lý tài sản công trái pháp luật, bao gồm các hành vi không tuân thủ quy định về thanh lý, chuyển giao, bán hoặc sử dụng tài sản.
• Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản công, gây thiệt hại cho tài sản của Nhà nước và cộng đồng.
• Chiếm đoạt, chiếm giữ, hoặc sử dụng tài sản công trái phép, không tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.
• Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm trong quản lý và sử dụng tài sản công, vi phạm các quy định pháp luật liên quan.
• Các hành vi bị nghiêm cấm khác trong quản lý và sử dụng tài sản công theo quy định của pháp luật liên quan.

5. Điều kiện để được bán tài sản công là gì?

Tài sản công có thể được bán trong các trường hợp sau:

• Tài sản công bị thu hồi và được xử lý theo hình thức bán theo quy định tại Điều 41 của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
• Tài sản công không còn nhu cầu sử dụng hoặc giảm nhu cầu sử dụng do thay đổi về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, hoặc các nguyên nhân khác mà không thuộc diện thu hồi hoặc điều chuyển.
• Tài sản công cần được sắp xếp lại để quản lý, sử dụng hiệu quả hơn.
• Tài sản công được thanh lý và bán theo quy định tại Điều 45 của Luật này.

Việc bán tài sản công được thực hiện theo hình thức đấu giá để đảm bảo tính công khai, minh bạch. Trường hợp tài sản công có giá trị nhỏ có thể được bán theo hình thức niêm yết giá công khai hoặc bán chỉ định, tùy theo quy định cụ thể của Chính phủ.

Cơ quan được giao nhiệm vụ quản lý tài sản công hoặc cơ quan nhà nước sở hữu tài sản có trách nhiệm tổ chức việc bán tài sản công theo đúng các quy định pháp luật hiện hành.

Lời kết

Quản lý và sử dụng tài sản công đúng nguyên tắc, tiêu chuẩn và định mức là yếu tố then chốt để bảo vệ nguồn lực quốc gia, đảm bảo sự công khai, minh bạch và hiệu quả. Việc tuân thủ các quy định pháp luật không chỉ ngăn chặn các hành vi lạm dụng, lãng phí tài sản công mà còn góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng, thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội. Qua bài viết này, MISA AMIS hy vọng rằng các cá nhân và tổ chức có cái nhìn rõ ràng hơn về trách nhiệm trong quản lý, sử dụng và xử lý tài sản công, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Phần mềm kế toán online MISA AMIS sở hữu nhiều tính năng nổi bật, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình kế toán:

• Kết nối linh hoạt với hệ sinh thái số: Hỗ trợ liên kết trực tiếp với ngân hàng điện tử, hóa đơn điện tử, hệ thống quản lý bán hàng và nhân sự, cho phép thực hiện các nghiệp vụ kế toán và quản trị doanh nghiệp một cách liền mạch, hiệu quả.
• Hỗ trợ đầy đủ nghiệp vụ kế toán: Phần mềm đáp ứng 20 nghiệp vụ theo chuẩn Thông tư 133 và Thông tư 200, bao gồm Quỹ, Ngân hàng, Mua hàng, Bán hàng, Kho bãi, Hóa đơn, Thuế, Giá thành sản phẩm, cùng nhiều nghiệp vụ khác.
• Tự động hóa nhập liệu: Quy trình nhập liệu được tự động hóa thông qua hóa đơn điện tử và dữ liệu từ Excel, giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót trong quá trình nhập liệu.
• Kiểm soát chứng từ hợp lệ: Hỗ trợ kiểm tra thông tin khách hàng hoặc nhà cung cấp qua mã số thuế, đồng thời cảnh báo nếu nhà cung cấp ngưng hoạt động, giảm thiểu rủi ro liên quan đến hóa đơn.
• Tự động tổng hợp và lập báo cáo: Phần mềm tự động tổng hợp dữ liệu để lập báo cáo thuế, báo cáo tài chính và các loại sổ sách cần thiết, đảm bảo doanh nghiệp nộp báo cáo chính xác và đúng hạn.